رای شماره : ۱۴‍۰۳۳۱۳۹‍۰‍۰‍۰‍۰۵‍۰۸۵۶۸ مورخ ۱۴‍۰۳/‍۰۳/‍۰۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری (موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره ۱۴‍۰۱/۵‍۰‍۰/۸‍۰۲‍۰۷ مورخ ۱۴‍۰۱/۹/۲۹ معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی )

شماره دادنامه: 140331390000508568

تاریخ دادنامه: 1403/3/1

شماره پرونده: 0207376-0207456

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری                                                                                                                                               

شاکیان: شرکت تولیدی و بازرگانی روناک تجارت سرآمد و شرکت توسعه مروارید امید

طرف شکایت: وزارت جهاد کشاورزی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 1401/500/80207 مورخ 1401/9/29 معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی 

گردشکار: شرکت تولیدی و بازرگانی روناک تجارت سرآمد و شرکت توسعه مروارید امید به موجب دادخواست های جداگانه ابطال نامه شماره 1401/500/80207 مورخ 1401/9/29 معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

" الف: خلاصه متن دادخواست شرکت تولیدی و بازرگانی روناک تجارت سرآمد:

 به موجب بند 3 مصوبه شصت و هشتمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورخ 1401/1/31 سران سه قوه که به تایید مقام معظم رهبری مدظله العالی رسیده، « از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال 1401، نرخ اخذ مالیات ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش و قند و شکر، گوشت، مرغ، گوشت قرمز و چای و همچنین نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخل معادل یک درصد تعیین می گردد.»

معاون وقت امور گمرکی گمرک جمهوری اسلامی ایران، طی نامه شماره 1401/1091213 – 1401/7/30 از معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی با این مقدمه که بعضی از دانه های روغنی، مصرف روغن کشی ندارد و دارای مصرف برای بذر و مصارف آجیلی می باشند، درخواست می کند معاونت مذکور ردیف تعرفه دانه های روغنی و انواع روغن خام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده را اعلام کند.

معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهادکشاورزی به موجب نامه شماره 1401/500/80207 – 1401/9/29 خود، علی رغم اینکه دانه آفتابگردان جزو دانه های روغنی است، خارج از حدود اختیارات خود، به تعیین دامنه شمول مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا که به تایید مقام معظم رهبری رسیده، مبادرت نموده و مصادیق دانه های روغنی که مالیات بر ارزش افزوده آنها از 9% به 1% کاهش یافته است را به دانه سویا، دانه کلزا و دانه گلرنگ محدود و مضیق کرده است و دانه آفتابگردان را از زمره مصادیق دانه های روغنی که باید مالیات بر ارزش افزوده آنها به 1% تقلیل یابد خارج کرده است. 

تفسیر و تبیین هر مقرره ای با مرجع واضع آن یا مرجعی است که از طرف مرجع واضع مقرره، صاحب صلاحیت باشد.

با وضع مصوبه سران قوا، به میزان 1%، مالیات بر ارزش افزوده نسبت به دانه آفتابگردان پرداخت شد و شاهد این ادعا بخشنامه 1401/412753– 1401/3/28 مدیر کل دفتر واردات گمرک به کلیه گمرکات اجرایی است که در آن علی الاطلاق هر دانه روغنی را به استناد مصوبه سران قوا مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده و تعیین 1% قرارداده است.

پس از آن حسب مقرره مورد اعتراض، این میزان مالیات به 9% افزایش یافت و این در حالی است که سازمان امور مالیاتی نیز این عدم تسری را به زمان وضع مصوبه سران قوا عطف کرده و مآلاً مبلغ ارزش افزوده تماماً بر عهده واردکنندگان قرار گرفته است.

بنا به مراتب ابطال بخشنامه مورد اعتراض به جهت تفسیر و تضییق مصوبه سران قوا و خروج از حدود اختیارات وزارت جهادکشاورزی و مغایرت با قانون به شرح مذکور از تاریخ تصویب مستند به مواد 88 و 13 و 12 قانون دیوان عدالت اداری مورد استدعاست.

  ب: خلاصه متن دادخواست شرکت توسعه مروارید امید:

به موجب نامه شماره 1401/500/80207 مورخ 1401/9/29 معاون توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی به گمرک ایران مرجع مذکور بدون دارا بودن اختیار تفسیر، تشخیص و تعیین مصداق برای کالاهای مشمول مصوبه مورخ 1400/12/26 شورای عالی هماهنگی اقتصادی  بخشی از مصادیق دانه های روغنی از جمله کنجد را از موضوع مصوبه مذکور خارج و به گمرک ایران اعلام نموده است. معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در نامه موضوع پرونده به شماره 1401/700/77028 مورخ 1401/9/20 معاونت زراعت استناد نموده است. در حالی که از توجه به بند دوم  نامه مذکور مشخص می گردد که معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی  مخالفت صریح خود را با نرخ دوگانه برای ارزش افزوده  دانه های روغنی در زمان واردات  اعلام نموده است.

شورای عالی هماهنگی اقتصادی به موجب مصوبه جلسه هشتاد و ششم معافیت از پرداخت ارزش افزوده به میزان هشت درصد در زمان واردات کالا را عیناً برای سال 1402 تمدید نموده نظر به اطلاق دانه های روغنی موضوع مصوبات فوق الذکر که موجب می گردد انواع دانه های روغنی وارداتی مشمول مصوبه مذکور گشته و اساساً اختیاری نیز برای وزارت جهادکشاورزی جهت تعیین و تشخیص مصادیق کالاهای مشمول در مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی پیش بینی نگشته است. 

مطابق مستندات موجود از جمله نامه شماره 1402/700/5147 مورخ 1402/1/29 معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی که صراحتاً اعلام نموده کنجد از مصادیق دانه های روغنی می باشد همچنین با توجه به رویه عملی حاکم بر گمرکات اجرایی مستنداً به کتاب تعرفه کالاها کد تعرفه کنجد وارداتی دقیقاً همان کد تعرفه دانه های روغنی بوده و مانند سایر کالاهای اساسی حقوق عوارض گمرکی آن در زمان واردات چهار درصد می باشد که متاسفانه گمرک ایران نیز با استناد به نامه معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و بدون آن که مرجع مذکور واجد اختیار قانونی از مرجع وضع مقرره جهت تعیین و تشخیص مصادیق کالاهای مشمول مصوبه  شورای عالی هماهنگی اقتصادی باشد مبادرت به صدور بخشنامه شماره 1401/1492603 مورخ 1401/10/11 نموده و در آن به گمرکات سراسر کشور دستور داده تا نسبت به محاسبه کسری دریافتی معادل نه درصد ارزش افزوده از کالا های  وارداتی از جمله کنجد اقدام نمایند.

وزارت جهاد کشاورزی اختیاری در خصوص تصمیم گیری نسبت به موضوعات مرتبط با قانون ارزش افزوده نداشته و نامه صادره از معاونت توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی به گمرک ایران و خارج نمودن برخی از مصادیق  دانه های روغنی از جمله کنجد از مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی  مصداق بارز خروج از اختیارات قانونی  و مغایر با مقررات موضوعه می باشد 

لذا با عنایت به مراتب فوق درخواست رسیدگی و صدور حکم بر ابطال نامه شماره1401/500/80207 مورخ 1401/9/29 معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به لحاظ خروج از اختیارات و مغایرت با مقررات قانونی از تاریخ صدور مورد استدعاست  "

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

" جناب آقای عسگری

معاون محترم امور گمرگی گمرک جمهوری اسلامی ایران

موضوع : کد تعرفه‌های مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده (انواع دانه‌های روغنی و روغن خام)

سلام علیکم

احتراماً، بازگشت به نامه شماره 1091213/1401 مورخ 30/7/1401 درخصوص اعلام شمولیت مالیات بر ارزش افزوده با نرخ 9 درصد (دانه‌های روغنی) با عنایت به نظرات معاونت امور زراعت به شماره 77028/700/1401 مورخ 20/9/1401 و در راستای اجرای بند 3 مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، کاهش مالیات بر ارزش افزوده به یک درصد در گروه دانه‌های روغنی و روغن های خوراکی صرفاً برای دانه سویا (کد تعرفه‌های 12019010 و 12019090)، دانه کلزا (با کد تعرفه‌های 12059010، 12051090، 12051020 و 12059090)، دانه گلرنگ (کد تعرفه 12076090)، روغن خام سویا (کد تعرفه 15071000)، روغن خام آفتابگردان (کد تعرفه 15121100) روغن خام کلزا (کد تعرفه 15141100) و روغن پالم RBD (کد تعرفه 15119010) مورد تایید است.- معاون وزیر وزارت جهاد کشاورزی"

در پاسخ به شکایت مذکور، پس از تبادل لوایح دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری با وزارت جهاد کشاورزی جهت ارسال پاسخ، سازمان جهاد کشاورزی استان تهران به موجب لایحه شماره 1402220633374093 مورخ 1402/11/21 توضیح داده است که : 

"همان گونه که شاکی نیز در بندهای (ج) و (د) مفاد شرح دادخواست تقدیمی بیان نموده اند، مرجع صدور نامه مورد درخواست ابطال ، به شماره 1401/500/80207 مورخ 1401/9/29 ، معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی می باشد نه سازمان جهاد کشاورزی استان تهران. 

شاکی می بایست دعوی خود را به طرفیت مرجع صدور نامه مورد درخواست ابطال، مطرح می نمود که متاسفانه ایشان دعوی خود را به طرفیت این سازمان که سازمانی است استانی و زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی (به عنوان مرجع عالی) می باشد مطرح نموده است. لذا در راستای رعایت اصل تناظر، طرح دعوی با کیفیت مطروحه قابلیت استماع را نداشته و مستلزم رد می باشد. علی هذا با عنایت به مراتب پیش گفته ، اساساً دعوی متوجه این سازمان نبوده و مستنداً به بند (پ) ماده 53 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقاضای صدور قرار رد شکایت به طرفیت این سازمان مورد تمناست."

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403/3/1 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

شورای عالی هماهنگی اقتصادی براساس بند سوم از مصوبات شصت و ششمین جلسه خود در تاریخ 1401/1/31 اعلام کرده است که : «از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال 1401، نرخ اخذ مالیات ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای و همچنین نرخ اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده قند و شکر تولید داخل معادل یک درصد تعیین می‌گردد.» پس از تصویب این مصوبه، معاون گمرک جمهوری اسلامی ایران براساس نامه شماره 1401/1091213 مورخ 1401/7/30 به معاون وزیر جهاد کشاورزی ابتدا دانه‌های روغنی را به دو گروه تقسیم کرده و اعلام نموده است که یک گروه از دانه‌های روغنی صرفاً مصرف روغن کشی دارند و یک گروه از دانه‌های روغنی نیز وجود دارند که علاوه بر مصرف روغن کشی مصرف آجیلی هم دارند و در ادامه این نامه از معاون وزیر جهاد کشاورزی خواسته است که اعلام کند که کدام یک از این دو گروه از دانه‌های روغنی، مشمول حکم مصوبه صدرالذکر شورای عالی هماهنگی اقتصادی بوده و نرخ مالیات بر ارزش افزوده آنها در جریان واردات باید کاهش یابد و در پاسخ به این نامه، معاون وزیر جهاد کشاورزی به موجب نامه مورد شکایت اعلام کرده است که مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی فقط شامل دانه‌های روغنی گروه اول می‌شود که صرفاً مصرف روغن کشی دارند و مشخص است که اصل پذیرش تفکیک فوق بین دانه‌های روغنی و تقسیم نمودن آن به دو گروه مذکور و محدود نمودن مفاد مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به گروه مشخصی از دانه‌های روغنی خارج از حدود اختیار معاون وزیر جهاد کشاورزی است و هرچند وزارت جهاد کشاورزی براساس حکم مقرر در ماده 1 قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی صلاحیت تشخیص محصولات اساسی کشاورزی را دارد و برمبنای این صلاحیت می‌تواند اعلام کند که چه محصولاتی مصداق دانه روغنی هستند، ولی وزارت جهاد کشاورزی پس از تشخیص مصادیق دانه‌های روغنی نمی‌تواند اعلام نماید که صرفاً یک گروه از دانه‌های روغنی، تحت شمول حکم مقرر در مصوبه شورای عالی هماهنگی قرار دارند و نرخ مالیات بر ارزش افزوده آنها در جریان واردات باید کاهش یابد و گروه دیگری از دانه‌های روغنی مشمول حکم مصوبه مذکور نیستند و نرخ مالیات بر ارزش افزوده واردات آنها نباید کاهش یابد و براساس اصول کلّی حقوقی، تفسیر و رفع ابهام از هر مصوبه‌ای برعهده مرجع تصویب‌کننده آن است و شورای عالی هماهنگی اقتصادی به عنوان مرجع تصویب کننده مصوبه مورخ 1401/1/31به وزارت جهاد کشاورزی اختیاری در زمینه تفسیر و رفع ابهام از مصوبه خود اعطاء نکرده است. با توجه به مراتب فوق، صدور نامه شماره 1401/500/80207مورخ 1401/9/29 معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در حدی که دایره شمول مصوبه سران قوا را محدود و مضیق کرده و دانه های روغنی غیر مصرف روغن کشی را از شمول حکم مصوب سران سه قوه به شرح فوق الذکر خارج کرده، خارج از حدود اختیار مقام مزبور بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./

                                                       حکمتعلی مظفری

                                                          رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری