بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812621

تاریخ دادنامه: 27؍10؍1401

شماره پرونده: 0100092

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکی: آقای سید جواد داورپناه با وکالت آقای سعید سیاه بیدی کرمانشاهی

موضـوع شکـایت و خـواسته: ابطال ردیف 22 پیوست شماره 2 از تصویب نامه شماره 156680؍ت58411 مورخ 27؍12؍1399 هیات وزیران در بخش معتبر اعلام نمودن ماده 28 و تبصره آن از آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) مصوب 1؍12؍1369 هیات وزیران

گـردش کـار: آقای سعید سیاه بیدی کرمانشاهی به وکالت از شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال ردیف 22 پیوست شماره 2 از تصویب نامه شماره 156680؍ت58411 مورخ 27؍12؍1399 هیات وزیران در بخش معتبر اعلام نمودن ماده 28 و تبصره آن از آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) مصوب 1؍12؍1369 هیات وزیران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

" الف- ماده 28 آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) تا زمان تصویب قانون مـدیریت خدمـات کشـوری در سـال 1386 نسبت به کـارکنان شرکت راه آهن جمهـوری اسلامی ایران اعمـال می گردید.

ب- مطابق مواد 1 و 4 اساسنامه شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) و همچنین قانون تشکیل شرکت سهامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران، این شرکت، یک شرکت دولتی بوده و مطابق ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری از دستگاه های اجرایی محسوب می گردد.

ج- با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری، نظام پرداخت حقوق و مزایای کارمندان دستگاه های اجرایی (از جمله شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران) مطابق فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری (مواد 84 الی 80) خواهد بود (و تبعیضات ناروا در زمینه فوق العاده ها و اضافه کار از میان رفت). در ماده 64 و ذیل فصل دهم این قانون آمده است: «نظام پرداخت کارمندان دستگاه های اجرایی بر اساس ارزشیابی عوامل شغل و شاغل و سایر ویژگی های مذکور در مواد آتی خواهد بود.» و مقررات مغایر با آن مطابق ماده 127 این قانون نسخ گردیده اند، لذا ماده 28 و تبصره آن از آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) که مفاد آن مغـایر با نظـام پرداخت کارمندان دستگـاه های اجـرایی موضوع فصل دهم قـانون مدیریت خدمات کشوری می باشد نسخ گردیده و قابلیت اجرا ندارد.

لازم به ذکر است موضوع نسخ ماده 28 و تبصره آن از آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در بند پنجم از نامه شماره 12880؍92؍222 مورخ 16؍7؍1392 صادره از سوی امور حقوق و مزایا و مدیریت شغل معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور بیان شده است. مطابق این نامه: «با اجرایی شدن فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری (1؍1؍1388) هرگونه پرداختی از جمله فوق العاده اضافه کار و ماموریت روزانه بر اساس ضوابط قانون مدیریت خدمات کشوری صورت می گیرد و استناد به آیین نامه استخدامی راه آهن موضوعیت ندارد.»

همچنین هیات عمومی دیوان عدالت اداری در دادنامه های شماره 140109970905810907 و 140109970905810908 مورخ 11؍5؍1401 به صراحت به نسخ مقررات مغایر با قانون مدیریت خدمات کشوری در زمینه فوق العاده روزانه اشاره نموده است که در خصوص شکایت حاضر نیز به روشنی قابل استناد و استفاده است. با عنایت به مراتب فوق، مستند به بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 25؍3؍1392، صدور رای مبنی بر ابطال تصویب نامه شماره 156680؍ت58411هـ مورخ 27؍12؍1399 هیات وزیران در بخش معتبر اعلام نمودن مـاده 28 و تبصـره آن از آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) از زمان تصویب مورد استدعاست."

  متن مصوبه مورد شکایت به شرح زیر است:  

" تصویب نامه هیات وزیران به شماره 156680/ت58411هـ مورخ 27/12/1399

 هیات وزیران در جلسه 27/12/1399 به پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و معاونت حقوقی رییس جمهور و به استناد تبصره اصلاحی بند (1) ماده (3) قانون تدوین و تنظیم قوانین و مقررات کشور مصوب 1389 تصویب کرد:

1- از تاریخ ابلاغ این تصویب نامه مصوبات مندرج در فهرست پیوست شماره (1) که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است، اعم از اینکه منتفی یا اجرا شده یا به موجب قانون یا مصوبه لاحق نسخ ضمنی گردیده باشد به نحو مذکور در پیوست نسخ صریح می شود.

2- فهرست مصوبات معتبر هیات وزیران کمیسیون های موضوع اصل (138) قانون اساسی و نمایندگان ویژه رییس جمهور موضوع حمل و نقل ریلی (راه آهن) به شرح پیوست (2) که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است اعلام می شود. معاونت حقوقی رییس جمهور موظف است با همکاری وزارت راه و شهرسازی به نحو مقتضی نسبت به نشر و اطلاع رسانی متن تنقیح شده این مصوبات اقدام کند.

3- فهرست مصوبات «منسوخ صریح و باطل شده» یا «غیرمعتبر با انقضای زمان اجراء» به شرح پیوست های شماره (3) و (4) که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است می باشد. 

4- اعلام اعتبار یا نسخ بخشی از یک مصوبه به شرح بندهای بالا به مفهوم اعتبار یا عدم اعتبار سایر بخش های آن مصوبه نیست مگر آن که در پیوست ها تصریح شده باشد؛ و نیز اعلام عدم اعتبار یک مصوبه به منزله احیا شدن مصوباتی که قبلاً به موجب آن لغو شده است نمی باشد.

5- ارایه هرگونه پیشنهاد در موضوع «حمل و نقل ریلی (راه آهن)» جهت تصویب در هیات وزیران منوط به تعیین آثار تنقیحی آن بر تصویب نامه حاضر است.

6- وزارت راه و شهرسازی موظف است با همکاری معاونت حقوقی رییس جمهور هر سال نسبت به به روز رسانی پیوست های این تصویب نامه اقدام و آن را برای تصویب به هیات وزیران ارایه کند.

7- وزارت راه و شهرسازی موظف است با هماهنگی معاونت حقوقی رییس جمهور نسبت به نتایج مصوبات مراجع وضع درون دستگاهی متبوع، در موضوع «حمل و نقل ریلی(راه آهن)» اقدام کند.

8- شمول این تصویب نامه، مصوبات عادی (غیرطبقه بندی) هیات وزیران، کمیسیون های موضوع اصل (138) قانون اساسی و نمایندگان ویژه رییس جمهور موضوع اصل (127) قانون اساسی مصرح در موضوع «حمل و نقل ریلی (راه آهن)» از سال 1285 تا پایان بهمن 1399 است و شامل مصوبات راه آهن شهری (مترو) نمی باشد. هر مصوبه مربوط به موضوع و نحوه شمول این تصویب نامه که در پیوست ها درج نشده تا هنگـام تعیین تکلـیف توسط هیات وزیران (که با فوریت خواهد بود) غیر قابل استناد می باشد. – اسحاق جهانگیری- معاون اول رییس جمهور

ردیف 22 از پیوست 2 تصویب نامه فوق:

«آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص)- 1/12/1369 هیات وزیران-51204/ت515ه-22/12/1369 مواد 1-2-3-7-تبصره 2 ماده 8-9 بند 8 ماده 11-تبصره 2 ماده 12- ماده 13-مواد 23، 28 و تبصره آن، 49، 53 و تبصره ماده 54 در مورد خوابگاه ها و مواد 59 و 60- (با اصلاحات بعدی) بند 2 ماده 8 و ماده 13 آیین نامه استخدامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران تنها در مورد خروج از خدمت نیروهای ثابت شرکتی (و به کار گیری جدید در این قالب ) معتبر تلقی می شود.»"

  در پاسخ به شکایت مذکور، معاون امور حقوقی دولت (معاونت حقوقی رییس جمهور) به موجب لایحه شماره 89767؍48183 مورخ 29؍5؍1401 نامه های شماره 49000؍47048 مورخ 29؍3؍1401 و 152774؍47193 مورخ 30؍11؍1400 معـاون امور حقـوقی دولت را ارسال کرده است که خلاصه متن آن ها به قرار زیر است:

"صرف نظر از کاربرد عبارت «فوق العاده روزانه» در ابتدای ماده 3 آیین نامه بند (ث) ماده 39 قانون استخدام کشوری، فوق العاده کیلومتراژ به لحاظ تخصصی و فنی، «فوق العاده ماموریت روزانه» محسوب نمی گردد و در واقع مبلغی است که بابت انجام وظیفه شغلی ماموران قطارها در سیر و حرکت مداوم، به ایشان پرداخت می گردد و همچنانکه در تبصره ماده 28 آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن نیز بر این نکته تاکید شده است، ولو در صورت توقف شبانه ماموران در خازج از محل خدمت، «پرداخت فوق العاده های ماموریت روزانه و اضافه کار ساعتی در روزهایی که فوق العاده کیلومتراژ به مستخدمین تعلق می گیرد، ممنوع است.»

با توجه به تعریف «ماموریت» موضوع بند (الف) ماده 11 قانون استخدام کشوری که ماموریت را از جمله، ناظر بر «محول شدن وظیفه موقت به مستخدم غیر از وظیفه اصلی که در پست ثابت سازمانی خود دارد»، تعریف نموده است، به نظر می رسد که انجام وظیفه ماموران قطارها در طی مسیر به صورت شبانه روزی، وظیفه موقت ایشان نیست و در واقع وظیفه اصلی آن ها محسوب می شود و لذا عنوان «ماموریت» بر آن صدق نمی کند تا مستحق دریافت فـوق العاده مامـوریت روزانه باشد؛ همچنان که در همین راستا، در ماده 28 آیین نامه استخدامی شرکت راه آهن نیز تصریح شده است که: «به ماموران قطارها و وسایل نقلیه ریلی در قبال انجام وظایف محوله در امور سیر و حرکت، فوق العاده کیلومتراژ پرداخت می گردد.» به علاوه طبق رای وحدت رویه شماره 697 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، «فوق العاده ماموریت روزانه منوط به صدور حکم ماموریت است و بدون صدور حکم ماموریت پرداخت فوق العاده ماموریت در حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی است». لذا، با توجه به عدم صدور حکم ماموریت برای ماموران قطارها، اطلاق عنوان «ماموریت» به سفرهایی که ایشان به تبع وظیفه اصلی خود انجام می دهند، موجه به نظر نمی رسد. هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری نیز طی دادنامه شماره 140009970906010272 مورخ 19؍5؍1400، رای به عدم ابطال ماده 3 آیین نامه فوق العاده روزانه موضوع بند (ث) ماده 39 قانون استخدام کشوری داده است. باید اشاره داشت که آیین نامه فوق العاده روزانه در تاریخ 24؍6؍1352 به تصویب هیات وزیران رسیده و این در حالی بوده که در تاریخ 5؍3؍1352، مقررات استخدامی شرکت های دولتی به تصویب کمیسیون امور استخدام و سازمان هـای اداری مجلس شـورای مـلی رسیده بود و لذا هـیات وزیران با این تلقی که طـبق مـاده 20 مقـررات استخدامی شرکت های دولتی، در خصوص فوق العاده روزانه مستخدمین شرکت ها، مقررات مورد عمل مستخدمین رسمی مشمـول قانون استخدام کشوری ملاک خواهد بود،در ماده 3 آیین نامه با لحاظ ماهیت شغل ماموران قطارها و وسایل نقلیه ریلی و به منظور تصریح بر امتیازی ویژه برای این دسته از ماموران، حکم علی حده ای را با توجه به مقررات جاری راه آهن و در جهت شناسایی و تثبیت حقوق مکتسبه آن ها مبنی بر دریافت فوق العاده کیلومتراژ بیان داشته است و البته در این باره باید این نکته را هم در نظر داشت که با ملاحظه وضع و پرداخت «فوق العاده کیلومتراژ» در قبال انجام وظایف محوله در امـور سیر و حرکت، طبق تبصره مـاده 28 آیین نامه استخدامی شرکت راه آهـن مصوب 1369، «پرداخت فوق العاده های ماموریت روانه و اضـافه کار سـاعتی در روزهـایی که فوق العاده کیلومتراژ به مستخدمین تعلق می گیرد، ممنوع است.» لذا رد شکایت مطروحه مورد تقاضاست."

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 27؍10؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً به موجب مواد 1 و 4 اساسنامه شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) شرکت مزبور شرکتی دولتی و به عنوان یک دستگاه اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری، مشمول این قانون است. ثانیاً به موجب ماده 127 قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر با این قانون از تاریخ لازم‌الاجرا شدن قانون مدیریت خدمات کشوری لغو می‌گردد. ثالثاً فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری، تحت عنوان «حقوق و مزایا» متضمن احکام مربوط به پرداخت حقوق و مزایای کارکنان مشمول این قانون است و بند 7 ماده 68 در این فصـل به فوق العاده‌های مختلف و از جمله فوق العاده ماموریت روزانه داخل کشور اختصاص دارد. رابعاً معاون قضایی وقت دیوان عدالت اداری قبلاً و در پرونده‌ای که به خواسته ابطال تبصره ماده 28 آیین‌نامه استخدامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران مصوب 1؍12؍1369 مطرح شده بود، به موجب دادنامه شماره 1055 مورخ 31؍6؍1393 آیین‌نامه استخدامی مزبور را منسوخ اعلام کرده است. بنا به مراتب فوق، ردیف 22 پیوست شماره 2 تصویب‌نامه شماره 156680؍ت58411 هـ مورخ 27؍12؍1399 هیات وزیران که براساس آن ماده 28 و تبصره آن از آیین‌نامه استخدامی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (سهامی خاص) مصوب 1؍12؍1369 هیات وزیران معتبر اعلام شده است، خارج از حدود اختیار و خلاف قانون است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود؍

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری