رای شماره 1322 مورخ ۱۴۰۰/11/25 هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری (عدم ابطال عبارت «مصاحبه استخدامی» از مواد 1-2-15-16-19-27 دستورالعمل نحوه برگزاری امتحانات به شماره 9757/93/200)
هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری
* شماره پــرونـــده : هـ ع/0001964 شماره دادنامه: 140009970906011322 تاریخ: 25/11/1400
* شاکی : آقای سجاد کریمی پاشاکی
*طرف شکایت : سازمان امور اداری و استخدامی
*موضوع شکایت و خواسته : ابطال دستورالعمل ماده 44 قانون مدیریت و خدمات کشوری تا حدی که ابطال عبارت ” مصاحبه استخدامی” موضوع مواد 1-2-15-16-19-27 باشد از بخشنامه شماره 200/93/9757 مورخ 93/7/19 صادره از سازمان امور اداری و استخدامی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان امور اداری و استخدامی به خواسته ابطال دستورالعمل ماده 44 قانون مدیریت و خدمات کشوری تا حدی که ابطال عبارت ” مصاحبه استخدامی” موضوع مواد 1-2-15-16-19-27 باشد از بخشنامه شماره 200/93/9757 مورخ 93/7/19 صادره از سازمان امور اداری و استخدامی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می باشد :
ماده ۱- تعاریف واختصارات
– معاونت توسعه: معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور
– سامانه امتحانات: سامانه الکترونیکی امتحانات و مسابقات استخدامی.
– مجوز استخدامی: اجازه استخدام در دستگاه اجرایی که بر اساس سیاست ها و الزامات قانونی، در سقف پست‌های سازمانی مصوب بلاتصدی و اعتبارات مصوب، در زمان مشخص از طریق معاونت توسعه اعلام می‌گردد.
– آگهی استخدامی: آگهی مربوط به تمام یا بخشی از مجوزهای استخدامی دستگاه‌های اجرایی برای اطلاع‌رسانی جهت ثبت نام داوطلبان واجد شرایط است که با رعایت قوانین و مقررات مربوط از جمله «طرح طبقه‌بندی و ارزشیابی مشاغل مستخدمین دولت» و «تشکیلات تفصیلی مصوب دستگاه اجرایی» تنظیم می‌شود.
– خوشه شغلی: مجموعه ای از دو یا چند شغل است که با توجه به تجانس، همگونی وظایف و تحصیلات مورد نیاز در شرایط احراز آنها، توسط معاونت توسعه تعیین و در یک مجموعه قرار می گیرند. خوشه های شغلی تعیین شده، مبنای امتحانات مشترک خواهند بود و چنانچه برخی از مشاغل در هیچ یک از خوشه های شغلی قرار نگیرند، در این صورت شغل مورد نظر مبنای امتحان مشترک قرار خواهد گرفت.
– حیطه عمومی امتحان: سنجش توانمندی‌ها و معلومات عمومی داوطلبان استخدام، شامل دانش عمومی، هوش و استعداد یادگیری، توانمندی ذهنی و روانشناختی و اطلاعات و معلومات پایه است که به صورت کتبی برگزار می‌شود.
– حیطه تخصصی امتحان: سنجش دانش و معلومات تخصصی داوطلبان استخدام است که برای تصدی شغل مورد نظر به صورت کتبی برگزار می‌شود.
– امتحان مشترک فراگیر: سنجش حیطه‌های عمومی و تخصصی است که بر اساس خوشه شغلی در فواصل زمانی مشخص، از طریق امتحان به صورت متمرکز و سراسری، با تجمیع آگهی‌های استخدامی مورد تایید سازمان در هر دوره، توسط موسسه مجری و با راهبری و نظارت معاونت توسعه برگزار می‌گردد.
– دفترچه امتحان مشترک: دفترچه راهنمای ثبت نام داوطلبان در امتحان مشترک فراگیر و یا خاص است که به صورت عمومی توسط موسسه مجری انتشار می‌یابد.
– امتحان مشترک خاص: شامل حیطه‌های عمومی و تخصصی امتحان برای برخی از مشاغل عمومی نظیر حراست، گزینش و حقوقی است که در فواصل زمانی مشخص به صورت متمرکز در سطح کشور توسط موسسه مجری و با راهبری و نظارت سازمان برگزار می‌گردد.
– حد نصاب: کسب حداقل پنجاه درصد (%۵۰) بالاترین نمره مکتسبه (برحسب درصد) از مجموع دو حیطه عمومی و تخصصی (با ارزش وزنی برابر) می باشد.
– موسسه مجری: موسسات تایید صلاحیت شده دولتی (نظیر سازمان سنجش آموزش کشور، مرکز آموزش مدیریت دولتی و …)، تعاونی و یا خصوصی که توسط معاونت توسعه به عنوان مسئول اجرای امتحان مشترک تعیین می گردند.
– مصاحبه استخدامی: سنجش حضوری شایستگی داوطلبان استخدام از نظر مهارت شغلی و ویژگی‌های شخصیتی نظیر مهارت ارتباطی، علائق، استعداد یادگیری و … می‌باشد.
– مراکز ارزیابی: موسسات دولتی، تعاونی و یا خصوصی که بر اساس دستور العمل اعتبار سنجی، صلاحیت آنها توسط سازمان تائید و مسئول اجرای مصاحبه استخدامی می‌باشند.
-داوطلب بومی : افرادی که حداقل دارای یکی از ویژگی های زیر باشند، داوطلب بومی تلقی می گردند
الف- شهرستان یا استان محل تولد داوطلب یا همسر وی با شهرستان یا استان محل مورد تقاضا برای استخدام یکی باشد.
ب- همسر و فرزندان کارمندان رسمی و پیمانی دولت و یا نیروهای مسلح (اعم از شاغل و یا بازنشسته) که شهرستان یا استان محل خدمت فعلی یا بازنشستگی آنان به شهرستان یا استان محل مورد تقاضا برای استخدام آنان یکی باشد.
ج- داوطلب حداقل چهار (4) سال از سنوات تحصیلی (ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و یا دانشگاه) را به صورت متوالی یا متناوب در شهرستان و یا استان محل مورد تقاضا برای استخدام طی کرده باشد.
د- داوطلب یا پدر، مادر و یا همسر وی، حداقل چهار (4) سال سابقه پرداخت حق بیمه در شهرستان و یا استان محل مورد تقاضا برای استخدام را داشته باشند. (پرداخت حق بیمه به مدت تعیین شده صرفاً توسط یکی از موارد مذکور قابل احتساب است.)
تبصره – مبنای استان و شهرستان برای تعیین بومی بودن، تقسیمات کشوری در زمان ثبت نام می باشد.
ماده ۲- استخدام در دستگاه‌های اجرایی، بر اساس مجوزهای صادره توسط سازمان و از میان داوطلبان واجد شرایط که نمرات لازم را در امتحان مشترک و مصاحبه استخدامی بر اساس ضوابط این دستورالعمل کسب کرده باشند و از نظر گزینش اخلاقی- عقیدتی واجد شرایط تشخیص داده شوند، با تایید سازمان صورت خواهد گرفت.
ماده ۱۵- دستگاه های اجرایی می توانند نسبت به انجام مصاحبه استخدامی، از پذیرفته شدگان امتحان مشترک اقدام نمایند. شرط لازم برای انتخاب افراد جهت انجام مصاحبه استخدامی، کسب حد نصاب می باشد و انتخاب افراد بر اساس مجموع نمره فضلی آنان (با وزن چهل درصد (40 %) برای حیطه عمومی و شصت درصد (60 %) برای حیطه تخصصی) به تعداد سه (3) برابر ظرفیت پذیرش در هر شغل و محل مورد تقاضا صورت می پذیرد.
تبصره 1- در صورتی که تعداد افراد دارای حد نصاب در مشاغل و محل مورد تقاضا کمتر از ظرفیت پذیرش باشد، همه افراد واجد حد نصاب برای انجام سایر مراحل مربوط معرفی خواهند شد.
تبصره 2- موسسه مجری فهرست پذیرفته شدگان رابرای مصاحبه استخدامی از طریق سامانه امتحانات اعلام می نماید. سامانه مذکور امکان دسترسی دستگاه های اجرایی و افراد پذیرفته شده را به نتایج امتحان مشترک فراهم خواهد نمود.
تبصره 3- دستگاه اجرایی می تواند مصاحبه های استخدامی خود را به مراکز ارزیابی واگذار نماید.
ماده 16-دستگاه های اجرایی موظف است پس از برگزاری مصاحبه استخدامی، نسبت به معرفی افراد اصلی به گزینش بر اساس مجموع نمره فضلی آنان با وزن هفتاد درصد (70%) برای امتحان مشترک (با در نظر گرفتن وزن های تعیین شده برای حیطه های عمومی و تخصصی در ماده 15) و سی درصد (30%) برای مصاحبه استخدامی، به تعداد یک برابر ظرفیت پذیرش اقدام نماید. در صورت عدم تأیید افراد معرفی شده در فرایند گزینش، نفرات ذخیره به ترتیب نمره فضلی به گزینش معرفی خواهند شد.
تبصره 1- در صورت عدم برگزاری مصاحبه استخدامی، برای معرفی افراد دارای حد نصاب به گزینش، بر اساس مجموع نمره فضلی آنان (با وزن چهل درصد (40 %) برای حیطه عمومی و شصت درصد (60 %) برای حیطه تخصصی) برای تعداد ظرفیت پذیرش اقدام می گردد.
تبصره 2- در صورت مساوی بودن نمرات مکتسبه داوطلبان، اولویت معرفی به گزینش به ترتیب با شاغلین قراردادی دستگاه اجرایی، افراد بومی شهرستان و بومی استان می باشد.
ماده 19- در صورتی که پس از اعلام نظر گزینش، نیروی انسانی مورد نیاز از بین داوطلبینی که در مصاحبه استخدامی پذیرفته اند تأمین نگردد، دستگاه اجرایی می تواند از سایر داوطلبان همان شغل و محل مورد تقاضا که در امتحان مشترک حد نصاب لازم را کسب نموده اند، به ترتیب نمره فضلی برای انجام سایر مراحل استخدامی دعوت به عمل آورد.
ماده 27- نمره داوطلبان بومی استان با ضریب «یک و دو دهم» (2/1) و بومی شهرستان با ضریب «یک و چهاردهم» (4/1) نمره مکتسبه در هر حیطه از امتحان مشترک و مصاحبه استخدامی محاسبه می گردد.
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت :
مغایرت با ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری و بند 9 اصل سوم قانون اساسی
شرح شکایت شاکی :شاکی در شرح شکایت چنین بیان داشته است که مصاحبه استخدامی به علت شفاهی بودن و اعمال سلایق مصاحبه کننده زمینه ایجاد تبعیض ناروا را فراهم می نماید و مدعی گردیده اسست با توجه به اینکه دستورالعمل منبعث از ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری می باشد و در ماده 44 مذکور صرفا از واژه امتحان عمومی و تخصصی نام برده شده است و مصاحبه در لغت و مفهوم متفاوت از امتاحن و مسابقه می باشد و نیاز به تقنین می باشد .
*خلاصه مدافعات طرف شکایت :
طرف شکایت علیرغم ابلاغ پاسخی ارائه ننموده است .
* در خصوص ادعای مغایرت مصوبه با شرع ، ادعای مغایرت با شرع نشده است .
*نظریه تهیه کننده گزارش:
نظر به اینکه یکم-به موجب حکم مقرر در ماده 41 قانون مدیریت خدمات کشوری رعایت مراتب شایستگی برای استخدام مورد حکم قانونگذار می باشد .دوم- در دستورالعمل موضوع شکایت در تعریف مصاحبه استخدامی چنین آمده است سنجش حضوری شایستگی داوطلبان استخدام از نظر مهارت شغلی و ویژگی های شخصیتی نظیر مهارت ارتباطی، علائق ، استعداد یادگیری و … سوم – واژه سنجش در زبان فارسی مترادف مقایسه و امتحان می باشد که در ماده 44 قانون مدیریت کشوری از واژه امتحان و مسابقه استفاده شده و مغایرتی در معنا بین این واژه ها و تعریف مندرج در ماده 1 دستور العمل وجود ندارد . چهارم- برخی توانمندی های مورد نیاز برای انجام کار با برگزاری آزمون های کتبی قابل ارزیابی نمی باشند و مستلزم برگزاری سنجش و مصاحبه شفاهی می باشد . عقیده به رد شکایت شاکی دارم .
تهیه کننده گزارش: صادق گودرزی
پرونده شماره هـ ع/0001964 مبنی بر درخواست ابطال عبارت “مصاحبه استخدامی” موضوع مواد 1-2-15-16-19-27 دستورالعمل ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری به شماره 9757/93/200 مورخ 19/7/1393 صادره از سازمان امور اداری و استخدامی در جلسه مورخ 3/11/1400 هیات تخصصی استخدامی مورد رسیدگی قرارگرفت و اعضای هیات به اتفاق به شرح ذیل اعلام نظر نمودند:
رای هیات تخصصی استخدامی
اولا براساس ماده 41 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 مقرر گردیده: «ورود به خدمت و تعیین صلاحیت استخدامی افرادی که داوطلب استخدام در دستگاه های اجرائی می باشند براساس مجوزهای صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصت ها انجام می شود.»، لذا رعایت مراتب شایستگی برای استخدام مورد حکم قانونگذار می باشد.
ثانیا براساس ماده 44 قانون مذکور نیز مقرر گردیده: «به کارگیری افراد در دستگاه های اجرائی پس از پذیرفته شدن در امتحان عمومی که به طور عمومی نشر آگهی می گردد و نیز امتحان یا مسابقه تخصصی امکانپذیر است. دستورالعمل مربوط به نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی به تصویب شورای توسعه مدیریت می رسد. …»، لذا در این ماده به کارگیری افراد در دستگاه های اجرائی با پذیرش در امتحان یا مسابقه تخصصی امکانپذیر دانسته شده است.
ثالثا با توجه به اینکه در دستورالعمل معترض عنه مصاحبه استخدامی به عنوان سنجش حضوری شایستگی داوطلبان استخدام از نظر مهارت شغلی و ویژگی های شخصیتی نظیر مهارت ارتباطی، علائق، استعداد یادگیری و … تعریف گردیده و واژه سنجش در زبان فارسی مترادف مقایسه و امتحان می باشد که در ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 نیز عبارت «امتحان یا مسابقه» استفاده شده است، لذا به لحاظ معنایی مغایرتی بین عبارت «امتحان یا مسابقه» و تعریف مندرج در ماده 1 دستورالعمل وجود ندارد و از طرفی برخی توانمندی های مورد نیاز برای انجام کار با برگزاری آزمون های کتبی قابل ارزیابی نبوده و مستلزم برگزاری سنجش و مصاحبه حضوری می باشد.
بنابه مراتب مذکور عبارت ” مصاحبه استخدامی” در مواد 1-2-15-16-19-27 دستورالعمل معترض عنه مغایرتی با قوانین و مقررات مذکور نداشته و قابل ابطال نمی باشد. این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
علی اکابری – رئیس هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری
