بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812710

تاریخ دادنامه: 25؍11؍1401

شماره پرونده: 0003178

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای بهنام نیلی پور طباطبایی

موضـوع شکـایت و خـواسته : ابطـال بند 3 مـاده 13 آیین نامه اجـرایی آمـوزش در مقطـع کارشناسی به شماره 1-98 مورخ 31؍2؍1398 شورای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

گردش کار : شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 3 ماده 13 آیین نامه اجرایی آموزش در مقطع کارشناسی به شماره 1-98 مورخ 31؍2؍1398 شورای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی را خواستار شده و در مقام تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است:

" مطابق بند (الف)، (ب) و (ج) ماده 15 قانون برنامه پنجم توسعه و بند 3 جزء (ب) و بند 1 جزء (ج) ماده 2 و ماده 6 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ماده 2 و بند 12 ماده 13 آیین نامه شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم همه مراکز آموزشی و پژوهشی و فناوری مکلف هستند فعالیت های خود را در چهارچوب آن انجام دهند. علیرغم اینکه در آیین نامه فوق الذکر در خصوص اثر نمره های مردودی در محاسبه میانگین کل حکمی مقرر نشده است، دانشگاه خواجه نصیر برخلاف ضوابط آیین نامه و خارج از حدود اختیارات خود طی بند 3 ماده 13 آیین نامه اجرایی آموزش در مقطع کارشناسی به شماره 1-98 مصوب 31؍2؍1398 ذیل تبصره 3 ماده 13 حکم به تاثیر نمره های مردودی در احتساب میانگین کل مقرر کرده است.

همچنین لازم به ذکر است حسب دادنامه شماره 140009970905810485 مورخ 11؍3؍1400 صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری دقیقاً مقرره مشابه که در خصوص مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه طرف شکایت بوده به لحاظ خروج از حدود اختیارات قانونی طرف شکایت ابطال گردیده است، لیکن دانشگاه طرف شکایت با تبعیضی آشکار به بهانه عطف بماسبق نشدن احکام دیوان عدالت اداری از اجرای آن نسبت به دانشجویان ورودی پس از تصویب آیین نامه موضوع شکایت تا زمان صدور دادنامه فوق الذکر امتناع می نماید. در حالی که هیچ منطقی چنین رفتار دوگانه ای را توجیه نمی کند. بدیهی است آیین نامه مورد شکایت مستقیماً در وضعیت تحصیلی دانشجویان چه قبل و چه پس از آشکار شدن وضعیت خلاف قانون بودن آن، موثر بوده و اجرای آن از زمان تصویب موجب تضییع حقوق بسیاری از ایشان گردیده است چرا که دانشگاه طرف شکایت با خروج از اختیارات خود با تاثیر نمرات مردودی در سوابق و معدل نیم سال و معدل کل، آینده تحصیلی و شغلی دانشجویان را به شدت تحت تاثیر قرار داده که از این منظر مصداق بارز بخش اخیر ماده 13 قانون تشکیلات آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مبنی بر تضییع حقوق اشخاص است. لذا ابطال مصوبه از زمان تصویب مورد تقاضا می باشد."

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر می باشد:

" آیین نامه اجرایی آموزش در مقطع کارشناسی به شماره 1-98-31؍2؍1398 دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

ماده 13- ارزیابی عملکرد دانشجویان در درس ها

…….

13-3- میانگین نیم سال تحصیلی و میانگین کل بر مبنای تعداد واحدهای موثر [مندرج در گزارش 79- «کارنامه  ترمی دانشجو»] محاسبه می شود. براین اساس نمره های ردی درس های دانشجو در محاسبه میانگین نیم سال تحصیلی و میانگین کل منظور خواهد شد."

  در پاسخ به شکـایت مذکـور، دانشگـاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی به موجب لایحه شماره 13309-15؍4؍1401 اعلام کرده است:       

"1- آیین نامه شماره 43069؍2 مورخ 1؍3؍1397 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، همراه با نامه شماره 43069؍2 مورخ 1؍3؍1397 معاون آموزشی وزارت علوم، تحققیات و فناوری به دانشگاه های کشور ابلاغ گردیده است. در این نامه صراحتاً در بند دوم، بیان گردیده است تصمیم گیری در خصوص موضوعاتی که در آیین نامه یکپارچه شماره 43069؍2 مورخ 1؍3؍1397 وزارت، به آنها اشاره ای نشده است به دانشگاه های سطح یک و دو دولتی، تفویض اختیار گـردیده است و مرجع صلاحیت دار جهت تصمیم گیری دانشگاه ها است. قابل ذکر است این دانشگاه، به عنوان دانشگاه سطح یک کشور تعیین گردیده است و مشمول اختیار قانونی اعطایی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می باشد. لذا این دانشگاه در راستای تفویض اختیار قانونی، در جلسه مورخ 31؍2؍1398، نسبت به تصویب آیین نامه رفع ابهام از موارد مسکوت از طریق شورای دانشگاه اقدام نموده و با توجه به سکوت آیین نامه یکپارچه شماره 43069؍2 مورخ 1؍3؍1397 وزارت، در خصوص تکلیف اعمال یا عدم اعمال نمره های ردی دانشجو در محاسبه میانگین نیم سال تحصیلی و میانگین کل، در بند 3 ماده 13 این آیین نامه، مصوب نمود که میانگین نیم سال تحصیلی و میانگین کل، بر مبنای تعداد واحد های موثر محاسبه می گردد و نمره های ردی درس های دانشجو، در محاسبه میانگین نیم سال تحصیلی و میانگین کل منظور خواهد شد.

2- ماده 15 آیین نامه یکپارچه شماره 43069؍2 مورخ 1؍3؍1397 وزارت، صراحتاً بیان نموده است که میانگین کل قابل قبول در هر نیم سال تحصیلی، 12 است. این بیان آمرانه به طور ضمنی، بدین معنا است که مبنای محاسبه وضعیت آموزشی دانشجـو، میانگین کل قابل قـبول در هر نیم سال تحصـیلی است و نمـرات کسب شده در نیم سال های تحصیلی آتی، نمی تواند در مبنای محاسبه وضعیت نیم سال قبلی دانشجو، موثر واقع گردد.

3- شاکی در متن شکواییه، به وحدت ملاک از رای شماره 140009970905810485 مورخ 11؍3؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری استناد نموده است. در حالی که با دقـت در گـردش کار و استدلال هیات عمومی دیوان، متوجه می شویم به جهت وجود نص صریح، مبنی بر ممنوع اعلام نمودن اعمال نمرات ردی در میانگین کل قابل قبول برای دانشجویان کارشناسی ارشد، مندرج در مفاد آیین نامه ابلاغی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مغایرت متن ابلاغی وزارت علوم با آیین نامه مصوب دانشگاه که اعمال نمرات ردی در میانگین کل قابل قبول برای دانشجویان کارشناسی ارشد را جایز دانسته است و لزوم تبعیت از سلسله مراتب هرم قوانین کشور، این حکم صادر گردیده است و در موضوع مانحن فیه، به جهت سکوت آیین نامه ابلاغی وزارت علوم و داشتن تفویض اختیار از سوی وزارت علوم و اعطاء اختیار تصمیم گیری در خصوص موارد مسکوت مانده به دانشگاه، امکان مقایسه و قیاس دو موضوع جایز نیست."

  پرونده در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 به هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع شد و این هیات به موجب دادنامه شماره 140109970906010761 مورخ 30؍9؍1401 آن قسمت از بند 3 ماده 13 آیین نامه اجرایی آموزش در مقطع کارشناسی به شماره 1-98-31؍2؍1398 شورای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی که متضمن محاسبه نمرات مردودی دانشجویان در میانگین نیمسال تحصیلی می باشد، را مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده تشخیص نداد و رای به رد شکایت صادر کرد. رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.

«رسیدگی به تقاضای ابطال سایر قسمت های بند مورد شکایت در دستور کار هیات عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفت.»

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 25؍11؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشـاران و دادرسـان شعب دیوان تشکـیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح

زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

براساس جزء (4) بند (ب) ماده 2 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب سال 1383، تعیین ضوابط، معیارها و استانداردهای علمی موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، رشته‌ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف، پویایی، رقابت و نوآوری علمی از ماموریت های اصلی و در حدود اختیارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه اداره امور دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارتخانه یادشده است و در راستای ایفای ماموریت ها و اختیارات فوق، آیین‌نامه دوره‌های تحصیلی کاردانی؍کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی (ویژه دانشگاه های سطح 1 و 2 دولتی) در جلسه شماره 889 مورخ 30؍10؍1396 به تصویب شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی رسیده است. نظر به اینکه آیین‌نامه یادشده فاقد هرگونه حکمی دایر بر محاسبه نمره‌های مردودی در میانگین کل نمرات است، لذا آن قسمت از بند (3) ماده 13 آیین‌نامه اجرایی آموزش در مقطع کارشناسی به شماره 1- 98 مصوب 31؍2؍1398 شورای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی که متضمن محاسبه نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل نمرات است، خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری