بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 492-491
تاریخ دادنامه: 27/7/1395
کلاسه پرونده: 95/276 و 827
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: شرکت خدمات هوایی کشور آسمان
موضوع خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: شعب دیوان عدالت اداری در رسیدگی به دادخواست کارکنان شرکت خدمات هوایی آسمان و به خواسته مطالبه حقوق استخدامی خویش، آراء متعارض صادر کرده اند. بدین نحو که بعضی از شعب دیوان با این استدلال که شرکت خدمات هوایی آسمان که شرکت دولتی بوده و به صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شده است، این واگذاری تاثیری در ماهیت شرکت ندارد و به خواسته رسیدگی کرده و در ماهیت تصمیم مقتضی اتخاذ کرده اند. اما شعبی دیگر از دیوان عدالت اداری با این استدلال که شرکت خدمات هوایی آسمان به موجب تصویب نامه شماره 47721/ت27621-24/9/1381 نمایندگان ویژه رئیس جمهور به بخش خصوصی واگذار شده و مقررات قانون کار درخصوص موضوع حاکم است و شکات باید شکایت خویش را در هیأتهای حل اختلاف کار طرح کنند، دیوان عدالت اداری را در رسیدگی به خواسته صالح تشخیص نداده اند.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 18 دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 18/84/3100 با موضوع دادخواست آقای سعید مدبر به طرفیت شرکت خدمات هوایی کشور آسمان و به خواسته اعاده به کار خلبانی به موجب دادنامه شماره 60-22/1/1385 به شرح ذیل به انشاء رأی مبادرت کرده است:
در مورد ایراد هواپیمایی آسمان به صلاحیت دیوان نظر به این که صندوق بازنشستگی کشوری از جمله دستگاههای موضوع اصل 173 قانون اساسی و ماده 11 قانون دیوان عدالت اداری می باشد و واگذاری مورد ادعای دستگاه مذکور به صندوق بازنشستگی تاثیری در صلاحیت دیوان نداشته لذا قرار رد ایراد مطروحه صادر و اعلام می گردد و در مورد اصل شکایت مطروحه نظر به این که پست سازمانی شاکی حسب حکم کارگزینی خلبان هواپیمای 727 بوده و قانوناً بدون رضایت مستخدم نمی توان پست سازمانی وی را تغییر داد و لازمه تغییر دادن پست سازمانی و تنزل مقام ارتکاب تخلف اداری مستلزم اعمال مجازات مذکور نبوده تا در مورد وی اعمال گردد و اعمال این مجازات نیز در صلاحیت هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری بوده و این که شاکی دارای گواهی سلامت جهت خلبانی و گواهینامه خلبانی حمل و نقل هوایی به شماره 871-20/1/1385 می باشد و موضوعات کمیسیون پزشکی وی با صدور گواهی سلامت منتفی گردیده علی هذا حکم به ورود شکایت و اعاده به کار شاکی در پست سازمانی خلبانی هواپیمای 727 صادر و اعلام می گردد حکم صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
رأی مذکور به موجب رأی شماره 564-8/6/1385 شعبه 5 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.
ب: شعبه 9 دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده 9/84/455 با موضوع دادخواست خانم زهرا نشاط پرور به طرفیت شرکت خدمات هوایی کشور آسمان و به خواسته بازگشت به کار و پرداخت حقوق معوقه به موجب دادنامه شماره 1043-31/6/1386 به شرح ذیل به انشاء رأی مبادرت کرده است:
با عنایت به این که مقررات قانون کار در خصوص شاکی جاری و ساری است شاکی باید علی الاصول دعوی خویش را در هیأتهای تشخیص و حل اختلاف اداره کار مطرح نماید آراء صادره از سوی هیأتها قابل رسیدگی و اعتراض در دیوان است لهذا شکایت به کیفیت مطروحه از مصادیق ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری خارج است. شعبه قرار رد شکایت مطروحه را صادر می نماید، قرار صادره قطعی است.
ج: شعبه 21 دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده 81/21/1639 با موضوع دادخواست آقای سیدحسین کربلایی به طرفیت شرکت خدمات هوایی کشور آسمان و به خواسته بازگشت به کار و پرداخت حقوق معوقه به موجب دادنامه شماره 1661-28/10/1382 به شرح ذیل به انشاء رأی مبادرت کرده است:
پس از بررسی دادخواست تقدیمی شاکی و ملاحظه مندرجات لایحه دفاعیه ثبت به شماره 3732 -25/10/1381 و نظر به این که شرکت خدمات هوایی کشور آسمان به استناد تصویب نامه مورخ 24/9/1381 به بخش حقوقی واگذار گردیده و ماهیت خصوصی دارد و بر طبق ماده 11 قانون دیوان عدالت اداری فقط شکایت علیه شرکتهای دولتی قابل رسیدگی می باشد لذا با پذیرش ایراد خوانده و ملاحظه تغییر اساسنامه و تصمیم هیأت مدیره که در روزنامه رسمی انتشار یافته شکایت شاکی به کیفیت مطروحه قابلیت استماع نداشته و قرار رد آن صادر و اعلام می شود قرار صادره ظرف مهلت 20 روز قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 27/7/1395 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف – در ارتباط با اینکه در رسیدگی به دادخواست شکات ، شعب دیوان عدالت اداری در ابتدای امر صالح به رسیدگی است یا اینکه شکات ابتدا باید به هیأتهای حل اختلاف کار مراجعه کنند بین آراء شعب دیوان عدالت اداری به شرح مندرج در گردش کار تعارض محرز است .
ب- مطابق لایحه قانونی راجع به تشکیل شرکت خدمات هوایی کشور (آسمان) مصوب سال 1359، این شرکت متعلق به دولت اعلام شده است . به موجب ماده 129 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1379 به دولت اجازه داده شده نسبت به واگذاری سهام شرکت هواپیمایی آسمان به بخشهای تعاونی و خصوصی داخلی اقدام کند و مطابق تصمیم نامه شماره 47721 ت27621هـ- 24/9/1381 نمایندگان ویژه رییس جمهور، مالکیت دولت نسبت به صد درصد سهام و سایر حقوق و امتیازات مربوط در شرکت خدمات هوایی کشور (آسمان) به صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شده است . به لحاظ اینکه شرکت یاد شده به بخش تعاونی و خصوصی واگذار نشده بود ، در رأی شماره 34- 6/12/1383 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبه فوق الذکر ابطال شد. متعاقباً قانونگذار در قانون استفساریه راجع به ماده 129 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1383 اعلام کرد تجویز واگذاری شرکت خدمات هوایی کشور (آسمان) به بخش تعاونی و خصوصی مصرح در ماده 129 قانون برنامه سوم، نافی واگذاری آن شرکت به صندوق بازنشستگی کشوری نیست. نظر به اینکه دلیلی بر واگذاری شرکت مذکور به بخش تعاونی و خصوصی وجود ندارد و از طرفی به نهادهای عمومی غیردولتی نیز واگذار نشده و ماده 4 اساسنامه صندوق بازنشستگی کشوری موضوع تصویب نامه شماره 147448/ت37309هـ -22/8/1387 هیأت وزیران که به موجب آن صندوق بازنشستگی وابسته به سازمان تأمین اجتماعی اعلام شده بود به موجب نظریه مورخ 14/10/1387 رییس مجلس شورای اسلامی با این دلیل که وابسته نمودن صندوق به سازمان تأمین اجتماعی بدون کسب مجوز از مجلس شورای اسلامی مغایر قانون است، ملغی الاثر شده است ، بنابراین ماهیت دولتی شرکت آسمان کماکان محفوظ است و با توجه به حکم ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 که در آن مقرر شده شعب دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به شکایت از تصمیمات و اقدامات شرکت های دولتی را نیز دارند ، شکایت از شرکت خدمات هوایی کشور (آسمان) قابل طرح و رسیدگی در شعب دیوان عدالت اداری است و در نتیجه رأی شعبه هجدهم دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 60- 22/1/1385 که در شعبه پنجم تجدیدنظر دیوان قطعی شده است صرفنظر از ماهیت آن ، در حد پذیرش صلاحیت دیوان در رسیدگی به خواسته صحیح و منطبق با مقررات تشخیص شد . این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است .
محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
