شماره دادنامه: 140231390002191040

تاریخ دادنامه: 1402/8/23

شماره پرونده: 0200282

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای فرهاد محمدی

طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 

موضوع شکایت و خواسته: ابطال شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت موسسین و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی مصوب 1398/4/16 کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی

  گردش کار: شاکی به     موجب دادخواستی ابطال شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت موسسین و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی مصوب 1398/4/16 کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " 1- وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم تحقیقات و فناوری و فرهنگ و ارشاد اسلامی برابر قسمت اخیر اصل ۱۳۸ قانون اساسی در تاریخ 1396/12/14 با تدوین آیین نامه نحوه تشکیل انجمن های علمی، ادبی و هنری و تعیین شرح وظایف آنها در ماده ۱ مصوبه شماره ۶۰۵-1370/8/7 خود اقدام به تاسیس کمیسیون انجمن های علمی، ادبی و هنری برای نظارت بر فعالیت انجمن های علمی ادبی و هنری نموده اند.

2- کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی در اجرای بند ۵ ماده ۳ و تبصره ۲ بند ۴ ماده ۷ ، به ترتیب اقدام به تدوین اساسنامه الگوی یکسان و تنظیم شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت موسسین و نامزدهای انجمن های علمی گروه پزشکی مصوب 1398/4/16 تحت نظر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نموده و تنظیم شیوه نامه بر خلاف قانون اساسی و قوانین عادی و خارج از حدود صلاحیت و اختیارات کمیسیون تصویب شده است:

3- انجمن های علمی گروه پزشکی به عنوان یک سازمان مردم نهاد دارای شخصیت حقوقی مستقل، غیر دولتی، غیر انتفاعی، غیر سیاسی و برای انجام فعالیت داوطلبانه و افتخاری، با گرایش علمی اجتماعی و … براساس اساسنامه مدون، رعایت چهارچوب قوانین جاری کشور تاسیس و با هدف گسترش و تقویت هماهنگی بین اعضاء، مردم و دولت، اطلاع رسانی و آگاه سازی جلب مشارکت های مردمی که براساس قوانین مدنی و تجارت فعالیت می نمایند و بودجه انجمن ها از طریق پرداخت حق عضویت اعضا و کمک های مردمی و در برخی موارد با کمک سازمان های دولتی یا ترکیبی از این روش ها تامین گردد؛ بنابراین تنظیم شیوه نامه مورد اعتراض درج و اعمال شرایط غیر منطقی و ایجاد محدودیت برای اعضا مخالف ماده ۱۰ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۲ و بند ۱ ماده ۱۴ و ۲۶ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966/10/16 مجمع عمومی سازمان ملل متحد و به نوعی تحدید حدود و تهدید حقوق اشخاص محسوب و با نوعی قانون گذاری مغایر اصل ۱۳۸ قانون اساسی و ممنوع است.

4- مطابق ماده ۶ شیوه نامه مورد اعتراض، برای نامزدی هیات مدیره انجمن های مذکور حصول شرایط علمی از قبیل عضویت در انجمن به مدت حداقل سه سال عضویت و فعالیت در کمیته های علمی و تخصصی انجمن مربوطه حداقل یکسال، سابقه ده سال فعالیت حرفه ای در رشته مربوطه و … احصاء گردیده است با توجه به اصل عدم صلاحیت کارگزاران سیاسی و اجرایی (مگر آن که در قانون تصریح شود یا از لوازم ضروری اعمال صلاحیت باشد) و برابر اصل ۱۳۸ قانون اساسی به مثابه یک میثاق ملی، وزیر و سایر مقامات ماذون مجاز به تدوین آیین نامه می باشند لیکن برابر اصل عدم صلاحیت در حقوق اداری، رییس کمیسیون از انجمن های علمی گروه پزشکی برای کلیه تصمیمات و اقدامات خود باید مستندات قانونی را در نظر داشته باشد ولی در اعمال شرایط اخیرالذکر با ایجاد محدودیت در شیوه نامه مورد اعتراض اصولاً به حقوق، شغل و حیثیت اشخاص تعرض نموده و به نوعی با اعمال مجازات تهدید، تحدید و اعمال تبعیض ناروا بین اعضای انجمن های مذکور مغایر با بند ۹ اصل ۳ و اصول ۲۰ و ۲۲ و ۲۶ قانون اساسی اقدام نموده است.

 5- براساس قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 1375/9/14 و آیین نامه اجرایی آن، استفاده از واژه های بیگانه در آیین نامه مورد اعتراض از قبیل کاندیدا، کمیسیون، کمیته، کنگره، گرانت، کاندیداتوری ممنوع می باشد. 

شیوه نامه مورد اعتراض مغایر با اصول ۲۰، ۲۲، ۲۶، ۳۶ و ۱۳۸ قانون اساسی و هم مخالف با مصوبه ۶۰۵-1370/8/7 جلسه شماره ۲۶۲ شورای انقلاب فرهنگی می باشد لذا تقاضای ابطال آن را دارم.  " 

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

شیوه نامه بررسی  و احراز صلاحیت موسسین و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی

  " این شیوه نامه در اجرای بند 3 ماده 3 و نیز ماده 7 و تبصره 2 ماده 7 مندرج در آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده 4 مورخ 1370/7/8 مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای احراز صلاحیت عمومی حرفه ای و علمی متقاضیان تاسیس و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی تدوین گردیده است.

الف- شرایط عمومی

ماده 1- متقاضیان تاسیس انجمن و کاندیداهای عضویت در هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی باید دارای شرایط زیر باشند:

1-1 تابعیت رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران

1-2- التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

1-3- نداشتن سوء پیشینه موثر کیفری یا نداشتن نقش موثر در تحکیم رژیم گذشته و عدم وابستگی به احزاب و گروه های محارب با نظام

تبصره: کاندیداها در هنگام ثبت نام گواهی عدم سوء پیشینه خود را ارایه می دهند. 

ماده 2 – پس از اخذ اسامی متقاضیان تاسیس و کاندیداهای هیات مدیره حسب مورد، کمیسیون به مراجع ذیصلاح ارسال می نماید.

 ماده 3 – مهلت پاسخ استعلام ظرف مهلت بیست روز کاری از تاریخ دریافت استعلام کمیسیون می باشد. نتایج در کمیسیون جهت اتخاذ تصمیم مطرح می گردد. 

تبصره: عدم دریافت پاسخ مرجع ذیصلاح، پس از مهلت مقرر به منزله تایید صلاحیت کاندیدا و موسسین بوده و به پاسخ های واصله پس از تاریخ مزبور ترتیب اثر داده نخواهد شد.

 ماده 4- در صورت عدم تایید صلاحیت عمومی متقاضی تاسیس انجمن مراتب به فرد اعلام خواهد گردید و در خصوص کاندیداهای عضویت در هیات مدیره اسامی کاندیداهایی که تایید صلاحیت نشده اند به کمیته انتخابات اعلام می گردد تا از فهرست نهایی حذف گردند.

ب: شرایط حرفه ای

ماده 5 – عدم محکومیت موثر حرفه ای توسط هیات های انتظامی مطابق تبصره 1 ماده 28 قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران

5-1- کمیسیون جهت بررسی محکومیت حرفه ای متقاضیان تاسیس و کاندیداهای هیات مدیره انجمن از سازمان نظام پزشکی استعلام می نماید.

5-2- محکومیت موثر حرفه ای از نظر این شیوه نامه عبارتست از صدور حکم نهایی بر طبق بندهای (د)، (هـ)، (و)، (ز) ماده مذکور می باشد.

تبصره 1 : سازمان نظام پزشکی با بررسی اسامی نسبت به عدم محرومیت افراد طبق بندهای فوق اظهار نظر می نماید. 

تبصره 2: عدم پاسخ از سوی سازمان مذکور در مهلت 20 روز کاری به منزله عدم محکومیت حرفه ای کاندیدا تلقی خواهد شد.

 ج- شرایط علمی

ماده6 – اشتغال به کار به عنوان عضو هیات علمی در یکی از موسسات آموزشی و دانشگاه های رسمی کشور با ارایه حکم استخدامی پیمانی یا رسمی و ارایه مدارک معتبر دانشگاهی منطبق با شرایط عضویت پیوسته مندرج در اساسنامه انجمن مربوطه و یا دارا بودن 5 مورد از بندهای 10 گانه ذیل جهت احراز صلاحیت علمی ضروری می باشد.

– عضویت در انجمن به مدت حداقل 3 سال قبل از زمان انتخابات

– عضویت و فعالیت در کمیته های علمی و تخصصی انجمن مربوطه حداقل به مدت یک سال با تایید انجمن

– دارا بودن پست های مدیریتی در دستگاه های اجرایی موسسات آموزشی غیر دولتی و دانشگاه های کشور با مستندات معتبر

– فعالیت در شاخه های استانی و منطقه ای انجمن مربوطه و دارا بودن سمت اجرایی در یکی از ارکان هیات رییسه شاخه به تایید انجمن

– سابقه 10 سال فعالیت حرفه ای در رشته مربوطه

– سابقه ریاست کنگره با دبیری علمی و اجرایی کنگره ملی یا بین الملی در 5 سال گذشته

– اجرای طرح های پژوهشی برجسته در سطح ملی، منطقه ای و یا بین المللی با ارایه مستندات و نتایج حاصله (گزارش نهایی طرح و یا مقاله منتشره)

– دریافت گرانت و جوایز علمی از مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر و یا جشنواره های علمی، پژوهشی داخلی و یا بین المللی با ارایه مدارک مربوطه

– عضویت در هیات تحریریه نشریات معتبر علمی و داخلی و یا بین امللی و ارایه مدارک مربوطه

– عضویت در انجمن، سازمان و مجامع علمی معتبر جهانی و ارایه مدارک مربوطه

 ماده 7- کاندیداتوری هیچ شخصی برای عضویت بدون ارایه درخواست مستند وی و تکمیل فرم های مربوطه قابل بررسی نخواهد بود.

 این شیوه نامه در 7 ماده و 4 تبصره در تاریخ 1398/4/16 به تصویب کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی رسید." 

   در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 107/2135/ص-1402/3/20 توضیح داده است که:

  "1- شکایت مطروحه دارای جنبه علمی آموزشی است و تصمیمات و آراء صادره از هیات ها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و … از صلاحیت دیوان عدالت اداری خارج می باشد.

2- برابر ماده ۱ مصوبه نحوه تشکیل و صدور انجمن های علمی ادبی و هنری مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه مورخ 1370/8/7 شورای عالی انقلاب فرهنگی، تاسیس انجمن های علمی و ادبی و هنری و موافقت نهایی با تشکیل آنها و صدور مجوز تاسیس و تجدید پروانه و نظارت بر حسن انجام کار آنها حسب مورد برعهده وزارت فرهنگ و آموزش عالی و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد.

3- مطابق ماده ۳ مصوبه مذکور، اساسنامه این انجمن ها و هرگونه تغییر در مواد آن باید به تصویب وزارت مربوطه برسد.

4- مطابق ماده ۴ مصوبه، رسیدگی به درخواست تاسیس انجمن های مذکور و بررسی صلاحیت علمی و عمومی هیات موسس و هیات مدیره و تصویب آنها با کمیسیونی است که تحت نظر وزیر مربوطه تشکیل می شود.

۵- طبق تبصره ۱ ماده ۱ آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده ۴ مصوبه مذکور که به تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیده، رسیدگی به امور انجمن های علمی گروه پزشکی با کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد و منطبق با ماده ۲ آیین نامه یاد شده، کمیسیون از 7 یا ۹ نفر عضو به انتخاب وزیر مربوط تشکیل می شود.

6- برابر ماده ۳ آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده ۴ مصوبه مذکور وظایف کمیسیون عبارت است بررسی و تصویب دستورالعمل ها روش های اجرا و ضوابط مورد عمل کمیسیون و اجرای آن پس از تایید وزیر مربوط، رسیدگی به درخواست تاسیس انجمن و صدور مجوز تاسیس، بررسی صلاحیت های علمی و عمومی اعضای هیات موسس و هیات مدیره و … می باشد.

7 – مطابق تبصره ۲ ماده ۱۰ آیین نامه یاد شده، هیات مدیره انتخابی انجمن های علمی پس از تایید کمیسیون انجمن های علمی رسمیت می یابد.

8- در ماده ۷ آیین نامه مورد اشاره این شرایط علمی و عمومی اعضای هیات موسس و هیات مدیره اعلام شده است که داشتن سطح تحصیلی و تجارب علمی، فنی، ادبی و هنری مناسب حسب مورد به تشخیص کمیسیون مربوطه می باشد. همچنین در تبصره ماده مذکور صراحتاً اعلام شده که احراز صلاحیت کاندیداهای هیات مدیره طبق شیوه نامه ای است که به تصویب کمیسیون انجمن های علمی خواهد رسید بر این اساس و با عنایت به شرح وظایف محوله و نظر به این که هدف اصلی انجمن های علمی گروه پزشکی ارتقا، حمایت، پژوهش و امور آموزشی و پژوهشی است برای حفظ اهداف این انجمن ها شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت موسسین و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی به تصویب رسیده است.

9- در رابطه با اعتراض به لزوم احراز شرایط علمی از قبیل عضویت در انجمن حداقل به مدت ۳ سال، شرایط علمی اعلامی در شیوه نامه پس از بررسی شرایط انجمن ها، بررسی جنبه های مثبت و منفی موضوع و ارزیابی فعالیت و … تدوین شده است و اصل بر آن بود که متقاضی عضویت در هیات مدیره حداقل یک دوره (۳ سال) در انجمن فعالیت داشته باشند.

10- در خصوص به کارگیری کلمات غیر فارسی در متن آیین نامه انتخابات به اطلاع می رساند که معادل فارسی کلمه کمیسیون یافت نگردید و از کلمه مصطلح که در احکام وزارتی و سایر مکاتبات اداری سراسر کشور استفاده شده است ولی این موضوع در ویرایش های بعدی در دستور کار کمیسیون انجمن های علمی گروه پزشکی قرار دارد و به طور یقین مورد نظر قرار خواهد گرفت. بر این اساس و با عنایت به مراتب فوق صدور رای به رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است. " 

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/8/23 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

براساس بند 1 ماده 3 آیین‌نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون ماده 4 مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، «بررسی و تصویب دستورالعمل ها و روش اجرایی و ضوابط مورد عمل کمیسیون و اجرای آن پس از تایید وزیر ذیربط» در شمار وظایف کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. با توجه به اینکه عبارت «پس از تایید وزیر ذیربط» ناظر به مرحله اجرای دستورالعمل ها و شیوه‌نامه‌های تصویب‌شده کمیسیون فوق‌الذکر بوده و تایید وزیر مربوطه اساساً از ارکان اصلی مصوبه مورد اعتراض نیست و تصویب آن در حدود اختیار کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و مغایرتی با قانون نیز ندارد و از سوی دیگر آنچه که به آن اعتراض شده ناظر به مرحله تصویب است، لذا بنا به مراتب فوق، شیوه‌نامه بررسی و احراز صلاحیت موسسین و کاندیداهای هیات مدیره انجمن های علمی گروه پزشکی مصوب 1398/4/16 کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و ابطال نشد. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./

                                                            مهدی دربین

                                                               هیات عمومی دیوان عدالت اداری

                                                             معاون قضایی دیوان عدالت اداری