بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812453 الی 140109970905812456

تاریخ دادنامه: 3؍10؍1401

شماره پرونده: 0100942- 0100941- 0100940- 0100938

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: خانم منصوره بحرینی و آقایان کیوان محمودپور و فرهاد تیمورزاده نجار

طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی – مرکز سنجش آموزش پزشکی کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال آزمون دستیاری تخصصی پزشکی دوره 49

  گردش کار: 1- شاکیان به موجب دادخواست جداگانه ای ابطال آزمون دستیاری تخصصی پزشکی دوره 49 را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اجمالاً و به طور خلاصه اعلام کرده اند که:

  " وزارت بهداشت در اقدامی متخلفانه و بدون توجه به عدالت آموزشی حق مکتسبه و اصل پیش بینی پذیری اقدام به حذف ضرایب دروس در دفترچه دوره 49 دستیاری که در اسفند ماه 1400 روی سایت سنجش پزشکی قرار گرفت به فاصله کمتر از 3 ماه از برگزاری آزمون کرده است که آسیبی شدید به برنامه مطالعاتی داوطلبان وارد کرد. با اعمال ضرایب در دوره های پیشین احتمال تشابه نمرات داوطلبان بسیار پایین وحتی نزدیک به محال بوده و با حذف ضرایب، تعداد زیادی نمرات مشابه ایجاد می شود. در نتیجه برای تمایز نمرات مشابه ابتدا به نمره امتحان پره اینترنتی (پیش کارورزی) و سپس معدل داوطلب رجوع می شود. با توجه به قطبی بودن آزمون پره اینترنتی (این آزمون سراسری نیست و در 10 قطب کشوری برگزار می شود) و تفاوت در سختی سوالات قطبی حتی در یک سال، تفاوت در نمره دهی دانشگاه های مختلف و قابل دستکاری بودن معدل، رجوع به این نمرات خلاف بند 9 اصـل 3 قانون اساسی و نیز عدالت آموزشی مندرج در اصل 30 قانون اساسی است. کما اینکه در تبصره 4 ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب مجلس شورای اسلامی و ماده 5 آیین نامه اجرایی قانون و تبصره آن بر اجرایی شدن تصمیمات به فاصله یک سال پس از اعلام آنها در جای جای قانون و آیین نامه تاکید شده و این نشانه ارزشی است که منطق قانونگذار بر جایگاه برنامه ریزی و پیش بینی پذیری در ابرآزمون ها قایل شده است. درست است که در بند ب ماده 4 آیین نامه اجرایی « تصویب عناوین و تعیین ضرایب دروس آزمون مربوط به هر رشته تحصیلی» و در بند (ت) « تعیین حدنصاب قبولی در مرحله سنجش عمومی برای ورود به مرحله بعدی سنجش» و در بند (ج)«تصویب معیارهای اختصاصی در خصوص رشته های خاص» و اختیارات دیگر مندرج در ماده 4 به عنوان راهکارهای اجرایی تحقق وظایف شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها، در نظر گرفته شده اما در ماده 5 آیین نامه مجری را به حداکثر اضافه یا تعدیل 10 درصد معیارهای موجود و رعایت حداقل یک سال از اعلام عمومی مضیق و محدود کرده است. حتی در تبصره 4 ماده 5 قانون شورای سنجش و پذیرش دانشجو را به عدم دستکاری در معیارهای پذیرش دانشجو تا 3 سال نیز مضیق کرده و صرفاً هر 3 سال یک بار می تواند آن هم تا سقف 10 درصد معیارهای موجود اعمال تغییرات کند. از این رو ابطال این آزمون مورد استدعاست. " 

 2- در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 4730؍107؍د-8؍6؍1401 به طور خلاصه توضیح داده است که:

  " 1- در قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی مصوب سال 1352 وظایف این شورا تعریف شده است.

2- مطابق ماده 3 پنجاه و یکمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی کشور مورخ 8؍12؍1378، دستورالعمل آزمون پذیرش دستیار دوره های تخصصی بالینی پزشکی هر دوره که مبتنی بر مصوبات شورای آموزش پزشکی و تخصصی تهیه و توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی به دانشگاه های علوم پزشکی ذیربط ابلاغ می‎گردد به منزله مصوبه شورای آموزش پزشکی و تخصصی می باشد و لازم اجراست.

3- به موجب موضوع ۸ نود و پنجمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 2۱؍۱0؍۱۴00 اعلام گردیده است: آزمون پذیرش دستیار رشته های تخصصی بالینی از چهل و نهمین دوره آزمون و به بعد در اردیبهشت ماه هر سال، برگزار می گردد و به موجب تبصره 2 موضوع یادشده نیز کلیه مصوبات و مقررات با این بند از زمان ابلاغ این مصوبه ملغی می گردد. بر این اساس در تاریخ 3؍11؍1400 در سامانه سنجش آموزش پزشکی روز 22 اردیبهشت سال 1401 به عنوان روز برگزاری اعلام گردید.

۴ -در ارتباط با اعتراض شاکی نسبت به منابع آزمون دستیاری دوره چهل و نهم نیز بدواً شایان ذکر است، بر اساس موضوع ۹ نود و پنجمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 2۱؍۱0؍۱۴00(قبل از تاریخ انتشار دفترچه راهنمای آزمون وشروع فرایند ثبت نام) مقرر گردیده است: «هرساله تاریخ اعلام، منابع درسی و سال چاپ آن در تمامی آزمون های شورای آموزش پزشکی و تخصصی اعم از آزمون های پذیرش دستیار رشته های تخصصی و فوق تخصصی و …. حسب شرایط و نیاز آموزشی کشور، ضمن استعلام از هیات ممتحنه رشته مرتبط توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی تعیین و ابلاغ می گردد. بنابراین از تاریخ تصویب این آیین نامه حداقل و حداکثر زمان برای تعیین موارد فوق الذکر لغو می گردد. همچنین به موجب مصوبه یادشده، انتخاب منابع درسی در آزمون های امتحان جامع علوم پایه پزشکی و پیش کارورزی پزشکی برحسب شرایط و نیاز آموزشی کشور توسط هیات ممتحنه مربوطه صورت می گیرد و پس از تایید کمیته تعیین منابع آزمون دبیرخانه شورای آموزش پزشکی عمومی اعلام می شود. زمان اعلام منابع نیز با در نظرگرفتن شرایط و هماهنگی با دبیرخانه های شورای آموزش علوم پایه و بهداشت و دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی صورت می گیرد.» بر این اساس پس از تصویب مصوبه یادشده، وفق مفاد آن که برای آزمون های دوره چهل نهم و بعد آن معتبر می باشد، منابع درسی اعلامی در سایت سنجش آموزش پزشکی به عنوان منابع آزمون دوره مذکور تعیین گردیده است. ضمن آن که اگرچه منابع آزمون باید حتی المقدور به روز باشد، اما چند شرط برای انتخاب ضروری است. اولاً: حسب نظر هیات ممتحنه باشد. ثانیاً: با مرجع اعلام شده برای آزمون قبلی پیش کارورزی حتی المقدور تطابق داشته باشد. ثالثاً: هم در دسترس باشد و هم بهترین مرجع مربوطه برای رشته حسب نظر بورد تخصصی باشد. شایان ذکر است، طبق نظر صاحب نظران بهترین منابع برای هر آزمونی در پزشکی و هر رشته دیگر به روزترین آن منابع است. اما منظور از به روزترین این نیست که هر منبع یا هر رفرنسی که جدید تر باشد بلکه باید آن رفرنس شایستگی لازم را برای این که توسط اعضای خبره آن رشته انتخاب شده باشد را داشته باشد.

۵ -ضمناً درخصوص استناد شاکی دایر بر اینکه «هیچ یک از منابع آزمون نباید بیش از ۵ سال از تاریخ اعلام آن گذشته باشد» نیز به استحضار می رساند، اولاً: موضوع فوق در موضوع ۵ هشتاد و نهمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 2؍۴؍۱3۹۷ به تصویب رسیده که برابر آن مقرر گردیده است: «منابع اعلام شده حداکثر قبل از ۵ سال بایستی بازنگری و با منابع جدید یا چاپ جدید جایگزین گردد». ثانیاً: صرفنظر از موارد اعلامی در بند ۵ این لایحه، مصوبه مذکور به موجب موضوع ۹ نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ ۱۱/۹؍۹۷ شورای آموزش پزشکی و تخصصی اصلاح گردیده و زمان حداکثر عمر منابع (۵ سال) لغو شده است.

۶ -در ارتباط با استناد شاکی دایر بر اینکه به فاصله ده روز قبل از تاریخ برگزاری آزمون ضرایب دروس حذف گردیده است نیز لازم به توضیح است، به استناد موضوع ۷ نود و پنجمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 2۱؍۱0؍۱۴00 «در آزمون پذیرش دستیار رشته های تخصصی بالینی از چهل و نهمین دوره و به بعد، محدودیت رشته هـای انتخابی داوطلبان لغو می گردد و هر داوطلب می توانـد در یکصد رشته؍ محل، انتخاب رشته نماید. کلیه مصوبات و مقررات قبلی مغایر با این بند و همچنین موضوع ۷ هشتادمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ ۱؍۹؍۱3۹3 ،از زمان ابلاغ این مصوبه ملغی می گردد.»

7-  شایان ذکر است موضوع ۷ هشتادمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی تصویب «دستورالعمل اجرایی تحول در نظام پذیرش دستیار رشته ای تخصصی بالینی» از جمله اعمال ضریب، تاثیر نمره پیش کارورزی و معدل دوره پزشکی عمومی در امتیازات مربوطه و کاهش انتخاب رشته به سه یا ۵ رشته بوده که در نشست نود و پنجم به شرح فوق ملغی و در دفترچه راهنمای آزمون نیز درج گردیده است. بنابراین همان گونه که آن مقام ملاحظه می‎فرمایند بر خلاف ادعای شاکی این موضوع ۴ ماه قبل از تاریخ برگزاری آزمون دستیاری دوره چهل و نهم و حتی قبل از انتشار دفترچه راهنمای آزمون و شروع فرایند دستیاری به تصویب رسیده بود.

۸ -در خصوص ادعای شاکی دایر بر اینکه رای شماره 7304-۱۷؍2؍۱۴0۱ شعبه 4۵ بدوی برای آزمون دوره چهل و نهم نیز لازم الاجرا می باشد شایان ذکر است همانگونه که شاکی نیز در دادخواست مطروحه اعلام نموده است منابع آزمون در پنجم اردیبهشت ماه سال ۱۴00 و قبل از صدور رای بدوی (۱۷؍3؍۱۴00) اعلام شده است. مضافاً به اینکه دادنامه یادشده در تاریخ 2۵؍۷؍۱۴00 قطعی شده است که این وزارتخانه در راستای اجرای دادنامه صادره موضوع در نود و پنجمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مطرح و تصمیمات فوق الذکر به تصویب رسیده است. ادعای نامبرده دایر بر عدم صدور کارت ورود به جلسه آزمون برای عده ای و یا اجازه شرکت در جلسه آزمون به عده ای دیگر به استناد برگ ثبت نام بی پایه و اساس و فاقد وجاهت می باشد. "

    هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 3؍10؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

براساس ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، رسیدگی به شکایات و تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود و همچنین صدور آرای وحدت رویه در موارد تعارض آرای شعب و صدور آرای ایجاد رویه در موارد تشابه آرای شعب از صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه رسیدگی به خواسته ابطال آزمون دستیاری تخصصی پزشکی دوره 49 از مصادیق صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری محسوب نمی‌شود، لذا رسیدگی به شکایت مطروحه به خواسته فوق قابل طرح در هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیست و پرونده جهت رسیدگی به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع می‌گردد./

مهدی دربین

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری