تصویب نامه شماره 184672/ت63255 هـ مورخ 1403/11/29 هیات وزیران
هیئت وزیران در جلسه 1403/11/7 به پیشنهاد وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات و صنعت معدن و تجارت (با همکاری نهادها و سازمان های دارای اطلاعات راجع به وسایل نقلیه موتوری از جمله فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور) و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بند (ت) ماده (114) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403، آیین نامه اجرایی بند یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین نامه اجرایی بند (ت) ماده (114) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران (موضوع استعلام برخط اطلاعات و سوابق مربوط به وسایل نقلیه موتوری مورد معامله و اهلیت معاملاتی اشخاص در بستر سکوهای بخش خصوصی)
ماده 1- در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
1- قانون: قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱.
2- فراجا: فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
3- پایگاه: پایگاه وسائط نقلیه کشور موضوع ردیف (7) جدول ذیل ماده (۱۰) قانون.
4- وزارت صمت: وزارت صنعت، معدن و تجارت.
5- کارگروه: کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی موضوع ماده (3) قانون.
6- وسیله نقلیه: تمامی وسایل نقلیه موتوری که به موجب ماده (۲) آیین نامه راهنمایی و رانندگی موضوع تصویبنامه شماره 20873/ت29169هـ مورخ 1384/4/8 با اصلاحات بعدی آن، دارای شماره (پلاک) هستند؛ از قبیل انواع وسیله نقلیه سواری، وانت، کامیون، کامیونت، اتوبوس، مینی بوس، موتورسیکلت، ون و ماشین آلات کشاورزی.
7- مرکز تبادل: مرکز تبادل اطلاعات موضوعی انتظامی مذکور در مصوبات جلسات (49)، (52) و (60) کارگروه که تحت نظارت مرکز ملی تبادل اطلاعات موضوع ماده (7) قانون است.
8- معامله: هر معامله الکترونیکی معوض درخصوص انتقال مالکیت وسیله نقلیه از قبیل بیع، صلح و معاوضه که در بستر سکو انجام و در پایگاه ثبت می شود.
9- سکو: سکوی موضوع بند (1) ماده (1) آیین نامه حمایت از سکوها و کسب وکارهای اقتصاد رقومی (دیجیتال) موضوع تصویبنامه شماره 142180/ت60511ک مورخ 1401/8/10 واصلاحات بعدی آن، که دارای پروانه کسب از اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی موضوع تبصره ماده (87) قانون نظام صنفی کشور مصوب 1392 باشد.
10- استعلام: استعلام برخط (الکترونیک) به گونه ای که تبادل اطلاعات موضوع این آیین نامه به صورت برخط و آنی در بستر مرکز تبادل و مشروط به رضایت طرفین معامله و با رعایت محرمانگی و حفظ حریم خصوصی اشخاص صورت می پذیرد.
11- انتقال دهنده: مالک وسیله نقلیه یا قائم مقام وی که قانوناً صلاحیت انتقال مالکیت آن را دارد.
12- انتقال گیرنده: شخصی که مالکیت وسیله نقلیه توسط انتقال دهنده، به وی منتقل می شود.
13- امضای الکترونیکی: امضای الکترونیکی که با رعایت قانون تجارت الکترونیکی
مصوب 1382 با اصلاحات بعدی آن، توسط یکی از مراکز صدور گواهی دارای مجوز از شورای سیاست گذاری گواهی الکترونیکی کشور صادر شده باشد.
14- معامله فعال: هر معامله دارای امضای الکترونیکی متعاملین و شناسه رهگیری که تا پیش از صدور سند مالکیت وسیله نقلیه مورد معامله، فسخ، انفساخ، اقاله یا بطلان آن در پایگاه ثبت نشده است.
15- قرارداد نمونه: قراردادهایی که اشخاص در صورت تمایل به استفاده از آن، تنها می توانند نوع قرارداد و شروط قراردادی از پیش تعیین شده و غیرقابل ویرایش را متناسب با نیاز خود انتخاب و اطلاعات لازم از قبیل ثمن معامله را در آن وارد کنند.
ماده 2- ثبت معاملات وسایل نقلیه پیش از تعویض پلاک از طریق سکو به ترتیب مقرر در این آیین نامه انجام خواهد شد. ترتیبات مذکور مانع اجرای سایر روشهای قانونی انجام معامله وسایل نقلیه نمی باشد.
ماده 3- نحوه تبادل اطلاعات موضوع این آیین نامه به موجب مصوبات کارگروه و از طریق مرکز تبادل با رعایت قانون و این آیین نامه انجام می شود.
ماده 4- مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه مکلف است امکان استعلام اهلیت معاملاتی اشخاص طرف معامله را فراهم کند.
ماده 5- سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است امکان استعلام وکالت نامه های مرتبط با انتقال مالکیت و یا تعویض پلاک وسیله نقلیه، تصدیق اصالت و اعتبار آن، اقلام اطلاعاتی وکالت نامه از قبیل هویت وکیل و موکل، نوع وکالت نامه، مشخصات وسیله نقلیه و مدت اعتبار وکالت نامه و حسب مورد شخص معینی که وکیل حق انتقال به نام وی را دارد و همچنین مشخصات هویتی اشخاص حقوقی را فراهم کند.
تبصره – سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است در هنگام تنظیم اسناد رهنی، صلح و هبه وسایل نقلیه، اطلاعات اسناد مذکور را به صورت برخط و آنی به پایگاه اعلام کند.
ماده 6- وزارت کشور مکلف است امکان استعلام اقلام اطلاعاتی برای احراز هویت و وضعیت حیات متعاملین را از طریق سازمان ثبت احوال کشور و نیز استعلام وضعیت، نوع، اعتبار و تاریخچه معاینه فنی وسیله نقلیه و احراز هویت و وضعیت حیات اتباع خارجی را فراهم کند.
ماده 7- وزارت صمت مکلف است امکان استعلام وضعیت تضمین (گارانتی) وسیله نقلیه و همچنین سوابق تعویض قطعات وسایل نقلیه و تعمیرات آن در نمایندگی های مجاز شرکت های تولیدکننده، واردکننده و ارائه کنندگان خدمات پس از فروش وسایل نقلیه را فراهم کند.
تبصره – شرکت های تولیدکننده، واردکننده و ارائه کنندگان خدمات پس از فروش وسایل نقلیه موظفند تمام اطلاعات موضوع این ماده را در اختیار وزارت صمت قرار دهند.
ماده 8- بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است امکان استعلام اصالت بیمه نامه و سوابق خسارت های مرتبط با وسایل نقلیه از قبیل قطعات و قسمت های آسیب دیده را فراهم کند.
تبصره – شرکت های بیمه موظفند تمام اطلاعات موضوع این ماده را در اختیار بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران قرار دهند.
ماده 9- فراجا مکلف است امکان استعلام قابل معامله بودن یا نبودن وسیله نقلیه مبتنی بر تطبیق مالکیت و وضعیت توقیف یا رهن وسیله نقلیه و همچنین استعلام اطلاعات میزان سرجمع جرائم تخلفات رانندگی، سابقه تعویض ارکان وسیله نقلیه، تاریخچه نقل و انتقال، مشخصات وسیله نقلیه مشتمل بر نوع (تیپ)، سامانه (سیستم)، سال ساخت و رنگ و همچنین مبلغ بدهی ها و دیون قانونی وسیله نقلیه را فراهم کند.
تبصره 1- فراجا موظف است در صورت قابل معامله نبودن وسیله نقلیه، مراتب را با ذکر دلیل به شخصی که عدم امکان انجام معامله به وی منتسب است، اعلام کند.
تبصره 2- بررسی نهایی اصالت وسیله نقلیه در مرحله تعویض پلاک انجام می شود.
تبصره 3- دستگاه های دارنده اطلاعات بدهی ها و دیون مذکور در این ماده، موظفند مبلغ مربوط را از طریق مرکز تبادل به فراجا اعلام کنند.
ماده 10- تعرفه انجام تمام استعلام ها و خدمات سکوها در اجرای این آیین نامه، در موارد مجاز قانونی برای تعرفه گذاری، با رعایت ماده (60) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی (2) مصوب 1393 و همچنین ماده (67) قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور مصوب 1395 توسط کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تعیین می شود.
ماده 11- پس از درخواست متعاملین، ثبت معامله توسط سکو به ترتیب زیر انجام می شود:
1- سکو، اطلاعات هویتی متعاملین و وسیله نقلیه را از طریق مرکز تبادل برای فراجا ارسال می کند.
2- فراجا پس از اخذ رضایت متعاملین، موارد زیر را بررسی می کند و در صورت تأیید، شناسه موقت برای ثبت معامله وسیله نقلیه را صادر و از طریق مرکز تبادل به سکو اعلام می کند:
الف – صحت سنجی هویت و حیات متعاملین و سن قانونی برای معامله، حسب مورد از وزارت کشور یا سازمان ثبت احوال کشور.
ب – احراز قابل معامله بودن وسیله نقلیه براساس اطلاعات مندرج در پایگاه.
پ – استعلام اهلیت معاملاتی اشخاص طرف معامله از مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه.
تبصره 1- شناسه موقت مذکور دارای هیچ گونه اثر حقوقی نیست.
تبصره 2- مهلت اعتبار شناسه موقت، حداکثر (48) ساعت بوده و پس از آن نیاز به انجام مجدد استعلامهای مربوط است.
تبصره 3- فراجا مکلف است قبل از صدور شناسه موقت، وجود وکالت نامه های رسمی ثبت شده معتبر درخصوص وسیله نقلیه مورد معامله را از طریق مرکز تبادل استعلام کرده و نتیجه را از طریق سکو به متعاملین اعلام کند.
تبصره 4- فراجا مکلف است در صورت وجود شناسه موقت یا معامله فعال در خصوص یک وسیله نقلیه، از صدور شناسه موقت دیگر خودداری نماید.
تبصره 5- فراجا مکلف است امکان انصراف از فرآیند ثبت معامله از طریق ابطال شناسه موقت را برای متعاملین فراهم کند و در صورت ابطال، نتیجه را از طریق سکو به متعاملین اعلام کند.
تبصره 6- فراجا مکلف است در صورت وجود معامله فعال درخصوص یک وسیله نقلیه، از تعویض پلاک و صدور سند مالکیت وسیله نقلیه مغایر با آن معامله خودداری نماید.
3- پس از صدور شناسه موقت معامله، سکو اقدام به تنظیم قرارداد براساس قوانین و مقررات و اخذ امضای الکترونیکی متعاملین کرده و بلافاصله قرارداد امضا شده را از طریق مرکز تبادل برای فراجا ارسال می کند.
4- فراجا در صورت احراز صحت امضای الکترونیکی و قابل معامله بودن وسیله نقلیه، بلافاصله معامله را ثبت و شناسه رهگیری آن را به صورت آنی صادر کرده و شناسه رهگیری را در بستر مرکز تبادل از طریق سکو به متعاملین اعلام می کند.
تبصره – در صورت عدم احراز موارد مذکور در بندهای (2) و یا (4) این ماده، فراجا مکلف است عدم امکان ثبت معامله را در بستر مرکز تبادل از طریق سکو به اطلاع متعاملین رسانده و دلیل مربوط را نیز به شخصی که عدم امکان ثبت معامله به وی منتسب است، اعلام کند.
ماده 12- فراجا مکلف است بلافاصله پس از صدور شناسه رهگیری، اطلاعات معامله را در اجرای ماده (19) آیین نامه اجرایی ماده (14) الحاقی قانون مبارزه با پولشویی موضوع تصویب نامه شماره 92986/ت57101هـ مورخ 1398/7/22 از طریق مرکز تبادل در اختیار سامانه جامع تجارت قرار دهد.
ماده 13- تمام دستگاه ها و نهادهای اخذکننده دیون قانونی وسایل نقلیه از قبیل مالیات نقل و انتقال، عوارض آزادراهی، عوارض راه شریانی، عوارض سالیانه وسیله نقلیه، طرح شدآمد (ترافیک) و توقف (پارک) حاشیه ای مکلفند با همکاری فراجا ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، امکان پرداخت تمامی دیون مذکور را حین ثبت معامله، به صورت تجمیعی از طریق سکو با رعایت ماده (3) این آیین نامه فراهم کنند.
ماده 14- سکو باید همزمان با تنظیم قرارداد، برای پرداخت هریک از وجوه و حقوق مرتبط با معامله، شناسه قبض مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر کند و آن را به همراه شماره حساب مقصد، عنوان تعهد، زمان سررسید تعهد، مبلغ تعهد از طریق مرکز تبادل منضم به شناسه موقت معامله برای فراجا ارسال کند.
تبصره – بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک ها مکلفند امکان استعلام انجام پرداخت وجوه موضوع این ماده را از طریق مرکز تبادل برای فراجا، سکو و متعاملین فراهم کنند.
ماده 15- برای تعویض پلاک وسیله نقلیه مورد معامله، حضور طرفین معامله یا نماینده قانونی آن ها در مراکز مورد تأیید فراجا الزامی است.
ماده 16- فرایند ثبت تغییر یا اقاله معامله فعال با توافق متعاملین و در صورت احراز اهلیت معاملاتی متعاملین در بستر مرکز تبادل و اخذ مجدد امضای الکترونیکی توسط سکو امکان پذیر است.
ماده 17- چنانچه متعاملین مایل به دریافت سندی علاوه بر سند مالکیت صادره نزد فراجا به شرح این آیین نامه باشند، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است قبل از صدور اسناد مرتبط از قبیل بیع، رهن، اجاره و وکالت وسیله نقلیه، از فراجا درخصوص معامله فعال بر روی سکو استعلام کند و از ثبت هرگونه سند غیرمرتبط با طرفین معامله فعال بر روی سکو، خودداری نماید.
ماده 18- به منظور تسهیل فرایند پرداخت وجوه معاملات موضوع این آیین نامه و احراز آن، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری شبکه بانکی موظف است:
1- امکان انتقال وجوه معامله از طریق حساب های امانی یا سایر روش های پرداخت در شبکه بانکی را برای معاملات وسایل نقلیه به نحوی فراهم کند که پس از انجام تعهدات معامله، وجوه به حساب ذی نفع منتقل شود.
2- سقف واریز وجه از طریق مذکور در بند (1) این ماده را متناسب با قیمت معاملات وسایل نقلیه افزایش دهد.
3- در صورت درخواست انتقال وجه توسط متعاملین، قراردادها را به عنوان اسناد مثبته انجام معامله، مورد پذیرش قرار دهد.
تبصره 1- مرکز تبادل مکلف است امکان استعلام وجود معامله فعال، نام انتقال دهنده، نام انتقال گیرنده، مبلغ معامله و سایر اطلاعات لازم را برای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فراهم کند.
تبصره 2- استفاده از سازوکار موضوع این ماده، برای متعاملین اختیاری است.
ماده 19- فراجا مکلف است در قراردادهای نمونه، با تحقق تمام موارد زیر، فسخ معامله را با درخواست انتقال دهنده و احراز اهلیت و اخذ امضای الکترونیکی وی، بدون نیاز به رسیدگی قضایی از طریق مرکز تبادل در پایگاه ثبت کند:
1- در قرارداد، حق فسخ ناشی از عدم پرداخت تمام یا بخشی از وجوه مرتبط با معامله شرط شده باشد.
2- در قرارداد شرط شده باشد که وجوه، صرفاً از طریق ساز و کار موضوع بند (1) ماده (18) این آیین نامه پرداخت شود.
3- عدم پرداخت وجه از طریق مذکور در ماده (14) این آیین نامه احراز شود.
4- وجوه مرتبط با معامله که بر اساس مفاد قرارداد باید قبل از اعمال حق فسخ مسترد شود، از طریق ساز و کار موضوع بند (1) ماده (18) این آیین نامه عودت داده شده باشد.
ماده 20- در صورتی که در قرارداد نمونه، شرطی مبنی بر اجازه دادنِ انتقال گیرنده به فراجا برای فک پلاک وسیله نقلیه مورد معامله در صورت عدم تعویض پلاک در زمان مشخص شده در قرارداد وجود داشته باشد و انتقال دهنده درخواست اجرای آن شرط را از فراجا نماید، فراجا مکلف است پس از احراز اعطای وکالت برای تعویض پلاک به انتقال گیرنده، در خصوص فک پلاک وسیله نقلیه مورد معامله بدون نیاز به رسیدگی قضایی اقدام کند.
ماده 21- در صورت استفاده سکو از قرارداد نمونه، سکو مسئولیتی در خصوص متن قرارداد نخواهد داشت.
ماده 22- سکو مکلف است با رعایت قوانین و مفاد این آیین نامه، اقدامات زیر را انجام دهد:
1- امکان اخذ تأییدیه از انتقال گیرنده در خصوص تحویل گرفتن وسیله نقلیه و متعلقات مورد توافق آن در قرارداد، اسناد و مدارک وسیله نقلیه و حسب مورد وکالت نامه تعویض پلاک وسیله نقلیه را فراهم کند.
2- صرفاً نسبت به تنظیم قرارداد معاملاتی اقدام کند که عوض معامله، وسیله نقلیه و یا وجه رایج کشور باشد.
3- در ثبت معامله وسایل نقلیه، قیمت هر وسیله نقلیه را در قرارداد درج کند.
ماده 23- سکو مکلف است در صورت عدم استفاده از قرارداد نمونه و استفاده از متون قراردادی دیگر، موارد زیر را در تنظیم متن قرارداد رعایت نماید:
1- انتقال وجوه معامله، صرفاً از طریق ساز و کارهای مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که قابلیت استعلام الکترونیکی دارد (از قبیل حساب امانی، حساب وکالتی و چک تضمین شده صیادی دارای شناسه قابل استعلام) انجام شود.
2- وجوه معامله صرفاً به حساب متعلق به متعهدٌله پرداخت شود.
3- با استفاده از راهکارهایی از قبیل تعیین وجه التزام یا وثیقه گذاری اموال و دارایی های قابل توثیق مانند اوراق بهادار، ضمانت اجرای لازم برای تعویض پلاک وسیله نقلیه توسط انتقال گیرنده را فراهم کند.
4- با رعایت قوانین و مقررات مربوط، عبارت «چنانچه به دلیل ایراد حقوقی مرتبط با متن قرارداد که مستند به سکو در تنظیم قرارداد یا اجازه به ثبت معامله است، از قبیل وجود شرطِ باطل یا شرط باطل و مبطل عقد، خسارتی به هر یک طرفین معامله وارد شود، سکو مسئول جبران خسارت خواهد بود» را در قرارداد درج کند.
5- شرطی را در تمام قراردادها درج کند که متعاملین، حق انتقال (تعویض پلاک) وسیله نقلیه را به نام شخصی غیر از انتقال گیرنده نداشته باشند.
ماده 24- هرگونه داده ذخیره یا پردازش یا تبادل شده یا در دسترس قرار داده شده در سامانه ها و سکوها محرمانه محسوب میشود و به جز موارد مجاز قانونی، هیچ شخصی نمی تواند بدون رضایت طرفین معامله از طریق سکوها به آنها دسترسی داشته باشد. صرفاً سکوهایی میتوانند در اجرای این آیین نامه فعالیت کنند که دستورالعمل ها و شیوه نامه های مربوط به ایمنی و امنیت خود را با رعایت قانون به تأیید کارگروه برسانند.
ماده 25- هرگونه پردازش، اشتراک گذاری، دسترسی، ذخیره و نگهداری داده های شخصی اعم از اطلاعات هویتی، شماره تماس، نشانی، اطلاعات اموال و شماره حسابها توسط سکوها و سامانه ها باید با رعایت مصوبات کارگروه و به میزان ضروری و متناسب با اجرای این آیین نامه باشد. همچنین دادههای اخذ شده پس از انجام هر معامله و در هر مورد حداکثر پس از یک ساعت از ورود طرفین معامله، به جز موارد قانونی که نیاز به حفظ داده های یاد شده می باشد، به طور کلی از هر محل ذخیره متعلق یا مربوط به سکو حذف (پاک) می شود. در صورت نقض این حکم، مطابق قوانین مربوط و مصوبات کارگروه، با سکوی متخلف رفتار خواهد شد.
ماده 26- درخواست سکو مبنی بر صدور گواهی صلاحیت برای معاملات الکترونیکی وسایل نقلیه، به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارایه می شود و وزارت یاد شده با بررسی و ارزیابی فنی سکو از طریق آزمایشگاه معتمد، ظرف دو ماه از تاریخ درخواست، تأیید یا عدم تأیید خود را اعلام و در صورت تأیید، گواهی مذکور را صادر می کند. عدم ارایه پاسخ در مدت یاد شده، به منزله موافقت با فعالیت می باشد.
ماده 27- در صورت لغو یا تعلیق گواهی صلاحیت یا پروانه کسب، حسب مورد از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی، ارائه خدمات توسط سکو متوقف و تمام خدمات برای ثبت معامله جدید قطع می شود.
ماده 28- وزارت صمت اقدامات لازم برای ارائه خدمات مربوط به امضای الکترونیکی و اعتبارسنجی گواهی توسط مراکز صدور گواهی معتبر را به سکوها انجام می دهد.
ماده 29- قراردادهای نمونه مشتمل بر مواردی از قبیل نحوه انعقاد، شروط ضمن عقد، نحوه فسخ یا انفساخ یا اقاله به پیشنهاد سکوها تهیه و ظرف یک ماه از تاریخ ارایه در کارگروهی به ریاست وزارت دادگستری و متشکل از نمایندگان فراجا، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت حقوقی رئیس جمهور، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور، معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضائیه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بررسی و پس از تأیید، در اختیار سکوها قرار می گیرد.
محمدرضا عارف – معاون اول رئیس جمهور
