شماره دادنامه: 140231390000383535
تاریخ دادنامه: 19/2/1402
شماره پرونده: 0106130
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای نادر شجاعی سعادتقلی
طرف شکایت: وزارت آموزش و پرورش و اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان شمالی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 3/6 شیوه نامه شماره 160150-2/9/1398 وزارت آموزش و پرورش
گردش کار:شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 3/6 شیوه نامه شماره 160150-2/9/1398 وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" به استحضار می رساند: در ابلاغیه صادره به شماره 262/51552-25/6/1397 مجلس شورای اسلامی به دولت در خصوص قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش مصوب 13/6/1397 که در تاریخ 21/6/1397 به تایید شورای نگهبان نیز رسیده است هیچ گونه تعهدی بابت تبدیل وضعیت نیروهای حق التدریس به پیمانی عنوان نگردیده است. در آیین نامه اجرایی بند 2 قانون مذکور در ماده 2 (استخدام مشمولین پذیرفته شده موضوع این آیین نامه در سقف ظرفیت تخصیصی (مجوز استخدام) سالیانه توسط سازمان و اعتبارات تخصیص یافته در قانون بودجه سالانه، با شرایط به کارگیری در مناطق کمتر توسعه یافته و بر اساس نیاز مناطق آموزش و پرورش استان با تشخیص آموزش و پرورش مبتنی بر رشته و دوره تحصیلی، جنسیت و با توجه به سنوات خدمت و مطابق شیوه نامه ای که توسط وزارت ظرف سه ماه تهیه و ابلاغ می شود، صورت می پذیرد. نقل و انتقال این افراد قبل از 10 سال امکان پذیر نیست) تعهدی قید نگردیده است و صرفاً ممنوعیت نقل و انتقال را قید نموده که در حال حاضر سامانه انتقالات وزارت آموزش و پرورش در حال پیاده سازی ممنوعیت می باشد و بنابراین الزامی به اخذ تعهد محضری نمی باشد. "
متن مقرره های مورد شکایت به شرح زیر است:
" بند 3/6– سپردن تعهد
مطابق ماده 2 آیین نامه نقل و انتقال مشمولین پذیرفته شده جهت استخدام قبل از 10 سال امکان پذیر نبوده و آنان موظفند قبل از صدور حکم استخدامی نسبت به سپردن تعهد محضری از طریق ادارات کل آموزش و پرورش اقدام نمایند. "
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره 221110/810-17/11/1401 توضیح داده است که:
" نظر به اینکه موضوع «ابطال تعهد 10 ساله مستخدمین پیمانی» مسبوق به رسیدگی قبلی و صدور آرای وحدت رویه شماره 118 الی 120-20/1/1401 و 327 الی 326-20/2/1401 هیات عمومی دیوان عدالت اداری می باشد و این وزارت نیز در راستای اجرای آرای مذکور و رعایت اصل اعتبار قانونی قراردادهای پیمانی در مدت آن، با اقدامات اصلاحی (صدور و ابلاغ بخشنامه شماره 343/700-9/8/1401 معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع) اعتبار تعهد خدمتی تا سقف مدت 10 ساله فراز پایانی ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 3 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب 1397 (مصوبه شماره 79795/ت56610هـ-30/6/1398 هیات وزیران) را تابع مدت قرارداد پیمانی آنان نموده و در شرایط و رویه فعلی حاکم نیز این امر مورد لحاظ گرفته است. وزارت آموزش و پرورش بنا به اختیارات تجویزی و در راستای اجرای تکالیف مندرج در اصول 60 و 138 قانون اساسی که صدور بخشنامه های اداری در زمره مسیولیت های هر یک از وزرا قرار گرفته و همچنین تکالیف مندرج در ماده 10 قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش، شیوه نامه مورد نظر را صادر و به استان ها ابلاغ نموده است.
مبنای قانونی اخذ سند تعهد خدمتی از مستخدمین تبدیل وضعیت شده از حق التدریسی به پیمانی، ماده 2 آیین نامه اجرایی موضوع بند 3 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب 1397 (تصویب نامه شماره 79795/ت56610هـ- 30/6/1398 هیات و زیران) و وحدت ملاک از ماده 7 و تبصره 3 ماده 17 قانون مذکور می باشد بر اساس ماده 2 آیین نامه یاد شده «استخدام مشمولین پذیرفته شده موضوع این آیین نامه در سقف ظرفیت تخصیصی (مجوز استخدام) سالیانه توسط سازمان و اعتبارات تخصیص یافته در قانون بودجه سالانه، با شرط به کارگیری در مناطق کمتر توسعه یافته و بر اساس نیاز مناطق آموزش و پرورش استان با تشخیص آموزش و پرورش مبتنی بر رشته و دوره تحصیلی، جنسیت و با توجه به سنوات خدمت و مطابق شیوه نامه ای که توسط وزارت ظرف سه ماه تهیه و ابلاغ می شود، صورت می پذیرد، نقل و انتقال این افراد قبل از 10 سال امکان پذیر نیست. قطع نظر از این نکته که تعیین محل خدمت مستخدمین پیمانی در پیمان نامه، برابر تبصره 4 ماده 45 قانون مدیریت خدمات کشوری به عنوان «اصل صلاحیت و اختیار» دستگاه تلقی می شود وانتقال درون سازمانی یا برون سازمانی آنان نیز با رعایت قوانین ومقررات ( از جمله آیین نامه اجرایی تبصره 2 ماده 21 و ماده 121 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 13/10/1388 با اصلاحات و الحاقات بعدی) استثناء بر اصل فوق الذکر و موافقت یا مخالفت با تقاضای نقل وانتقال مطروحه نیز از جمله اختیارات دستگاه اجرایی است. لذا:
اولاً: برابر فراز پایانی ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 3 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب 1397 (مصوبه شماره 79795/ت56610هـ-30/6/1398 هیات وزیران) اختیار موافقت با نقل و انتقال مشمولین قانون مذکور به مدت ده سال از زمان استخدام از سوی مرجع وضع آیین نامه اجرایی قانون که ماذون از طرف قانونگذار بوده است، سلب شده و بر این اساس این وزارت قبل از موعد قانونی مذکور نمی تواند از اختیار خود استفاده و با درخواست نقل و انتقال مشمولان قانون مذکور موافقت نماید.
ثانیاً: حتی بر فرض عدم اخذ سند تعهد خدمتی نیز به جهت عدم وجود الزام و تکلیف قانونی در موافقت با درخواست انتقال مستخدمین مذکور حکم به الزام سازمانی دایر بر موافقت با درخواست انتقال افراد مذکور موجه نیست."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 19/2/1402 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً در قوانین و مقررات عمومی کشور از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 و آیین‌نامه استخدام پیمانی مصوب سال 1368 هیات وزیران شرطی مبنی بر ارایه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیش‌بینی نشده و براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده و مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد که در این صورت اساساً اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکانپذیر نخواهد بود. ثانیاً براساس آرای متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرای شماره 140009970905813058 مورخ 23/11/1400 و شماره 140109970905810118 مورخ 20/1/1401 این هیات، شرط ارایه تعهد محضری مبنی بر عدم تقاضای انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خلاف قانون تشخیص و ابطال شده است و در نتیجه وضع شرط ارایه تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در محل جغرافیایی مورد تقاضا توسط داوطلب پذیرفته‌شده مندرج در مقرره مورد شکایت عملاً منتج به عدم برخورداری از امکان انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خواهد شد. ثالثاً براساس رای شماره 224 مورخ 18/4/1385 هیات عمومی دیوان عدالت اداری اعلام شده است که : «وضع قواعد آمره در باب شرایط استخدام افراد در واحدهای دولتی و عمومی از وظایف و اختیارات قوه مقننه یا ماذون از قبل قانونگذار است…» بنا به مراتب فوق، حکم مقرر در بند 3/6 شیوه‌نامه شماره 160150 مورخ 2/9/1398 وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهده ده ساله محضری مبنی بر عدم ارایه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته‌شدگان آزمون استخدام پیمانی است، خارج از حدود اختیار مرجع وضع‌کننده آن بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./
مهدی دربین
هیات عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
