|
شماره دادنامه: 140331390000563806 تاریخ دادنامه: 1403/3/8 شماره پرونده: 0203310 مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری شاکی: آقای امیرهادی امیری طرف شکایت: دانشگاه علامه طباطبایی موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای 1، 2 و 6 از دستورالعمل تعیین رتبه های اول تا سوم دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ورودی 94 و بعد، مصوب جلسه مورخ 1396/11/7 شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه طباطبایی گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی و لایحه تکمیلی ابطال بندهای 1، 2 و 6 از دستورالعمل تعیین رتبه های اول تا سوم دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ورودی 94 و بعد، مصوب جلسه مورخ 1396/11/7 شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه طباطبایی را خواستار شده و در مقام تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است: " اینجانب امیرهادی امیری فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته حقوق عمومی (ارتباطات) دانشگاه علامه طباطبایی تهران به تاریخ 1401/6/30 ازاین دانشگاه با معدل کل 18/64 و نیز معدل پایان نامه 18 رتبه دوم را کسب نموده ام و لکن به علت مواجهه با اپیدمی کرونا در سراسر کشور و تعطیلی تمام مراکز دانشگاهی و علمی به مدت 2 سال، مجبور شدم دو ترم از مرخصی تحصیلی استفاده نموده و در آخرین ترم مجاز در نیم سال دوم سال تحصیلی 1401-1400 با معدل 18 فارغ التحصیل شدم پس از مراجعه به مرکز دانشگاهی جهت اخذ مدرک رتبه برتری به واسطه کسب معدل دوم آموزشی و معدل دوم پایان نامه، دانشگاه از اعطای این گواهی به بنده ممانعت ورزیده و رتبه بنده را بر اساس یک دستورالعمل خودنوشته بدون مستند در میان 11 نفر، رتبه 7 و یا 8 لحاظ نمود (به دلیل یک ترم مرخصی و طول کشیدن مدت دفاع). بنابراین استدلالات خود در جهت تناقض و تعارض مقرره مربوطه با قانون اساسی و قوانین عادی وزارت علوم و برنامه های آموزشی به شرح ذیل معروض می دارم. 1- این دستور العمل و شیوه نامه، تعیین رتبه برتر است و رتبه و معدل برتر قاعدتاً معدل برتر و بالاتر است و نه هیچ عنصر و مولفه دیگر، که عنوان و مولفه میزان سنوات به طور غیر قانونی در آن گنجانده شده است و این مطلب خلاف اصل 138 قانون اساسی و خارج از حدود صلاحیت مرجع تصویب کننده مقرره است. 2- طبق بند 5 در بخش ج ماده 2 قانون وظایف و تشکیل وزارت علوم، برنامه ریزی برای شناسایی و حمایت از شکوفایی استعدادهای درخشان و هدایت آن ها به سمت اولویت های راهبردی کشور از وظایف این وزارتخانه می باشد که دستور العمل مصوب دانشگاه دقیقاً خلاف منویات و منطوق و مفهوم این قانون و اهداف تعریف شده برای حمایت از استعدادهای برتر دانشگاهی است. 3- این دستورالعمل در تعارض آشکار با ماده 64 قانون برنامه پنج ساله توسعه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی کشور مصوب 1400-1396 بوده که به منظور تسهیل ادامه تحصیل برگزیدگان علمی و تحقیقی و آموزشی است و باعث محدود سازی و انحصارگرایی در تعیین رتبه های برتر دانشگاهی و عدم رشد و تعالی استعدادهای آنهاست. 4- مقرره موردنظر مخالف بند 2 سیاست های حمایت و هدایت استعدادهای درخشان در جلسه 419 مورخ 1377/2/22 شورای عالی انقلاب فرهنگی است که وزارت علوم و دانشگاه ها را ملزم نموده است در جهت حمایت و هدایت و تحت پوشش قراردادن کلیه استعدادهای درخشان شناسایی شده اقدام عملی نماید، که با این مقرره در واقع استعداد و رتبه برتری نه تنها مورد حمایت قرار نگرفته بلکه به طور غیر قانونی توسط شیوه نامه منظور، مورد تبعیض و اجحاف قرار گرفته است. 5- این مقرره به طور وضوح ناقض بند 9 اصل 3 قانون اساسی مبنی بر رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادله برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی است که با این مقرره اصل اساسی و بنیادین قانون عالی کشور مورد خدشه و ایراد قرار گرفته است. دانشگاه با بازی با کلمات قصد انحراف افکار از بحث غیرقانونی بودن و خارج از صلاحیت تصویب بودن دستورالعمل مزبور را داشته و با استخدام کلمات مترادف و بدون بار حقوقی « لغت رتبه برتر یا معدل برتر»، سعی در تبریه خویش از پذیرش مسیولیت خطیر پاسخ گویی شفاف داشته است. آنچه هویداست آن است که براساس عرف رایج دانشگاهی و آموزشی ایران، از ابتدای تحصیل یک ایرانی در مدرسه و دبیرستان و بعداً دانشگاه، آنچه معیار و ملاک انتخاب استعداد برتر و یا رتبه برتر می باشد، معدل آموزشی و کار تحقیقی و پژوهشی انجام گرفته بوده و هست. کما اینکه در قوانین مربوط به سنجش و پذیرش، در تمام مقاطع تحصیلی آزمون های استخدامی و کانون های وکلای دادگستری، معیار و ملاک اصلی و شاخص تعیین معدل بالاتر و رتبه برتر، نمره اکتسابی بیشتر و تراز بالاتر نسبت به سایرین بوده و هست. در بند 4 دستورالعمل، خود دانشگاه نیز به صراحت اشعار داشته که حد نصاب میانگین کل برای تعیین رتبه برتر معدل کل 17 و اخذ درجه پایان نامه عالی یا بسیار خوب است و اشاره ای به مدت سنوات نداشته و ندارد و عنوان می دارد که فقط درصورت داشتن شرایط برابر در معدل و درجه پایان نامه، ملاک بعدی تعداد ترم و سنوات آموزش دانشجوست. پس ادعای این موضوع که تعداد ترم و سنوات، تاثیر مستقیم و اساسی در تعیین رتبه برتری دارد خلاف واقع مفاد دستورالعمل غیرقانونی خود دانشگاه مربوطه می باشد. ضمناً در بند 6 دستورالعمل اشاره می کند که گواهی رتبه برتری زمانی صادر خواهد شد که تمامی دانشجویان هم رشته و هم ورودی با رعایت بندهای 1 و 2 مقرره، دانش آموخته شوند. یعنی تلویحاً و به طور ضمنی سنوات مجاز را به رسمیت شناخته و قبل از طی سنوات مجاز، اجازه صدور و تعیین رتبه برتر را نداده است. ولکن دانشگاه قبل از فارغ التحصیلی بنده اقدام به صدور گواهی رتبه برتری به دیگر دانشجویان با معدل بسیار پایین تر و پایان نامه با درجه نازلترین به صرف یک ترم فارغ التحصیلی زودتر نموده که خلاف نص مصرح خود دستورالعمل مصوبشان می باشد. ایضاً طبق تبصره 1 بند 6 مقرره که با وجود معدل بالای بنده در میان 11 نفر هم رشته و هم رتبه پس از ترم سوم با معدل 18/64 و مشخص بودن بالاترین معدل ها که بنده نفر دوم آن می باشم و نیز درجه پایان نامه خیلی خوب و داشتن مقاله پژوهشی، دانشگاه در اقدامی خلاف قانون تدوینی خود و با ایراد تبعیض ناروا، گواهی رتبه برتری را برای دیگر دانشجویان با معدل به مراتب کمتر از بنده و درجه پایان نامه پایین تر صادر نموده است. درخصوص معدل برتر و رتبه برتر، اولاً در هیچ دانشگاهی و نهاد آموزشی در ایران معدل برتر و رتبه برتر از هم جدا نبوده و درهم تنیده اند و بعضاً دارای مفهوم و معنای یکسان و واحدند. همچنین این دستورالعمل از هیچ قانون بالادستی و مافوق خود تبعیت نداشته و در تناقض فاحش با قانون تشکیل وزارت علوم و قوانین برنامه توسعه فرهنگی و علمی و نیز قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که هرگز اجازه قانون نویسی و مقررات گذاری را خارج از صلاحیت به دانشگاه نداده است. و در آخر با توجه به ایرادات و مشکلات وارده مستند به اصل 170 و 173 قانون اساسی و مطابق بند 1 ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1402/2/10 تقاضای ابطال بندهای 1، 2 و 6 از دستورالعمل را به علت نقض اصل 138 قانون اساسی و خارج از حدود صلاحیت بودن مرجع تصویب و نیز با استناد به بند 9 اصل 3 قانون اساسی و ایراد تبعیض ناروا در حق عموم دانشجویان، مستدعی و خواهشمندم. متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است: " «دستورالعمل تعیین رتبه های اول تا سوم دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ورودی های 94 و بعد از آن دانشگاه علامه طباطبایی مصوب جلسه مورخ 1396/11/17 شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه» 1- پس از گذشتن، 5 نیمسال تحصیلی (بدون در نظر گرفتن دروس پیش نیاز) از هر ورودی در هر کد رشته محل و با احتساب مجموع ظرفیت های دوره روزانه و شبانه رتبه بندی می شود. 2- در خصوص رشته هایی که طبق مصوبه شورای عالی برنامه ریزی سنوات تحصیلی 5 نیمسال پیش بینی شده است، رتبه بندی پس از گذشت۶ نیمسال تحصیلی، (بدون در نظر گرفتن دروس پیش نیاز) از هر ورودی در هر کد رشته محل و با احتساب مجموع ظرفیت های دوره روزانه و شبانه صورت می گیرد. ……….. 6- گواهی رتبه زمانی صادر خواهد شد که تمامی دانشجویان هم رشته و هم ورودی با رعایت بندهای 1 و 2 دانش آموخته شده باشند. تبصره ۱: در صورت گذراندن تمام واحدهای درسی آموزشی در هر کد رشته محل در یک ورودی براساس سرفصل مصوب و محرز بودن رتبه نفرات قبلی می توان بدون رعایت فارغ التحصیلی سایر هم ورودی ها، برای دانشجوی فارغ التحصیل متقاضی گواهی رتبه صادر کرد. تبصره ۲: در موارد استثنایی در صورت یکسان بودن میانگین کل، رتبه بندی ابتدا با در نظر گرفتن درجه دفاع از پایان نامه و در صورت یکسان بودن میانگین کل و درجه دفاع از پایان نامه، با توجه به نیمسال های سنوات تحصیلی (بدون در نظر گرفتن سنوات پیش نیاز) صورت می گیرد. تبصره 3 : در صورت یکسان بودن میانگین کل، درجه دفاع از پایان نامه و نیمسال های سنوات تحصیلی (بدون در نظر گرفتن سنوات پیش نیاز)، برای هر دو نفر گواهی رتبه صادر خواهد شد." در پاسخ به شکایت مذکور، رییس دانشگاه علامه طباطبایی به موجب لایحه های شماره1/02/164 – 1402/6/22 و 1/02/247 – 1402/9/7 به طور خلاصه توضیح داده است : " – برابر آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که در جلسه 684 مورخ 1389/12/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ 1389/11/11 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسیده است؛ موضوع حاضر در صلاحیت تشکیلات داخلی دانشگاه بوده و مصوبه معترض عنه نیز در راستای «ارزیابی و پایش دانشجویان» تدوین شده است. مصوبه معترض عنه توسط شورای تحصیلات تکمیلی تصویب شده و سپس در شورای دانشگاه تایید شده است. گفتنی است این دو نهاد صلاحیت خود را از رهگذر آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها (مصوب شورای عالی فرهنگی) و هیات امنای دانشگاه دریافت کردند. به موجب ماده 1 قانون احکام دایمی، دانشگاه در امورات تشکیلاتی و تقسیم وظایف و تفویض اختیارات تابع مصوبات و تصمیمات هیات امنا است. بنابراین تصویب چنین مصوبه ای زیر نظر هیات امنا و شخص رییس دانشگاه به عنوان احدی از اعضای هیات امنا صورت گرفته است. ضمناً ارزیابی آموزشی یک عمل کاملاً تخصصی بوده و در اختیار موسسات علمی است. تاکید می شود که نظیر این مصوبه در تمامی دانشگاه های کشور در حال اجرا بوده و از حیث ماهوی مقرون به عدالت و انصاف است و به نوعی برآمده از سال ها تجارب آموزشی دانشگاه ها بوده است و نقض این مصوبه موجب تشتت در کل دانشگاه های کشور خواهد شد. در عنوان دستورالعمل ذکری از عبارت «معدل برتر» آن چنانی که در دادخواست آمده، نشده و اساساً کاربرد چنین عنوانی متداول نیست. – متاسفانه شاکی دو عبارت «رتبه برتر» و «معدل برتر» را خلط کرده است. رتبه برتر اعم از معدل برتر است. – معدل برتر شرط لازم رتبه برتر است اما شرط کافی آن نیست، زیرا برای رتبه برتر بودن شرایط دیگری نیز لازم است از جمله اتمام دوران تحصیلی در چهارچوب سنوات مجاز تحصیلی و یا نمره پایان نامه که به دلیل عدم احتساب در معدل کل، خود به عنوان مولفه ای علی حده مورد توجه قرار می گیرد. – محاسبه معدل و اعمال آن به عنوان یکی از مولفه های رتبه برتری نیازمند اتمام دوران تحصیل دانشجو و دفاع او از پایان نامه است. – برای محاسبه معدل ضرورت دارد که دوران تحصیل حد یقف داشته باشد. توضیح این که مثلاً در مقطع کارشناسی ارشد و پس از اتمام 4 ترم تحصیلی، دانشگاه ملزم است که سریعاً اقدام به رتبه بندی فارغ التحصیلان ورودی مربوط کند چرا که در تابستان همان سال تعدادی از دانشجویان در مصاحبه دکتری شرکت کرده و نیازمند ارایه مدرک مربوط به رتبه برتری خود به دانشگاه های متعددند. حال دانشگاه نمی تواند به بهانه دانشجویانی که تا آن زمان دفاع نکرده اند در تعیین رتبه های برتر تعلل کند به خصوص که دفاع از پایان نامه و فارغ التحصیلی برخی از دانشجویان تا مدت ها به درازا کشیده و حتی اخراج نیز می شوند علی رغم این که ممکن است از معدل بالایی نیز برخوردار بوده باشند. – شاکی تنها استناد به بخشی از مولفه رتبه برتری کرده و از دیگر وجوه این مهم غفلت کرده اند من جمله اتمام مقطع ارشد در چهارچوب سنوات مجاز. – قوانین و مقررات مورد استناد شاکی به هیچ وجه ارتباطی با موضوع حاضر نداشته و طبعاً در مغایرت نیز نیستند. – مقررات گذاری در این حوزه مطابق قوانین بالادستی در صلاحیت شورای دانشگاه بوده و البته ذکر این نکته نیز ضروری است که مولفه های مربوط به تعیین رتبه برتر در دانشگاه علامه طباطبایی مشابه همه دانشگاه های کشور است. – یکی از ملاک های مهم در تعیین رتبه برتر، ترغیب دانشجویان به اتمام تحصیلات خود در مواعد قانونی است. چرا که در غیر این صورت رقابتی منفی در بین دانشجویان شکل می گیرد که نتیجه آن چیزی جز تعلل دانشجویان در فارغ التحصیلی و قهراً تحمیل خسارات مالی به بیت المال است. علی هذا توجه به مطالب معنونه و صدور حکم شایسته مورد استدعاست." هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/3/8 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و هیات های تخصصی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است. رای هیات عمومی اولاً با توجه به این که یکی از مبانی صدور گواهی رتبه‌های برتر در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد، استفاده از مزیت آن در پذیرش بدون آزمون در دوره تحصیلی دکتری است و مطابق بندهای 1-3 و 1-5 اصلاحیه شماره237200/21 مورخ 1393/12/16 آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در دوره تحصیلی دکتری مصوب 1393/3/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان (موضوع ابلاغیه شماره 67272/21 مورخ 1393/4/18 معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری) به عنوان آیین‌نامه حاکم در زمان تصویب مقرره مورد شکایت، شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه در تعیین ضوابط پذیرش دارای صلاحیت است، بنابراین دستورالعمل تعیین رتبه‌های اول تا سوم دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ورودی های 1394 و بعد از آن دانشگاه علامه طباطبایی مصوب جلسه مورخ 1396/11/7 که به تصویب شورای تحصیلات تکمیلی آن دانشگاه رسیده، در حدود اختیار مرجع وضع کننده آن است. ثانیاً به موجب ردیف (9) مندرج در جدول شماره (2) با عنوان نحوه محاسبه امتیازات آموزشی ذیل اصلاح ماده 2 از اصلاحیه شماره 237200/21 مورخ 1393/12/16 آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در دوره تحصیلی دکتری مصوب1393/3/27 شورای هدایت استعدادهای درخشان (موضوع ابلاغیه شماره 67272/21 مورخ 1393/4/18 معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری)، مدت تحصیل بیش از 5 نیمسال در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته واجد امتیاز نیست. ثالثاً می‌بایست میان افرادی که تحصیل خود را در سنوات مجاز (درخصوص کارشناسی ارشد به میزان چهار ترم) به اتمام می‌رسانند با افرادی که تحصیل خود را در بازه زمانی طولانی به پایان می‌برند تفاوتی قایل شد و برای ورود به دوره‌های تحصیلات تکمیلی لحاظ نمودن صرف معدل بدون توجه به تعداد ترم‌های تحصیلی کفایت نمی‌کند و لازم است که معدل اکتسابی و مدت زمان تحصیل به صورت توامان در نظر گرفته شود و این امر نیز از مصادیق تبعیض ناروا تلقّی نمی‌شود و بر همین اساس بندهای (1)، (2) و (6) دستورالعمل تعیین رتبه‌های اول تا سوم دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد ورودی 1394 و بعد از آن دانشگاه علامه طباطبایی مصوب جلسه مورخ 1396/11/7 شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه، مغایرتی با قانون نداشته و ابطال نشد. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./ مهدی دربین هیات عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضایی دیوان عدالت اداری
|
آدرس: تهران بزرگراه شهید ستاری بلوار شهید مخبری نبش خیابان ایران زمین
