|
شماره دادنامه: 140231390003305790 تاریخ دادنامه: 1402/12/19 شماره پرونده: 0100706 مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری شاکی: آقای سجاد حاجبی خانیکی طرف شکایت: دانشگاه شهید بهشتی مـوضـوع شکـایت و خـواسته: ابطال اطلاعیه های مورخ 1401/2/17 صادره از معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی با موضوع «فراموشی کارت برای دریافت غذا» و «اسراف غذا» گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال اطلاعیه های مورخ 1401/2/17 صادره از معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی با موضوع «فراموشی کارت برای دریافت غذا» و «اسراف غذا» را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: " معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی به تاریخ 1401/2/17 اطلاعیه هایی را از مجرای «رسانه اطلاعیه های دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی» اطلاع رسانی کرده است. طبق اطلاعیه های مذکور اقدام به جرم انگاری برخی از رفتارهای دانشجویان گردیده و برای این رفتارها به شرح اعلامیه مذکور جزای نقدی و جریمه مالی تعیین شده است که به شرح مواد آتی خارج از حدود اختیارات و برخلاف قوانین و مقررات بالادستی کشور است. الف) طبق بخشنامه شماره 130/5915 مورخ 1400/6/14 رییس صندوق رفاه دانشجویان مبلغ دقیق هر وعده غذای دانشجویی در دانشگاه های دولتی و غیردولتی در سال تحصیلی 1400-1401 تعیین گردیده است و همان طور که استحضار دارید بنا به حکم ماده چهارم قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، دریافت هرگونه وجه، کالا و یا خدمات تحت هر عنوان از اشخاص حقیقی و حقوقی توسط وزارتخانه ها، موسسات و شرکت های دولتی غیر از مواردی که در مقررات قانونی مربوط معین شده یا می شود، ممنوع است. در مسیله مطروحه هیچ مجوز قانونی برای دریافت مبالغ مذکور توسط معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی در اطلاعیه های پیوست وجود ندارد. در نتیجه دریافت مبالغ مذکور ممنوع است. ب) طبق تبصره ماده 71 مکرر قانون محاسبات عمومی کشور مقرر گردیده است که: «دریافت و پرداخت هرگونه وجهی تحت هر عنوان توسط دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 5 قانون محاسبات عمومی باید در چهارچوب قوانین موضوعه کشور باشد. هرگونه دریافت و پرداخت برخلاف مفاد این ماده در حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی است. کلیه مسیولان و مقامات ذی ربط، مدیران، ذی حسابان و مدیران مالی حسب مورد مسیول اجرای این حکم می باشند.» در همین راستا دریافت وجه مندرج در اطلاعیه برخلاف ماده مذکور است. ج) طبق ماده 600 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) : «هر یک از مسیولین دولتی و مستخدمین و مامورینی که مامور تشخیص یا تعیین یا محاسبه یا وصول وجه یا مالی به نفع دولت است برخلاف قانون یا زیاده بر مقررات قانونی اقدام، و وجه یا مالی اخذ، یا امر به اخذ آن نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. مجازات مذکور در این ماده در مورد مسیولین و مامورین شهرداری نیز مجری است و در هر حال آنچه برخلاف قانون و مقررات اخذ نموده است به ذیحق مسترد می گردد.» بدین لحاظ اخذ وجه یا امر به آن مازاد بر آنچه مقررات قانونی گفته است، برخلاف نظم عمومی و جرم است. د) حتی با فرض اینکه مسیولان دانشگاه شهید بهشتی عقیده داشته باشند که طبق ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور در امور مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی تابع مصوبات هیات امنای خود هستند، باز هم باید دریافت این وجوه به موجب مصوبه هیات امنای دانشگاه باشد که در این مورد چنین مجوزی اخذ نشده است و همچنین باید توجه داشت که عام لاحق (ماده 1 قانون احکام دایمی) سبب نسخ قوانین فوق الذکر نشده است، بلکه اتفاقاً قوانین مورد اشاره در بندهای (الف) تا (ج) بوده اند که به عنوان خاص سابق، مخصص ماده 1 قانون احکام دایمی واقع شده اند و اعطای استقلال به دانشگاه در امور مالی به معنای تجویز تحمیل بار مالی به شهروندان نیست. هـ) این اقدام معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی مغایر با اصل قانونی بودن جرم و مجازات نیز هست: زیرا همان طور که مستحضرید طبق ماده 2 قانون مجازات اسلامی هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود و جزای نقدی نیز یکی از مجازات ها است. به حکم اصل 36 قانون اساسی و ماده 12 قانون مجازات اسلامی حکم به مجازات باید از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد؛ این در حالی است که رفتارهای اعلام شده از سوی مدیریت خدمات دانشجویی در هیچ یک از قوانین موضوعه کشور جرم انگاری نشده است و حتی با فرض جرم انگاری نیز هیچ کدام از دستگاه های اداری حق ندارند راساً و قهراً جرایم نقدی را وصول کنند؛ در حالی که طبق اطلاعیه های مذکور مبالغ جرایم به صورت خودکار از حساب دانشجویان برداشت خواهد شد. به عنوان جمع بندی نهایی و مستند به بند نخست ماده 12 و مواد 34، 35 و 36 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به دلیل خروج مفاد اطلاعیه های «فراموشی کارت جهت دریافت غذا» و «اسراف غذا» هر دو مورخ 1401/2/17 از حدود اختیارات معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی و همچنین مغایرت مفاد آن با تبصره ماده 71 مکرر قانون محاسبات عمومی کشور، ماده 600 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، اصل 36 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و همچنین ماده 12 قانون مجازات اسلامی ابطال جرایم مندرج در بخشنامه های مذکور را تقاضا دارم." متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است: " اطلاعیه های مورخ 1401/2/17 صادره از معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی الف: قابل توجه دانشجویان گرامی به منظور جلوگیری از اسراف و حفظ حقوق دانشجویان، از اول خرداد ماه ۱۴۰۱ در صورت رزرو غذا و عدم دریافت آن تا ۴ مرتبه (اعم از وعده ناهار یا شام) در هر ماه برای دانشجویان خوابگاهی و تا ۲ مرتبه (وعده ناهار) برای دانشجویان غیرخوابگاهی، معادل دو برابر قیمت مصوب صندوق رفاه دانشجویان به ازای هر وعده به صورت خودکار، توسط سامانه تغذیه از کیف پول دانشجو کسر خواهد شد. پس از آن (یعنی اگر بیش از ۴ وعده غذا توسط دانشجوی خوابگاهی و یا بیش از ۲ وعده غذا توسط دانشجوی غیر خوابگاهی دریافت نشود) برابر با قیمت تمام شده غذا (000/36 تومان) به ازای هر وعده غذا از اعتبار کیف پول دانشجو در سامانه تغذیه کسر یا در صورت عدم موجودی کافی، بدهکار خواهند شد. لذا اکیداً توصیه می گردد حتماً در صورت اطمینان از دریافت غذا نسبت به رزرو آن وعده اقدام نمایید و در غیر این صورت، غذای رزرو شده خود را ۳۶ ساعت قبل، از سامانه حذف فرمایید. دانشجویان خوابگاهی عدم دریافت غذای رزرو شده- جریمه 4 مرتبه- دو برابر میانگین قیمت مصوب صندوق رفاه دانشجویان بیش از 4 مرتبه- ۳۶ هزار تومان به ازای هر مرتبه (قیمت تمام شده غذا) دانشجویان غیر خوابگاهی عدم دریافت غذای رزرو شده- جریمه 2 مرتبه- دو برابر میانگین قیمت مصوب صندوق رفاه دانشجویان بیش از 2 مرتبه- ۳۶ هزار تومان به ازای هر مرتبه (قیمت تمام شده غذا) ب: قابل توجه دانشجویان محترم با توجه به درخواست های متعدد شما عزیزان مبنی بر تحویل غذا از طریق کد فراموشی مقرر گردید در صورت همراه نداشتن کارت تغذیه دریافت غذا از طریق کد فراموشی صورت پذیرد. دانشجویان گرامی جهت دریافت کد فراموشی می توانند به سامانه رزرو غذا مراجعه نموده و از گزینه «فراموشی کارت» استفاده نمایند. لازم به ذکر است این کد یک عدد چهار رقمی و یکبار مصرف و کاملا شخصی بوده و محدودیت و جریمه دریافت کد فراموشی مطابق جدول ذیل می باشد: گروه دانشجویی: دانشجویان خوابگاهی محدودیت- جریمه 1 الی 3 بار در ماه- 0 ریال 4 الی 6 بار در ماه- 100000 ریال گروه دانشجویی: دانشجویان غیرخوابگاهی 1 الی 2 بار در ماه-0 ریال 3 الی 4 بار در ماه- 100000 ریال" در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر امور حقوقی دانشگاه شهید بهشتی به موجب لایحه شماره 340/34/ص مورخ 1401/4/28 توضیح داده است که: " به استحضار می رساند؛ مطابق «آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری»، از جمله وظایف اختصاصی معاونت دانشجویی دانشگاه ها «برنامه ریزی جهت مدیریت و ارتقای امور صنفی، رفاهی، بهداشتی و سلامت دانشجویان» است. از جمله امور بسیار حایز اهمیت در رفاه، بهداشت و سلامت دانشجویان، مسیله تغذیه و توزیع غذای دانشجویی است که مدیریت این امر، بر اساس آیین نامه مذکور، در حیطه فعالیت های معاونت دانشجویی دانشگاه قرار دارد و معاونت مذکور با استفاده از اختیارات قانونی تعیین شده در آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و به منظور برنامه ریزی دقیق و همه جانبه جهت مدیریت امر تغذیه و توزیع غذای دانشجویی، اقدام به صدور اطلاعیه هایی در رابطه با نحوه دریافت و استفاده از سهمیه غذای دانشجویی، از جمله اطلاعیه های مربوط به «فراموشی کارت» و «اسراف غذا» نموده است. لذا چنانچه ملاحظه می گردد، برخلاف ادعای مطرح شده از سوی شاکی، صدور اطلاعیه های مذکور کاملاً در چارچوب و حیطه اختیارات معاونت دانشجویی دانشگاه بوده و اقدامات دانشگاه در این خصوص کاملاً مطابق ضوابط و مقررات موجود صورت گرفته است. علی ای حال؛ به منظور تبیین و توضیح دلایل صدور اطلاعیه ها مربوط به «فراموشی کارت» و «اسراف غذا» توضیحات ذیل را به استحضار می رساند: الف) توضیحات مربوط به استفاده از گزینه فراموشی کارت: 1- معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی به منظور آنکه دانشجویان در صورت فراموشی و همراه نداشتن کارت تغذیه، از دریافت غذا محروم نشوند؛ اقدام به در نظر گرفتن امکان استفاده از گزینه فراموشی کارت و دریافت ژتون فراموشی نموده است. بدین صورت که در صورت فراموشی کارت تغذیه، دانشجویان می توانند با استفاده از سامانه راه اندازی شده از سوی دانشگاه، کدی ۴ رقمی، یکبار مصرف و شخصی را دریافت کنند و با ارایه کد مذکور به متصدیان توزیع غذا غذای خود را تحویل بگیرند. در این خصوص لازم به توضیح است که، سامانه مربوط به فراموشی کارت، توسط شرکت خصوصی طرف قرارداد با دانشگاه، راه اندازی شده و پشتیبانی می گردد و هر بار ارسال کد فراموشی برای دانشجویان مستلزم پرداخت هزینه و کارمزد مربوطه به شرکت مذکور است. دانشگاه به منظور مساعدت با دانشجویان، مسیولیت پرداخت کارمزد ارسال کد فراموشی را در دفعات اول تا سوم برای دانشجویان مقیم خوابگاه ها و در دفعات اول و دوم برای دانشجویان غیر خوابگاهی، بر عهده گرفته است و استفاده بیش از دفعات ذکر شده از سوی هر دانشجو مستلزم پرداخت کارمزد خدمات ارایه شده، از سوی دانشجویان است. بر این اساس، چنانچه ملاحظه می گردد مبلغ درج شده در اطلاعیه مربوط به فراموشی کارت، در واقع مبلغ مربوط به کارمزد خدمات ارایه شده از سوی شرکت پشتیبان سامانه مربوطه است و نه جریمه فراموشی کارت . ۲- معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی، اطلاعات مربوط به استفاده دانشجویان از سامانه تغذیه دانشگاه گزینه فراموشی کارت را در چند سال پیاپی مورد پایش و بررسی قرار داده است. آمار و نتایج حاصله حاکی از آن است که در موارد متعدد، دانشجویان با استفاده غیر عادی و عدیده از گزینه فراموشی کارت (۲۵۰ الی ۶۷۸ بار در دوران تحصیل)، اقدام به دریافت ژتون غذا نموده اند؛ این در حالی است که اطلاعات مربوط به اتوماسیون تغذیه آنان (کارت تغذیه، نام کاربری و رمز عبور) در اختیار افراد دیگر و حتی در مواردی افرادی خارج از دانشگاه قرار داشته است و در زمانی که این دانشجویان در دانشگاه حضور نداشته اند؛ افراد دیگری جهت دریافت غذا با نرخ دانشجویی به دانشگاه مراجعه می نمایند. بر این اساس و در راستای جلوگیری از سوء استفاده از بیت المال و نیز به منظور تخصیص بهینه یارانه غذا به دانشجویان، امکان استفاده از گزینه فراموشی کارت و دریافت ژتون فراموشی برای دانشجویان مقیم خوابگاه ها به ۶ بار در ماه و برای دانشجویان غیر خوابگاهی به ۴ بار در ماه محدود شده است و بدیهی است که در صورت مفقود شدن کارت تغذیه دانشجویان و یا در دسترس نبودن آن به هر دلیل دانشجو پس از اتمام سقف مجاز استفاده از ژتون فراموشی می بایست نسبت به اعلام مفقودی کارت تغذیه و دریافت مجدد کارت اقدام نمایند. ب) توضیحات مربوط به اطلاعیه اسراف غذا: در حال حاضر هر دانشجو بر حسب نوع غذا مبلغ 2/500، 3/100 و 3/500 تومان، بابت رزرو هر پرس غذا پرداخت می نماید و دانشگاه بطور میانگین مبلغ ۴۰۰۰۰ تومان به عنوان یارانه به هر پرس غذا اختصاص می دهد و بدیهی است که این هزینه از بیت المال پرداخت می گردد با عنایت به اینکه دانشجویان کمتر از 10% مبلغ واقعی غذا را پرداخت می کنند؛ لذا رزرو و عدم تحویل غذای رزرو شده توسط هر دانشجو، مبلغی بالغ بر 40000 تومان از بیت المال را هدر می دهد. با عنایت به این امر و به منظور جلوگیری از اسراف غذا، هدر رفت بیت المال و نیز به منظور فرهنگ سازی، اطلاعیه مربوط به «اسراف غذا» تنظیم گردیده است. در خصوص جریمه دانشجویان اسراف کار، لازم به ذکر است که این اطلاعیه تا کنون فقط در حد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی صادر گردیده و اجرایی نشده و جریمه ای از این بابت از دانشجویان کسر نشده و یا به عنوان بدهی برای آنان لحاظ نگردیده است. نکته بسیار حایز اهمیت دیگر در این خصوص آن است که بر اساس آمار و اطلاعات حاصله، صرف انتشار اطلاعیه مذکور، تاثیر به سزایی در کاهش اسراف غذا و فرهنگ سازی در این خصوص داشته است و تعداد غذای طبخ شده در روزهای پس از انتشار اطلاعیه مذکور به نحو محسوسی به تعداد غذای توزیع شده از سوی رستوران های دانشجویی نزدیک بوده است و این امر نشان از آن دارد که اقدامات سنجیده در جهت فرهنگ سازی در این قبیل موضوعات، بسیار مثمر ثمر بوده و نتایج مثبتی را به همراه خواهد داشت. شایان ذکر است علاوه بر روش مذکور، دانشگاه راهکار «سبد خرید» را نیز در سامانه اتوماسیون تغذیه راه اندازی نموده است تا از این طریق دانشجویانی که غذای خود را رزرو می کنند اما به هر دلیل در زمان توزیع غذا در دانشگاه حضور ندارند و نمی توانند غذای خود را دریافت نمایند؛ این غذا را در سبد فروش قرار داده و دانشجویان متقاضی (که غذای آن وعده را رزرو ننموده اند) بتوانند غذای مذکور را به قیمت دانشجویی و بدون پرداخت هیچ هزینه اضافی رزرو و دریافت نمایند. لذا در کنار اعلام جریمه دانشجویان اسراف کار، این امکان فراهم شده که بدون جریمه، غذای خود را به دانشجویان متقاضی دیگر واگذار نمایند. با توجه به توضیحات ارایه شده و با تاکید بر این امر که با استناد به آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی پژوهشی و فناوری صدور اطلاعیه های مربوط به «فراموشی کارت» و «اسراف غذا» در راستای برنامه ریزی و مدیریت امور رفاهی و سلامت دانشجویان از سوی معاونت دانشجویی دانشگاه، اقدامی کاملاً در چارچوب وظایف و اختیارات آن معاونت بوده است؛ صدور رای مقتضی مبنی بر رد شکایت شاکی از آن مقام مورد استدعا است." هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/12/19 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است. رای هیات عمومی نظر به اینکه وظایف معاونت دانشجویی در ردیف (2) بند (ب) از قسمت (هـ) ماده 5 آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی مصوب جلسه شماره 684 مورخ 1389/12/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی پیش‌بینی و تعیین شده و از بندهای مصرح در آن انتظام بخشی به امور رفاهی دانشگاه که مباحث مربوط به تغذیه نیز از جمله مصادیق آن به حساب می‌آید مستفاد می‌گردد، لذا اطلاعیه‌های «فراموشی کارت» و «اسراف غذا» مورخ 1401/2/17 معاونت دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی در حدود اختیار مقام صادرکننده آن بوده و مغایرتی با قوانین نداشته و ابطال نشد. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./ حکمتعلی مظفری رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
|
آدرس: تهران بزرگراه شهید ستاری بلوار شهید مخبری نبش خیابان ایران زمین
