بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812847

تاریخ دادنامه: 16؍12؍1401

شماره پرونده: 9900629

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سینا صحرایی

طرف شکایت: دانشگاه گیلان

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 7 صورتجلسه شماره 11-94 مورخ22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 7 صورتجلسه شماره 11-94 مورخ22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " اینجانب دانشجوی ورودی سال 1392 مقطع کارشناسی رشته مهندسی عمران دانشگاه گیلان با توجه به تبصره 1 ماده 18 آیین نامه آموزشی کاردانی و کارشناسی مصوب جلسه 859-16؍12؍1393 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم که مقرر می دارد: «دانشجویی که در هر نیمسال در یک یا چند درس نمره قبولی را کسب نکند چنانچه در نیمسال های بعدی، درس یا دروس مذکور را با نمره قبولی بگذراند، نمره یا تمام نمره های مردودی قبلی در ریز نمرات تحصیلی دانشجو، فقط ثبت و باقی می ماند اما این نمره ها در محاسبه میانگین کل دوره بی اثر و صرفاً آخرین نمره قبولی در آن درس، ملاک محاسبه میانگین کل دوره خواهد بود.نظر به صراحت ماده 33 آیین نامه مزبور که «تمام دانشجویانی را که در زمان ابلاغ این آیین نامه شاغل به تحصیل هستند» مشمول آیین نامه می‎داند و همچنین «کلیه بخشنامه های مغایر با این آیین نامه را لغو و بلااثر می داند»، جهت استفاده از مزایای این آیین‎نامه، درس «سازه های فولادی1» را که در نیمسال اول سال تحصیلی 1396-1395 نمره 5؍8 اخذ کرده بودم، در نیمسال دوم سال 1396-1395 مجدداً اخذ و این بار با نمره 13 موفق به گذراندن آن شدم. مطابق با تبصره فوق الذکر ملاک محاسبه معدل کل، نمره اخیر است. لکن دانشگاه گیلان برخلاف صریح ماده 33 آیین نامه مذکور در نامه شماره 13؍12925آ-16؍2؍1394 این آیین نامه را صرفاً شامل ورودی های سال 1393 به بعد دانسته و از اعمال تبصره 1 ماده 18 آیین نامه 859 در خصوص اینجانب امتناع می نماید. مع الاسف با توجه به درخواست های مکرر اینجانب از مسیولین دانشگاه مبنی بر در اختیار گذاشتن یک نسخه از نامه مبحوث عنه، از ارایه آن امتناع می نمایند و به مطلب درج شده در سایت   دانشگاه در این خصوص ارجاع می دهند که تصویر سایت دانشگاه به پیوست محضر دادگاه ارایه شده است. لذا امیدوار است دادگاه با استفاده از اختیارات قانونی خود، اینجانب را برای استیفای حق در خصوص الزام دانشگاه مزبور به اعمال تبصره 1 ماده 18 آیین نامه 859 و اصلاح نمره درس خواسته شده یاری نماید. " 

  در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره 99-629-7 مورخ 24؍3؍1399 ثبت دفتر هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری شده به طور خلاصه توضیح داده است که:

  " مشخصات مصوبه مورد اعتراض: بند 7 مصوبه مورخ 22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان می باشد. 

دلایل تخلف از قانون: 1- عدم صلاحیت مرجع وضع کننده و مخالفت با قوانین و مقررات بالادستی 2- تبعیض ناروا و مغایرت با قاعده شرعی (عدل و انصاف) و (منع ترجیح بلامرجح)

1 – به استناد مقررات بندهای (الف) ، (ب) و (ج) ماده 15 برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و نیز مقررات بند 3 جزء (ب) و بند 1 جزء (ج) ماده 2 و ماده 6 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوب 18؍5؍1383) و همچنین ماده 2 و بند 12 ماده 3 آیین نامه شورای عالی برنامه ریزی آموزشی تصویب آیین نامه آموزشی از وظایف شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و همه مراکز آموزشی و پژوهشی و فناوری مکلفند فعالیت خود را در چهار چوب آن انجام دهند.همان طور که در ابتدای نامه اشاره شد دانشگاه گیلان در مصوبه خود بر خلاف صریح مقررات بالادستی ، در خصوص ماده 33 آیین‎نامه آموزشی مصوب جلسه 859-16؍12؍1393  شورای عالی برنامه ریزی که تمام دانشجویان شاغل به تحصیل را مشمول آیین نامه می داند و همچنین بخشنامه های مغایر را لغو و بلااثر می داند، آیین نامه فوق الذکر را صرفا برای دانشجویان ورودی 1393 به بعد لازم الاجرا دانسته و نه تنها دیگر آیین نامه ها را لغو و بلا اثر نمی داند بلکه برای ورودی های گذشته قبل از (1393) لازم الاجرا می داند. که این امر خارج از صلاحیت مرجع تصویب کننده و خلاف مقررات بالادستی و نقض کننده قوانین ذکر شده می باشد. که در موردی مشابه هیات عمومی دیوان عدالت اداری در دادنامه شماره 98099709058112622 مورخ 5؍9؍1398 در خصوص محاسبه نمرات مردودی مقطع کارشناسی ارشد در معدل کل رای به ابطال مصوبه اصفهان داده است.

2- به تبع بند 7 مصوبه 22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان، تبصره 1 ماده 18 آیین نامه 859-16؍12؍1393  شورای عالی برنامه ریزی آموزشی که مقرر می دارد:

«دانشجویی که در هر نیمسال در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند چنانچه در نیمسال های بعدی درس یا دروس مذکور را با نمره قبولی بگذراند نمره یا تمام نمره های مردودی قبلی در ریز نمرات تحصیلی دانشجو، فقط ثبت و باقی می ماند امـا این نمره ها در محاسبـه میانگین کل دوره بی اثر و صرفاً آخـرین نمره قبولی در آن درس ملاک محاسبه میانگین کل دوره خواهد بود.» صرفا برای دانشجویان ورودی 13۹۳ به بعد دانشگاه گیلان اعمال شده و در نتیجه برای دیگر دانشجویان در حال تحصیل از جمله ورودی 1392) که بنده نیز جزء آنان بوده ام ( اعمال نشده است و این دانشجویان از مزایای آن محروم شده اند این امر موجب اختلاف معدل بین ورودی های 1393 و دیگر دانشجویان در حال تحصیل دانشگاه گیلان شده، لذا از مصادیق تبعیض ناروا و مغایر بند 9 اصل 3 قانون اساسی می باشد و با قاعده شرعی «عدل و انصاف» و «منع ترجیح بلا مرجح» مغایرت دارد." 

 متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

صورتجلسه شماره 11-94 مورخ 22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان

………..

  " 7- در ارتباط با تسری مفاد ماده 33 آیین نامه آموزشی مصوب جلسه 859 شورای برنامه ریزی آموزش عالی برای دانشجویان شاغل به تحصیل مواردی مطرح و پس از تبادل نظر مقرر شد آیین نامه های ورودی های مختلف دانشگاه برای مقطع کارشناسی برای همان ورودی قابل اعمال باشد. بدین معنی که آیین نامه مصوب 339 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی برای ورودی های 1390 و ماقبل، آیین نامه مصوب 803 شورای عالی برنامه‎ریزی وزارت برای ورودی های 1391 و 1392 و آیین نامه مصوب 859 شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای ورودی های سال 1393 و بعد از آن اعمال گردد. در ضمن تایید گردید که موضوع مصوب شورای آموزشی دانشگاه به دلیل اهمیت آن، در دانشکده ها و سایت دانشگاه اطلاع رسانی گسترده ای صورت گیرد. " 

  در پاسخ به شکایت مـذکور، مشاور حقوقی و مـدیر امـور حقوقی، قراردادها، رسیدگی به شکایات دانشـگاه گیلان به موجب لایحه شماره 37564؍21م-29؍4؍1399 توضیح داده است که:

  " 1 – نظر به اینکه موضوع شکایت خواهان در خصوص نحوه اجرای آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی است نظر آن مقام را به ماده واحده مصوب جلسه 630-12؍6؍1387 شورای عالی انقلاب فرهنگی جلب می نماید که صراحتاً بیان می دارد آن دسته از تصمیمات و آراء نهایی و قطعی صادره در هیات ها و کمیته های تخصصی فعال در وزارتخانه های علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی مصوب از جمله تصمیمات و آراء نهایی هیات های امنا ممیزه و انتظامی اساتید و کمیته انضباطی دانشجویان و همچنین تصمیمات و آراء نهایی در خصوص بازنشستگی، ارتقاء، ارزیابی و پذیرش علمی، بورس دانشجویان و فرصت مطالعاتی که صرفا در رابطه با امور تخصصی علمی، آموزشی و پژوهشی صادر شده باشد قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواهد بود. »

2- آیین نامه مورد نظر مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات فناوری می باشد و در مورخ 24؍12؍1393 به دانشگاه ها ابلاغ شده است.

3- معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اختیار حاصل از نص صریح ماده 32 آیین نامه فوق الذکر که مشعر می دارد: مسیولیت حسن اجرای این آیین نامه و هرگونه پاسخگویی قانونی مترتب بر آن بر عهده دانشگاه است و نظارت بر اجرا و تفسیر مفاد آن بر عهده معاون آموزشی وزارت است طی نامه ای به شماره 25452؍21؍2-14؍2؍1395 به امضای مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص اجرای آن نظر تفسیری خویش را ابلاغ کرده است.

4- طبق نامه فوق الذکر که براساس مجوز قانونی ابراز شده صادر شده است صراحتاً اعلام شده است که اجرای ماده 33 آیین نامه مذکور مبنی بر چگونگی شمول مفاد آیین نامه به دانشجویانی که در هنگام ابلاغ آیین نامه شاغل به تحصیل بودند طبق شیوه نامه اجرایی مصوب شورای آموزشی دانشگاه انجام می شود.» 

5- شورای آموزشی دانشگاه گیلان در جلسه شماره 11-94 مورخ 22؍6؍1394 در بند 7 مصوبات خود در خصوص ماده 33 آیین نامه مذکور مقرر نموده است که در ارتباط با تسری مفاد ماده 33 آیین نامه مصوب جلسه 859 شورای برنامه ریزی آموزش عالی برای دانشجویان شاغل به تحصیل مواردی مطرح و پس از تبادل نظر مقرر شد آیین نامه های ورودی های مختلف دانشگاه برای مقطع کارشناسی برای همان ورودی قابل اعمال باشد بدین معنی که آیین نامه مصوب 339 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی برای ورودی های 1390 و ماقبل آیین نامه مصوب 803 شورای عالی برنامه ریزی وزارت برای ورودی های 1392 و 1391 و آیین نامه مصوب 859 شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم تحقیقات و فناوری برای ورودی های 1393 و بعد از آن اعمال گردد.»

النهایه با توجه به موارد بالا عملکرد دانشگاه وفق قوانین و مقررات آموزشی مصوب وزارت علوم تحقیقات و فناوری و بخشنامه هـای ابلاغی بوده و تصمیم مغایر مقـررات یا تصمیمی که مـوجبات تبعیض بین دانشجویان را فـراهم کند اتخاذ نشده است. " 

  در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مقرره مورد اعتراض با موازین شرعی، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 27268؍102-2؍6؍1400 اعلام کرده است که:

  " موضوع بند 7 مصوبه مورخ 22؍6؍1394 شورای اسلامی آموزشی دانشگاه گیلان در خصوص زمان بندی اعمال آیین نامه های مصوب دانشگاه، در جلسه مورخ 16؍5؍1400 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد: در صورت رعایت مصالح در تصویب مقررات ذی ربط، مصوبه مورد شکایت فی نفسه خلاف شرع شناخته نشد. " 

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16؍12؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 27268؍102 مورخ 2؍6؍1400 و در رابطه با جنبه شرعی مقرره مورد شکایت اعلام کرده است که : «در صورت رعایت مصالح در تصویب مقررات ذیربط، مصوبه مورد شکایت فی‌نفسه خلاف شرع شناخته نشد» و بر همین اساس مستند به حکم مقرر در تبصره 2 ماده 84 و ماده 87 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مبنی بر لزوم تبعیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری از نظر فقهای شورای نگهبان درخصوص جنبه شرعی مقررات اجرایی، بند 7 صورتجلسه شماره 11-94 مورخ 22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان خلاف شرع نیست و از این حیث ابطال نمی شود. ثانیاً بر اساس بند 1 ماده 7 آیین‌نامه شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی مصوب 28؍7؍1393 سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بازنگری در مفاد آیین‌نامه‌های آموزشی به پیشنهاد کمیسیون برنامه‌ریزی آموزشی و تصویب شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی بوده و عبارت مندرج در قسمت اخیر ماده 32 آیین‌نامه آموزشی دوره‌های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) دایر بر اینکه : «…تفسیر مفاد این آیین‌نامه برعهده معاون آموزشی وزارت است»، بر وجود صلاحیت برای معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تفویض اختیار به دانشگاهها در اجرا یا عدم اجرای مفاد آیین‌نامه پیش‌گفته درخصوص دانشجویانی که در هنگام ابلاغ آیین‌نامه شاغل به تحصیل بوده‌اند، دلالتی نـدارد و این اقدام اساساً منصرف از مفهـوم تفسیر مقرر در مـاده 32  آیین‌نامـه آمـوزشی دوره‌هـای کاردانی و کارشناسی(پیوسته و ناپیوسته) است و از این رو نامه شماره 25452؍21؍2 مورخ 14؍2؍1395 مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی قابل ترتیب اثر نیست. بنا به مراتب فوق، بند 7 صورتجلسه شماره 11-94 مورخ 22؍6؍1394 شورای آموزشی دانشگاه گیلان خارج از حدود اختیار مرجع وضع آن بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./ 

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری