بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905812629
تاریخ دادنامه: 27؍10؍1401
شماره پرونده: 0002628
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای امیر آذرمی قره کوشن
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 3 قسمت «تذکرات مهم» در صفحه 35 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1396
گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال بند 3 قسمت «تذکرات مهم» در صفحه 35 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1396 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" بنابر دادنامه 2071 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه 325؍2؍2-22؍3؍1395 سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی، شرایط تحصیل در مقطع دکترای پیوسته دندانپزشکی را دارد. در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از اجرای این دادنامه سر باز زده و مفاد بخشنامه شماره 325؍2؍2 را به سازمان سنجش ابلاغ کرده است در حالی که طبق مواد 107، 108، 109 و 120 دیوان عدالت اداری این عمل سازمان نظام وظیفه برخلاف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده 10 این قانون مکلفند آراء دیوان عـدالت اداری را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند. در ماده 35 قانون خـدمت وظیفه عمومی و تبصره های آن هیچ ممنوعیتی برای ادامه تحصیل فارغ التحصیلان در مقاطع بالاتر پیوسته ذکر نشده است، در حالی که در تذکر شماره 3 ذیل عنوان تذکرات مهم در صفحه شماره 35 دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری مواردی پیش بینی شده است که مانع از ادامه تحصیل فارغ التحصیلان در مقاطع بلااثر می شود. "
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
دفترچه راهنمای ثبت نام شرکت در آزمون سراسری سال 1396
" مقررات وظیفه عمومی- تذکرات مهم
……..
3- معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر می شود. بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل در همان مقطع نمی باشند. همچنین فارغ التحصیلان مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمی باشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مجاز به شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند."
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس سازمان وظیفه عمومی فراجا به موجب لوایح شماره 2556-9؍5؍1401 و 3020-2؍7؍1401 توضیح داده است که:
" در حال حاضر افرادی که دارای مدرک فوق دیپلم، لیسانس، کارشناسی ارشد و غیره می باشند در صورت پذیرش در مقطع بالاتر مجوز تحصیل از سوی این سازمان برای آنها صادر می شود به عنوان مثال فردی که فارغ التحصیل مقطع کارشناسی است در صورت پذیرش در رشته دندانپزشکی یا پزشک عمومی معافیت تحصیلی این مقطع برای وی صـادر می شود. علیهذا با توجـه به مراتب فوق و با عنایت به اینکه رای وحـدت رویه شمـاره 2071 توسط این سازمان اجرا شده است و برابر رای مذکور دستورالعمل های جدید صادر شده است و جهت تطبیق به اجرای احکام ارسال گردیده است و از طریق مقررات دفترچه های کنکور سراسری نیز برابر رای وحدت رویه اصلاح گردیده است.
ضمناً قانونگذار در متن ماده 35 قانون خدمت وظیفه عمومی تبصره 1 آن به منظور جلوگیری از استمرار و استفاده چند باره از معافیت تحصیلی که ممکن است منجر به منتفی شدن خدمت وظیفه عمومی شود به عنوان یک اصل صرفاً جواز استفاده از یک بار معافیت تحصیلی برای هر مقطع را داده است و در ادامه به منظور مساعدت با اشخاصی که به هر دلیل از تحصیل انصراف دهند قانونگذار به صورت استثنایی در تبصره یک همان ماده جواز تمدید معافیت تحصیلی آن هم صرفاً یک بار در طول مدت تحصیل را داده است و تذکر شماره 3 دفترچه حاوی هیچ حکمی خارج و فراتر از حکم قانونگذار نیست تا بتوان ادعای مغایرت آن را با مفاد قانون مطرح نمود لذا برای حسن اجرای قانون و بهره مندی نیروهای مسلح و سازمان های دولتی از نیروی انسانی سرباز در زمان مناسب حفظ ضوابط و مقررات قانون وظیفه عمومی می تواند راهگشا باشد بدین جهت تقاضای رسیدگی و در دادخواست را خواهانم."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 27؍10؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً به موجب تبصره 1 ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی الحاقی مصوب 22؍8؍1390 : «حداکثر معافیت تحصیلی برای دانش‌آمـوزان تا سن بیست سال تمام و در هر یک از مقـاطع تحصیلی کاردانی دو و نیم سـال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال، کارشناسی پیوسته پنج سال و کارشناسی ارشد پیوسته شش سال، دکترای پزشکی پیوسته هشت سال و دکترای تخصصی شش سال است.» ثانیاً براساس ماده 35 قانون مذکور اصلاحی مصوب 22؍8؍1390 : «مشمولین دیپلم که حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاهها و موسسات آموزش عالی داخل یا خارج از کشور که مورد تایید وزارتخانههای علوم و بهداشت می‌‌باشند پذیرفته شوند تا زمانی که وفق تبصره 1 ماده 33 به تحصیل اشتغال دارند، می‌‌توانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده میشود.» در همین راستا و براساس ماده 6 آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال 1392 نیز مقرر شده است که : «معافیت تحصیلی برای مشمولان در مقطع تحصیلی متوسطه، هر یک از مقاطع دانشگاهی و حوزه‌های علمیه داخل یا خارج کشور، فقط یک بار صادر میشود» و به موجب تبصره این ماده : «صدور معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر پیوسته، در مورد فارغ‌التحصیلان کاردانی رشته‌هایی که با تایید وزارتخانههای علوم یا بهداشت، مقطع ناپیوسته بالاتر ندارد، بلامانـع است.» ثالثاً به موجب رای شماره 2071 مورخ 30؍11؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بخشنامه شماره 325؍2؍2-23 مورخ 22؍3؍1395 سازمان نظام وظیفه عمومی بدین لحاظ که علی‌الاطلاق فارغ‌التحصیلان مقاطع کاردانی و بالاتر را مجاز به ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکترای پیوسته حتی در مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی است ندانسته بود، موجب اعمال محدودیت حق بر آموزش و مغایر با تبصره 1 ماده 33 و ماده 35 قانون خدمت وظیفه عمومی و ماده 6 آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال 1392 تشخیص و ابطال شده است. بنا به مراتب فوق، بند 3 از قسمت «تذکرات مهم» ذیل عنوان «پیوست شماره 1- مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه 35 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1396 که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ‌التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی در مقاطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است، مغایر با قوانین و مقررات مذکور و مفاد رای شماره 2071 مورخ 30؍11؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب‌کننده آن است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال میشود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
