شماره دادنامه: 140231390001395775

تاریخ دادنامه: 1402/5/31

شماره پرونده: 0200145

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقایان محسن سلطانی رنانی، علی ناظریان جزی و علیرضا طغیانی خوراسگانی

طرف شکایت: اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 67 مصوبه مورخ 1397/10/9 کمیسیون طرح تفصیلی ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری شهراصفهان

     گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی واحد ابطال بند 67 مصوبه مورخ 1397/10/9 کمیسیون طرح تفصیلی ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری شهر اصفهان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

  " احتراماً به استحضار می رسانیم به منظور جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص و بر اساس بند 1 ماده 12 و ماده 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، ابطال بند 67 مصوبه مورخ 1397/10/9 کمیسیون ماده 5 شهر اصفهان، مبنی بر تفویض اختیار اصلاح و دقیق سازی خط بدنه گذرهای فرعی طرح بازنگری با عرض 10 متر و کمتر به شهرداری اصفهان که به لحاظ مغایرت با مواد قانونی ذیل خارج از حدود اختیارات قانونی طرف شکایت می باشد را از تاریخ تصویب درخواست می نماییم. مطابق بند 3 ماده 1 قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی مصوب سال 1353: «طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان و تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود و نقشه ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می گردد» و بر اساس ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب 1351 با اصلاحات و الحاقات بعدی، بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به کمیسیونی خاص محول شده است و مجموع تغییرات طرح تفصیلی کمیسیون ماده مذکور نیز باید با رعایت ماده 70 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1395/11/10 و حداکثر تا 5% باشد و تغییرات فراتر از این میزان باید به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برسد و در هیچ یک از مقررات قانونی مذکور، تفویض اختیار مصرح در قانون مذکور به اشخاص دیگری تجویز نشده است و عدم امکان تفویض اختیار به اشخاص دیگر در دادنامه شماره 581-1398/3/28 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد تاکید قرار گرفته است. معهذا نظر به مراتب معنونه و مسطوره فوق الذکر و با امعان نظر به اینکه اصلاح و دقیق سازی خط بدنه طرح بازنگری مندرج در مصوبه معترض عنه، حکایت از تصویب و تغییر در طرح تفصیلی داشته و عبارت راساً توسط شهرداری مندرج در مصوبه معترض عنه بر تفویض چنین اختیاری به شهرداری اصفهان اشاره دارد که این موضوع خارج از حدود اختیارات طرف شکایت و فاقد وجاهت قانونی و استغنای حقوقی بوده لذا بر اساس بند 1 ماده 12 و ماده 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، ابطال مصوبه معترض عنه را از تاریخ تصویب درخواست می نماییم. " 

 متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

  " بند 67 مصوبه مورخ 1397/10/9 طرح تفصیلی موضوع ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری شهراصفهان

       موضوع مورد درخواست اصلاح و دقیق سازی خط بدنه های گذرهای فرعی طرح بازنگری با عرض 10 متر و کمتر

 با توجه به نامه شماره 118/97/13784–1397/10/5 شهرداری با اصلاح بند 6-1-10 ضوابط بازنگری به شرح ذیل موافقت گردید، رعایت کلیه حقوق مکتسبه به عهده شهرداری می باشد.

 خط بدنه معابر و گذرهای فرعی خارج از بافت تاریخی اعم از گذرهای بن باز و بن بست با عرض 10 متر و کمتر که در نقشه های طرح بازنگری طرح تفصیلی مشخص شده باشد یا فاقد خط بدنه مصوب کمیسیون ماده 5 در قالب طرح تفصیلی و یا خط بدنه مصوب نیاز به دقیق سازی و اصلاح داشته باشد با رعایت تعریض برابر از محور قدیم گذر و حقوق مکتسبه قانونی راساً توسط شهرداری بر اساس ضوابط جدول شماره 8 تهیه ملاک عمل، لازم به اجرا است. به استثنای مواردی که در کمیسیون ماده 5 مصوب گردیده است.- معاون امور عمرانی استانداری اصفهان/شهردار اصفهان/مدیرکل دفتر فنی استانداری اصفهان/ مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان/ رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان/ رییس سازمان نظام مهندسی اصفهان/فرماندار اصفهان " 

  در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان به موجب لایحه شماره 11/1402/11241–1402/3/21 به طور خلاصه توضیح داده است که:

  " پاسخ به ایرادات شکلی:

مصوبه کمیسیون ماده 5 اصفهان مورخ 1397/10/9 منطبق بر اختیارات و وظایف قانون تشکیل وزارت راه و شهرسازی بوده و فرآیند تصمیمات با رعایت آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح های توسعه و عمران مصوب سال 1378 اتخاذ شده است.

 پاسخ به ایرادات ماهوی:

طرح دعوای متقاضی (حدود اختیارات مجاز تغییر کاربری 5 درصد) مربوط به تغییرات بازنگری طرح های تفصیلی به صورت یکپارچه می باشد که حدود اختیارات کمیسیون های ماده 5 را مشخص نموده است. استحضاراً تفسیر نامبرده از حدود اختیارات کمیسیون ماده 5، فاقد جنبه استنادی بوده و ضوابط تشکیل و ابلاغ تصمیمات کمیسیون ماده 5 بر اساس ماده 50 آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح های توسعه و عمران (مصوب 1378/10/21 هیات وزیران) می باشد. همچنین در مصوبه مورد شکایت رعایت حقوق مکتسبه اشخاص و شهروندان مورد تاکید قرار گرفته است. لازم به ذکر است ضابطه ساختمانی و شهرسازی شهر اصفهان موضوع مصوبه کمیسیون ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری مورخ 1390/11/9 در اجرای قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 1374 مجلس شورای اسلامی مقررات ملی ساختمان ایران تدوین شده است. 

 ضابطه ساختمانی و شهرسازی طرح تفصیلی بازنگری اصفهان بر اساس فرآیندی طولانی و بررسی آن توسط کارشناسان متخصص فنی و حقوقی در چندین جلسه کمیسیون ماده 5 شهر اصفهان مطرح و نهایتاً بر اساس نامه شماره 1390/11/23-20/1/121430 استاندار اصفهان به شهردار اصفهان جهت اجرا ابلاغ شده است. در بند 6-1-10 ضابطه ساختمانی و شهرسازی طرح تفصیلی بازنگری اصفهان مصوب کمیسیون ماده 5 مورخ 1390/11/23 در خصوص گذرهای زیر 10 متر تعیین تکلیف گردیده است. روند کار بدین شکل بوده است که شهرداری اصفهان جهت تسهیل در امور شهروندان و توجه به بافت تاریخی، پیشنهاد اصلاح و دقیق سازی متن دفترچه ضابطه ساختمانی و شهرسازی طرح تفصیلی بازنگری اصفهان مصوب کمیسیون ماده 5 مورخ 1390/11/13 را مطرح نموده و کمیسیون ماده (مورخ 1397/10/9) با حفظ متن محتوای قبلی با اصلاح بند 6-1-10 دفترچه ضابطه ساختمانی و شهرسازی طرح تفصیلی بازنگری اصفهان مصوب کمیسیون ماده 5-1390/11/23 به شرح زیر موافقت نموده است. «خط بدنه معابر و گذرهای فرعی خارج از بافت تاریخی اعم از گذرهای بن باز و بن بست با عرض 10 متر و کمتر که در نقشه های طرح بازنگری طرح تفصیلی مشخص نشده باشد یا فاقد خط بدنه مصوب کمیسیون ماده 5 در قالب طرح تفصیلی باشد و یا خط بدنه مصوب نیاز به دقیق سازی و اصلاح داشته باشد با رعایت تعریض برابر از محور قدیم گذر و حقوق مکتسبه قانونی راساً توسط شهرداری و بر اساس ضوابط جدول شماره 8 ملاک عمل و لازم الاجرا است به استثناء مواردی که در کمیسیون ماده 5 مصوب گردیده است. رعایت کلیه حقوق مکتسبه به عهده شهرداری است.»

 مصوبه کمیسیون ماده 5 به لحاظ اینکه معابر شهری مورد استفاده عموم می باشد و تصویب مصوبه مذکور در راستای تسهیل و تسریع در پاسخ گویی به شهروندان می باشد و استنباط شکات مبنی بر تفویض اختیار به شهرداری (جهت اقدامات فراتر از تصمیمات کمیسیون ماده 5) مبتنی بر اشتباه و نوعی قیاس مع الفارق می باشد و در مصوبه مذکور شهرداری صرفاً در مقام مجری مصوبه کمیسیون ماده 5 بوده است و اساساً تفویض اختیاری در این باب اعطاء نگردیده است." 

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/5/31 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

بر مبنای بند 3 ماده 1 قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن مصوب سال 1353 طرح تفصیلی عبارت است از : «طرحی که براساس معیارها و ضوابط کلّی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین های شهری در سطح محلات مختلف شهر و ‌موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در ‌واحدهای شهری و اولویت های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلّیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین ‌می‌شود و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت براساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌گردد» و براساس ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب سال 1351 با اصلاحات بعدی نیز : «بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به ‌وسیله کمیسیونی به ریاست ‌استاندار (و در غیاب وی معاون ‌عمرانی استانداری) و با عضویت شهردار و نمایندگان وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی و همچنین رییس شورای اسلامی شهر ذیربط و نماینده سازمان نظام مهندسی استان (با تخصص معماری یا شهرسازی) بدون حق رای انجام می‌شود. تغییرات نقشه‌های تفصیلی اگر براساس طرح جامع شهری موثر باشد باید به تایید مرجع تصویب‌کننده طرح جامع (شورای عالی شهرسازی و معماری ایران یا مرجع تعیین شده از طرف شورای عالی) برسد.» با عنایت به مراتب فوق و با توجه به عبارت "وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور" در ماده 3 قانون یادشده، تعیین خط بدنه معابر و گذرهای فرعی در گذرهای بن باز و بن بست فارغ از میزان عرض این گذرها صرفاً در صلاحیت کمیسیون طرح تفصیلی موضوع ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری بوده و این صلاحیت قابل تفویض به شهرداری ها نیست و بر همین اساس بند 67 مصوبه مورخ 1397/10/9 کمیسیون طرح تفصیلی موضوع ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری شهر اصفهان که متضمن واگذاری اختیار تعیین خط بدنه معابر و گذرهای فرعی خارج از بافت تاریخی اعم از گذرهای بن باز و بن بست با عرض 10 متر و کمتر که در نقشه‌های طرح بازنگری طرح تفصیلی مشخص شده باشند و یا فاقد خط بدنه مصوب کمیسیون ماده پنج در قالب طرح تقصیلی باشند به شهرداریها است، خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده آن بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./  

                                                               حکمتعلی مظفری

                                                          رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری