بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812607

تاریخ دادنامه: 20؍10؍1401

شماره پرونده: 0002208

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکی: آقای بهرام آزاد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره 2 از ماده 7 شیوه نامه اجرایی انتصاب و عزل سرپرستان و روسای مراکز آموزش علمی کاربردی مصوب 26/11/1399 هیات رییسه دانشگاه جامع علمی – کاربردی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره 2 از ماده 7 شیوه نامه اجرایی انتصاب و عزل سرپرستان و روسای مراکز آموزش علمی کاربردی مصوب 26/11/1399 هیات رییسه دانشگاه جامع علمی – کاربردی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

" شرط دانشجو نبودن سرپرست یا رییس مرکز آموزش علمی کاربردی، به دلیل اینکه برخی از روسا و سرپرستان مراکز بعد از انتصاب، شروع به تحصیل می‌نمایند و هیچگونه نظارتی از طرف دانشگاه جامع علمی کاربردی برای تحصیل روسا و سرپرستان وجود ندارد، مطابق با عدالت نمی‌باشد و حتی در حال حاضر نیز در برخی از مراکز علمی کاربردی در کشور و یا حتی در استان سمنان، دانشجویان دکتری در پست سرپرستی و یا ریاست مراکز علمی کاربردی قرار دارند.

دانشگاه جامع علمی کاربردی کشور مطابق با آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری، زیر مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد و باید در چارچوب قوانین و مقررات آن اقدام نماید.

مطابق با آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که در جلسه 684 مورخ 10؍12؍1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، طبق ماده 2 یکی از ارکان موسسه که در اینجا مرکز آموزش علمی کاربردی صنایع روشنایی مون‌گارشو است، رییس موسسه می‌باشد و طبق ماده 4، هیچگونه اشاره‌ای به ممنوعیت ادامه تحصیل رییس موسسه که در اینجا رییس مرکز می‌باشد، نشده است."

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

" شیوه نامه اجرایی انتضاب و عزل سرپرستان و روسای مراکز آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی 

ماده 7- فرایند رسیدگی به صلاحیت عمومی و اختصاصی

…….

تبصره 2- اشتغال به تحصیل در هر مقطع و سطح برای سرپرستان و روسای مراکز ممنوع می باشد."

  در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی دانشگاه جامع علمی – کاربردی به موجب لایحه شماره 4759 مورخ 19؍8؍1400 توضیح داده است که:

"مطابق ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور 1395 که در برنامه های چهارم و پنجم توسعه نیز سابقه دارد و قانون تشکیل هیات امنای دانشگاه ها نیز پشتیبان آن است، دانشگاه از حیث مقرره گذاری راجع به مسایل مختلف و از جمله مسایل اداری، مالی و آموزشی مستقل بوده و تابع مصوبات هیات امنای خود است. دانشگاه بر اساس اساسنامه مصوب و سایر مقررات آمره آموزشی، دانشگاهی دولتی و در زیر مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار دارد. به طور کلی در اساسنامه شخصیت های حقوقی از قبیل دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، کلیاتی از نوع فعالیت و قلمروی آن توضیح داده می شود و به دلیل حاکمیتی بودن امر آموزش و اهداف آن، هر یک از دانشگاه ها برای تبیین اصول و تعیین حدود و ثغور فعالیت ها و بخش های زیر مجموعه خود، نسبت به تصویب ضوابط و مقرراتی اقدام می نمایند. این دسته از مقررات با در نظر داشتن اختیارات ذیل اساسنامه و پس از بررسی و تصویب ارکان سیاست گذار صورت می گیرد.

مطابق ماده 6 اساسنامه دانشگاه جامع علمی کاربردی مصوب 6؍4؍1400 شورای گسترش و برنامه ریزی آموزش عالی، «شورای مرکزی دانشگاه» به عنوان دومین رکن سیاست گذار در دانشگاه است که در راس آن وزیر علوم، تحقیقات و فناوری قرار دارند. شورای مرکزی دانشگاه بر اساس وظایف مندرج در ماده 7 اساسنامه مذکور، نسبت به تصویب «آیین نامه سرپرستان و روسای مراکز آموزشی علمی کاربردی» در تاریخ 3؍6؍1399 اقدام کرده و طبق ماده 8 این آیین نامه، ضوابط مشروح اجرایی آیین نامه در قالب «شیوه نامه اجرایی انتصاب و عزل روسا و سرپرستان مراکز آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی» به تصویب هیات رییسه دانشگاه رسیده است. علیرغم ایراد شاکی به عدم صلاحیت هیات رییسه در تصویب شیوه نامه، لازم به توضیح است:

اولاً به تصریح ذیل ماده 8 اساسنامه دانشگاه جامع علمی کاربردی، شورای مرکزی دانشگاه می تواند برخی از اختیارات خود را به هیات رییسه دانشگاه تفویض نماید که این موضوع به صراحت در ماده 8 آیین نامه سرپرستان و روسای مراکز آموزشی علمی کاربردی ذکر شده و هیات رییسه خارج از چارچوب صلاحیتی خود اقدامی نکرده است.

ثانیاً کلیه موارد مندرج در شیوه نامه، به امور اجـرایی و تشریح مـوادی پرداخته است که اصول و کلیات آن در آیین نامه سرپرستان و روسای مراکز آموزشی علمی کاربردی ذکر شده است و هیچ ضابطه جدید را مقرر نکرده است که آن را خارج از اختیارات هیات رییسه دانست.

شرایط عمومی و اختصاصی رییس یا سرپرست مرکز در ماده 3 آیین نامه سرپرستان و روسای مراکز آموزشی علمی کاربردی ذکر شده و فرایند رسیدگی و تشریح امور مربوط به آن در ماده 7 شیوه نامه تبیین گردیده است. بر اساس بند 2-3 از ماده 3 و همچنین ماده 10 شیوه نامه، از جمله شرایط اختصاصی رییس یا سرپرست یک مرکز، «حضور تمام وقت و موثر در مرکز محل خدمت» است و در تشریح نحوه احراز و بررسی آن در تبصره 2 ماده 7 شیوه نامه، اشتغال به تحصیل در هر مقطع و سطح را ممنوع علام می نماید که این عبارت به هیچ عنوان مقرره ی جدیدی محسوب نمی شود تا آن را خارج از اختیار هیات رییسه در نظر گرفت. به عبارت دیگر، نتیجه حضور تمام وقت در مرکز، عدم اشتغال به تحصیل است."

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 20؍10؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً برمبنای ماده 2 اساسنامه دانشگاه جامع تکنولوژی (علمی کاربردی فعلی) مصوب 18؍7؍1371 شورای گسترش آموزش عالی که اساسنامه معتبر در زمان صدور مقرره مورد اعتراض بوده است، دانشگاه جامع علمی کاربردی موسسه‌ای آموزشی و تحقیقاتی با شخصیت حقوقی مستقل است که زیر نظر وزیر فرهنگ و آموزش عالی اداره می‌شود و با توجه به اینکه براساس ماده 1 قانون تشکیل هیات های امنای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی مصوب جلسات 181 و 183 مورخ 9؍12؍1367 و 23؍12؍1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی مقرر شده است : «هریک از وزارتخانه ‌های فرهنگ و آموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و موسسات پژوهشی وابسته به خود که در این قانون "‌موسسه" نامیده می‌شود، هیات امنایی با ترکیب مقرر در این ماده تشکیل خواهند داد»، بنابراین برمبنای موازین حقوقی مذکور و همچنین ماده 6 اساسنامه دانشگاه جامع علمی کاربردی مصوب 18؍7؍1371 ترکیب و نحوه تشکیل هیات امنای دانشگاه جامع علمی کاربردی و حدود وظایف آن مطابق قانون اخیرالذکر و سایر قوانین ناظر بر هیات های امنای دانشگاه ها خواهد بود. ثانیاً برمبنای بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 که مفاد آن در ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور مصـوب سـال 1395 نیز تکـرار و تنفیذ شـده است: «دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان هایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط می‌باشند، بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی و اداری – استخدامی – تشکیلاتی مصوب هیات امنا که حسب مورد به تایید وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستان ها به تایید رییس‌جمهور می‌رسد، عمل می‌نمایند…» و مستفاد از ماده مزبور این است که پیش‌بینی و تعیین شرایط عزل و نصب روسای دانشگاه ها از مصادیق امور اداری و استخدامی بوده و در صلاحیت هیات امنای دانشگاه جامع علمی کاربردی است. ثالثاً وظایف هیات رییسه دانشگاه ها در بند (ج) ماده 10 آیین‌نامه جامـع مدیریت دانشگاه ها و موسسـات آمـوزش عـالی مصـوب جلسه 684 مـورخ 10؍12؍1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی در 12 مورد احصاء شده و در هیچ یک از این موارد اختیاری دایر بر وضع مقرره درخصوص فرآیند انتصاب روسای مراکز آموزش علمی کاربردی ملاحظه نمی‌شود و آنچه که از وظایف هیات رییسه مندرج در آیین‌نامه پیش‌گفته قابل استنتاج است صرفاً فراهم نمودن بستر مناسب به منظور اجرایی شدن مصوبات هیات امنا است. بنا به مراتب فوق، تصویب تبصره 2 از ماده 7 شیوه‌نامه اجرایی انتصاب و عزل سرپرستان و روسای مراکز آموزش علمی کاربردی مصوب 26؍11؍1399 خارج از حدود اختیار هیات رییسه دانشگاه جامع علمی کاربردی بوده و از جهت آنکه متضمن ممنوعیت تحصیل در خارج از ساعات اداری برای سرپرستان و روسای مراکز آموزش علمی کاربردی است، با بند سوم اصل سوم و اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که به حق تحصیل به عنوان حقی بنیادین تصریح دارد و همچنین تبصره ماده 105 قانون مدیریت خدمات کشوری که براساس آن تحصیل در حین خدمت منع قانونی نداشته و صرفاً جزء سابقه خدمت برای بازنشستگی منظور نمی‌گردد، مغایرت دارد و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری