نسخ به موجب دسـتورالعمل اجرایـی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکت های تعاونی اعتبار مصوب 1396
دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکت های تعاونی اعتبارمصوب 1386/06/03 شورای پول و اعتبار
براساس قانون تنظیم بازار غیرمتشـکل پـولی مصـوب ۱۳۸۳/۱۰/۲۲ مجلـس شورای اسلامی و باتوجه به اینکه فعالیت شرکتهای تعاونی اعتبار از مصادیق اشتغال بـه عملیات بانکی میباشد لذا «دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکت هـای تعاونی اعتبار» به شرح زیر تنظیم گردیده است.
فصل اول – تعاریف
ماده ۱- در این دستورالعمل اسامی ذیل به جای عبارات مربوطه به کار خواهدرفت:
قانون بخش تعاونی: قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران
دستورالعمل : دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکت هـای تعـاونی اعتبار
بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نیروی انتظامی: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
شرکت: شرکت تعاونی اعتبار
عضو: عضو در شرکت تعاونی اعتبار شخصی است حقیقی که واجـد شـرایط مندرج در قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و ملتـزم به اهداف بخش تعاونی و اساسنامه قانونی آن تعاونی باشد.
موافقت اصولی: موافقتنامهای که وزارت تعاون پس از دریافت و بررسـی درخواسـت، اساسنامه پیشنهادی، برنامه عملیاتی و سایر مدارک متقاضی و تطبیـق با ضوابط بخش تعاون، صادر مینماید.
مجوز تاسیس: موافقت بانک مرکزی با تاسیس شرکت تعـاونی اعتبـار پـس از طـی مراحل پیشبینی شده در این دستورالعمل.
مجوز فعالیت: مجوز صادره از سوی بانک مرکزی برای شـروع بـه فعالیـت شـرکت تعاونی اعتبار.
شرکت تعاونی اعتبار: شرکتهای موضوع ایـن دسـتورالعمل شرکت هـایی هسـتند کـه بارعایت قانون بخش تعاونی تشکیل میشوند و مطابق با قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی، به ارائه خـدمات صـرفاً بـرای اعضـاء شـرکت مبادرت می ورزند.
فصل دوم – شرایط و نحوه تاسیس و فعالیت
تاسیس شرکت و اشتغال به عملیات مربوطه فقط با رعایـت ایـن دسـتورالعمل مجاز است.
الف- شرایط و نحوه تاسیس
ماده ۲- تاسیس شرکت موکول به صدور موافقت اصولی توسـط وزارت تعـاون و مجـوز تاسیس توسط بانک مرکزی است.
تبصره- شرکتها موظف به درج نکات لازمالرعایه در اساسنامه خود میباشند. این نکات از سوی بانک مرکزی تعیین خواهد شد.
ماده ۳- شرکتهایی که پیش از تصویب این دستورالعمل ایجاد شدهاند، نیازی بـه اخـذ مجوز تاسیس ندارند، لیکن لازم است فعالیت خود را با مفاد ایـن دسـتورالعمل منطبق کرده و مجوز فعالیت را از بانک مرکزی دریافت نمایند.
ماده ۴- حداقل مبلغ سرمایه و تعداد عضو شرکت در بدو تاسیس به ترتیب ۲۰۰ میلیون ریال و ۵۰ نفر میباشد.
تبصره ۱- بانک مرکزی در صورت لزوم نسبت به تغییر حداقل میزان سرمایه اقدام خواهـد نمود.
تبصره ۲- تغییرات در شرکت باید به گونهای باشد که حداقل تعداد اعضاء از میزان تعیـین شده کمتر نشود.
ماده ۵- متقاضیان تاسیس شرکت باید به همراه تقاضای خود مدارک و اطلاعات ذیـل را به بانک مرکزی ارائه نمایند:
۵-۱- موافقت اصولی وزارت تعاون با تشکیل شرکت.
۵-۲- مبلغ سرمایه شرکت و تعداد اعضای آن.
۵-۳- اساسنامه پیشنهادی که نکات ذیل نیز در آن ملحوظ شده باشد:
۵-۳-۱- موضوع فعالیت، صرفاً در قالب وظایف مرتبط با تعاونی هـای اعتباری و در چارچوب مفاد این دستورالعمل.
۵-۳-۲- لزوم رعایت مفاد قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی، قـانون تجارت، قانون بخش تعـاونی، آئـیننامـههـا و دسـتورالعمل اجرایی مربوط، دسـتورات بانـک مرکـزی و سـایر قـوانین و مقررات ذیربط.
۵-۳-۳- لزوم اخذ موافقت قبلی بانک مرکزی، برای هرگونه تغییـر در اساسنامه شرکت.
۵-۳-۴- لزوم دارا بودن حداقل ۳ سـال سـابقه فعالیـت مـرتبط و یـا تحصیلات دانشگاهی، بـرای اکثریـت اعضـاء هیـات مـدیره شرکت.
۵-۳-۵- لزوم اخذ تایید قبلی وزارت تعـاون بـرای هرگونـه تغییـر در ترکیب اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت.
۵-۳-۶- تعهد مدیران شرکت مبنی بـر توقـف بـیدرنـگ فعالیتهـای مرتبط با قبول سپرده و اعطـاء تسـهیلات جدیـد درصـورت کاهش سرمایه شرکت به کمتر از حداقل سـرمایه منـدرج در ماده ۴ این دستورالعمل.
۵-۴- برنامه عملیاتی شرکت.
۵-۵- فهرست اسامی اعضا در شروع فعالیت و نوع ارتباط آنها با یکدیگر.
ماده ۶- مدیرعامل و اعضای هیات مدیره شرکت نمـی تواننـد در بانـکهـا و موسسـات اعتباری عهده دار سمت مدیرعامل یا عضو هیات مدیره باشند.
ماده ۷- بانک مرکزی پس از دریافت موافقت اصـولی وزارت تعـاون و درصـورت تائیـد اساسنامه پیشنهادی، برنامه عملیاتی و احراز سایر شرایط اقدام به صدور مجوز تاسیس مینماید.
ماده ۸- مجوز تاسیس صرفاً به منظور انجام امور ثبتی شرکت صادر میشود و شروع بـه فعالیت شرکت منوط به کسب مجوز فعالیت از بانک مرکزی میباشد.
ماده ۹- مدت اعتبار مجوز تاسیس صادره از طرف بانک مرکزی حـداکثر ۶ مـاه از تـاریخ صدور است که قابل تمدید می باشد.
ماده ۱۰- بانک مرکزی پس از دریافت مدارک ذیل:
– اساسنامه ثبت شده،
– آگهی ثبت در روزنامه رسمی،
– نام و مشخصات، میزان تحصیلات، سابقه فعالیت و سمتهای قبلـی و فعلـی اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت،
– گواهی عدم سوء پیشینه اعضاء هیات مدیره و مدیرعامل شرکت و حصول اطمینان از انطباق آنها با مقررات موضـوعه، مجـوز فعالیـت شـرکت را صادر می نماید.
ماده ۱۱- شرکت هایی که قبل از تصویب این دستورالعمل به ثبت رسیدهاند موظفند ظـرف مدت زمانی که از سوی بانک مرکزی اعلام می شود شرایط خود را با مقررات این دستورالعمل تطبیق دهند و نسبت به تحویـل مـدارک (موافقـت وزارت تعـاون، آخرین صورتهای مالی و یادداشتهای پیوست آن، آخـرین تغییـرات شـرکت مندرج در روزنامه رسمی و…) جهت اخذ مجوز فعالیت اقدام نمایند.
تبصره – بانک مرکزی در صورت لـزوم مـیتوانـد گـزارش حسـابرس رسـمی در مـورد صورتهای مالی شرکت را مطالبه نماید.
ماده ۱۲- شرکت مجاز نیست قبل از اخذ مجوز فعالیت از هر عبارت و عنوانی که به نحوی تحت نظارت بانک مرکزی بودن را تداعی می کند، استفاده نماید.
ب- شرایط و نحوه فعالیت
منابع شرکت:
ماده ۱۳ – سرمایه شرکت از طریق پرداخت حق عضویت اعضاء تامین میشود.
ماده ۱۴- دریافت سپرده با رعایت موارد ذیل مجاز است:
الف- افتتاح حساب سپرده منحصراً برای اعضاء شرکت صورت میپذیرد. ب- انواع مختلف سپرده منحصر به موارد احصا شده در قـانون عملیـات بـانکی بدون ربا و مقررات مرتبط با آن میباشد.
تبصره – افتتاح حساب سپرده قرضالحسنه جاری و حسابهای مشابه (حسابهـایی کـه وجه آنها توسط اشخاص ثالث قابل دریافت باشد) توسط شرکت ممنوع است.
ماده ۱۵- احتساب ذخایر قانونی و اندوختههای احتیاطی بر اساس مقررات مندرج در مـاده ۲۵ قانون بخش تعاونی انجام می شود.
ماده ۱۶ – نرخ سود علیالحساب سپرده های سرمایه گذاری مدتدار در چارچوب مصوبات قانونی توسط هیات مدیره شرکت تعیین میشود.
تبصره: نحوه محاسبه سود قطعی سپرده های مدت دار، بر اساس دستورالعمل اجرایی این موضوع است که توسط سیستم بانکی کشور اجرا می شود.
مصارف شرکت:
ماده ۱۷- شرکت میتواند در چارچوب قانون عملیات بانکی بـدونربـا نسـبت بـه اعطـاء تسهیلات صرفاً به اعضاء خود اقدام نماید.
ماده ۱۸- مانده وام و تسهیلات اعطایی شرکت در هر زمان نباید از ۱۲ برابر مانده حساب سرمایه، ذخایر قانونی و اندوختههای احتیاطی تجاوز نماید.
ماده ۱۹- شرکت موظف است همواره حداقل ٪۱۰ مانده حسابهای سپرده اعضاء نزد خـود را به صـورت نقـد، اوراق مشـارکت دولتـی، اوراق مشـارکت بانـک مرکـزی، اوراقمشارکت تضمین شده توسط بانکهـا و سـپردهگـذاری عندالمطالبـه نـزد بانکها و موسسات اعتباری دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی نگهداری نماید.
ماده ۲۰- حداکثر مجموع مانده تسهیلات اعطایی به هـر عضـو براسـاس سیاسـتهـای متخذه مجمع عمومی و توسط هیات مدیره شرکت تعیین خواهد شد. در هر حال این میزان از پنج درصد مجموع سرمایه، ذخایر قانونی و اندوختههـای احتیـاطی شرکت تجاوز نخواهد کرد.
ماده ۲۱- نرخ سود تسهیلات و کارمزد در چارچوب مصوبات قانونی توسط هیـات مـدیره تعیین خواهد شد.
فصل سوم–نظارت
ماده ۲۲- شرکت موظف است آمار و اطلاعات مورد نیاز بانک مرکزی را به نحـوی کـه آن بانک تعیین میکند ارسال نماید.
ماده ۲۳- بانک مرکزی در هر زمان که تشخیص دهد، بازرسان خود را جهت رسیدگی به حسابها و نحوه فعالیت شرکت اعزام مینمایـد. مـدیران شـرکت کلیـه اسـناد، مدارک و دفاتر خود را جهت انجـام این گونـه رسـیدگیها ارائـه نمـوده و امکـان رسیدگی جامع و کافی را برای بازرسان اعزامی از طـرف بانـک مرکـزی فـراهم مینمایند. شرکت موظف به رعایت کلیه قـوانین و مقـررات ذیـربط، مفـاد ایـن دستورالعمل، دستورات بانک مرکزی و همچنین ضوابط مندرج در اساسنامه خود میباشد.
ماده ۲۴- درصورتی که گزارش بازرسان بانک مرکزی چه در مراجعه حضوری ویـا پـس از بررسی سوابق و مطالعه فعالیت های شرکت، حاکی از تخلف یا وجود زمینه بروز تخلف باشد، بانک مرکزی از هر یک از روشهای زیر برای اعمال نظارت استفاده می نماید:
الف- ابلاغ موارد تخلف، انجام بازرسی موردی، مذاکره بـا مسـئولان شـرکت، اخذ تصمیمات لازم و اجرای فوری اقدامات اصلاحی برای رفع موارد تخلف.
ب- الزام مدیران شرکت به تهیه گزارش در خصوص برنامه زمانی مربـوط بـه چگونگی رفع تخلفات انجام شده و بازگشت به شرایط عادی.
ج- الزام مدیران شرکت به ارائه صورتهای مالی، گزارش حسابرس و بـازرس قانونی در مقاطع مورد نظر.
د- فراخواندن مدیرعامل و یا اعضاء هیات مدیره شرکت جهت ادای توضیحات درخصوص تخلفات انجام شده.
هـ- تذکر کتبی به مدیران شرکت در خصوص تخلفات احرازی و دسـتور رفـع موارد تخلف ظرف مدت زمان معین.
و- تعلیق مجوز فعالیت و اعلام به نیروی انتظامی جهت متوقف کـردن فعالیـت شرکت.
ز- سایر اقدامات نظارتی و قضایی حسب ضرورت.
ماده 25- درصورتی که تمام یا بخشی از فعالیت یک شرکت یـا موسسـه بـدون مجـوز از بانک مرکزی (اعـم از انتفـاعی یـا غیرانتفـاعی) مصـداق عملیـات مربـوط بـه تعاونیهای اعتبار تشخیص داده شود، بانک مرکزی از طریـق نیـروی انتظـامی اقدامات لازم جهت متوقف نمودن فعالیت های شرکت یا موسسه را به مورد اجـرا خواهد گذاشت.
فصل چهارم – متفرقه
ماده ۲۶- توقف فعالیت و یا انحلال اختیاری شرکت موکول به طی مراحل قانونی و تعیـین تکلیف نحوه بازپرداخت انواع سپرده های موضوع بند ب مـاده ۱۵ ایـن دسـتور العمل و اعلام قبلی و مکتوب به بانک مرکزی و کسب موافقت این بانـک انجـام می شود.
ماده ۲۷- ترتیبات انحلال و ورشکستگی شرکت در چارچوب قوانین و مقررات ذیربط بـه نحوی انجام می شود که پرداخت سپرده ها در اولویت قرار گیرد.
ماده ۲۸- صورت های مالی پایان دوره شرکت عنداللزوم توسط حسابرسان رسمی معتمـد بانک مرکزی مورد بررسی و اظهارنظر قرار خواهد گرفت.
ماده ۲۹- مواردی که در این دستورالعمل پیش بینی نشده است تـابع قـوانین، مقـررات و ضوابط ذیربط میباشد.
این دستورالعمل در یک مقدمه، ۲۹ ماده و ۶ تبصره در یکهزار و نـود و دومـین جلسه مورخ ۱۳۸۶/۶/۳ به تصویب شورای پول و اعتبار رسید.
