بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812429

تاریخ دادنامه: 29؍9؍1401

شماره پرونده: 0004075

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری                                                                                                                                             

شاکی: آقای یعقوب محمدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 12-14 از فصل 14 (خاتمه خدمت و مزایای آن) مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال 1395

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 12-14 از فصل 14 (خاتمه خدمت و مزایای آن) مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال 1395 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

  " متن مقرره مورد شکایت در خصوص اعطای هدیه به کارمندان بازنشسته صنعت نفت مغایر قوانین به شرح ذیل می باشد:

  1- تساوی عموم در برابر قوانین و رفع تبعیضات ناروا در بندهای 9 و 14 اصل سوم و اصل نوزدهم قانون اساسی مورد تاکید قانونگذار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

2- اصل پنجاه و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصریح می دارد: «بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم می گردد. هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.»

  3- اصل پنجاه و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر می نماید: «کلیه دریافت‌های دولت در حساب‎های خزانه‌داری کل متمرکز می‌شود و همه پرداخت‌ها در حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام می‌گیرد.»

4- ماده 60 قانون الحاق برخی مواد به مقررات مالی دولت (2) مصوب 1393 مقرر می نماید: «متن زیر به عنوان یک تبصره به ماده (71 مکرر) قانون محاسبات عمومی کشور الحاق می شود: 

تبصره- دریافت و پرداخت هرگونه وجهی تحت هر عنوان توسط دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 5 قانون محاسبات عمومی باید در چهارچوب قوانین موضوعه کشور باشد و هرگونه دریافت و پرداخت برخلاف مفاد این ماده در حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی است. کلیه مسیولان و مقامات ذی ربط، مدیران، ذی حسابان و مدیران مالی حسب مورد مسیول اجرای این حکم می باشند.»

مقررات خاص یک وزارتخانه، نصوص کیفری را متوقف نمی کند و تصویب چنین مصوبات فسادزا و تبعیض آمیز به استناد مقررات ماده 60 قانون الحاق برخی مواد به مقررات مالی دولت (2) مصوب 1393 جرم تلقی می گردد. لذا قسمت 1-12-14 ابطال و عبارت «همراه با هدیه» حذف شود و  بخش های 2-12-14 و 3-12-14 از بند12-14 فصل 14 خاتمه خدمت و مزایای آن از مجموعه مقررات اداری و استخدامی 1395 وزارت نفت به کلی ابطال گردند. " 

 متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

 مجموعه مقررات اداری  و استخدامی کارمندان وزارت نفت

فصل 14- خاتمه خدمت و مزایای آن

 " 12-14- هدیه و تقدیرنامه کارمندان بازنشسته

1-12-14- شمول مقررات

به منظور تشکر و قدردانی از تلاش و کوشش کارمندانی که به افتخار بازنشستگی نایل می گردند و در گسترش و 

پیشرفت صنعت نفت مشارکت و سهم بـه سزایی داشته اند، تقدیرنامـه پایان خـدمت همراه با هـدیه بـه آنان اعطاء می گردد.

2-12-14 میزان هدیه

به منظور تهیه هدیه بازنشستگی، معادل مبلغی حداکثر تا یکصد درصد (100%) حقوق اصلی و فوق العاده های مستمر کارمند شامل «ویژه، کارگاهی، جذب هشت درصد (8%) و متمم مناطق گرمسیر جنوب (حسب مورد)» قبل از بازنشستگی تامین و به کلیه کارکنان بازنشسته از جمله کارکنان از کارافتاده کلی دایم (به غیر از موارد انضباطی و فوت) اعطاء و یا مبلغ ریالی آن پرداخت می گردد.

3-12-14- بودجه

اعتبار تهیه هدیه بازنشستگی و قاب خاتم و برگزاری مراسم تودیع از محل بودجه حقوق و دستمزد شرکت؍مدیریت مربوطه تامین می گردد.- وزارت نفت" 

 در پاسخ به شکایت مذکور، نماینده حقوقی تام الاختیار وزیر نفت به موجب لایحه شماره 380160-11؍8؍1401 اعلام کرده است که:

  " مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان صنعت نفت مستند به ماده 10 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت بدون الزام به رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری به تصویب رییس جمهور (وقت) رسید و تحت عنوان آیین‌نامه نظام‌های اداری و استخدامی صنعت نفت به شماره 92292-1؍9؍1393 ابلاغ شده است، حسب مفاد صدر ماده 40 آن، مقررات اداری و استخدامی صنعت نفت که تا تاریخ تصویب آیین‌نامه (1؍9؍1393) به تصویب هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران رسیده است و ملاک عمل بوده،کماکان قابلیت اجرا خواهد داشت. به منظور تشکر و قدردانی از تلاش و کوشش کارمندانی که به افتخار بازنشستگی نایل می‌گردند و در گسترش و پیشرفت صنعت نفت مشارکت و سهم به سزایی داشته اند حسب ضوابط مقرر، در مراسم تودیع بازنشستگی از محل بودجه حقوق و دستمزد شرکت، مدیریت مربوطه تقدیرنامه پایان خدمت همراه با هدیه به آنها در زمان بازنشستگی اعطاء می‌گردد. ضوابط مذکور بر اساس مصوبات هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران به ترتیب ذیل تصویب و اصلاح و اجرایی شده است.

الف: مصوبه هیات مدیره جلسه مورخ 8؍3؍1344؛ از تاریخ 12؍1؍1344 کارکنانی که با 10 الی 14 سال سابقه خدمت بازنشسته می‌شوند هدیه ای به ارزش 10 درصد حقوق و فوق‌العاده ماهیانه یا با دستمزد اصلی 1 ماه به حداقل 1500 ریال و از 15 الی 19 سال سابقه 15% حقوق و فوق العاده ماهیانه یا دستمزد اصلی یک ماهه به حداقل 1500 ریال پرداخت می شود.

ب: مصوبه هیات مدیره شماره 1144 جلسه مورخ 26؍12؍1376؛ کارکنانی که در سن  عادی بازنشسته می‌شوند و یا با داشتن 30 سال (کارمندان مرد) و 25 سال (کارمندان زن) بازنشسته می‌شوند میزان هدیه حداکثر تا 70 درصد حقوق اصلی یا مزد ماهیانه و تاریخ اجرای این مقررات 1؍1؍1377 می‌باشد.

ج: مصوبه هیات مدیره شماره 1755 جلسه مورخ 22؍3؍1390؛ ضوابط اعطای هدیه بازنشستگی به 100درصد حقوق اصلی و فوق‌العاده های مستمر کارمند شامل ویژه، کارگاهی، جز 8 درصد و متمم گرمسیر جنوب (حسب مورد) و 30  برابر مزد  روزانه کارگر (با ضریب 504/1 شمال 88؍1 جنوب) به کلیه کارکنان بازنشسته (به غیر از موارد انضباطی) و ازکارافتادگی کلی دایم تغییر یافت.

4-شایان ذکر است، آنچه مبنای شکایت شاکی قرار گرفته موضوع بودجه می‌باشد که در این  ارتباط لازم به ذکر است، وزارت نفت و شرکت‌های تابعه همانند سایر دستگاه های اجرایی از بودجه عمومی دولت استفاده نمی‌نمایند." 

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 29؍9؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً براساس ماده 10 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب 19؍2؍1391 : «نظام‌های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای آن دسته از کارکنان شرکت های تابعه وزارت نفت که در واحدهای عملیاتی و تخصصی شاغل می‌باشند با رویکرد تقویت رقابت‌پذیری و سرعت بخشیدن به بهره‌برداری از میادین مشترک و حفظ نیروی انسانی متخصص تابع آیین‌نامه خاصی است که بدون الزام به رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه و با پیشنهاد وزارت نفت و تایید معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور تهیه می‌شود و حداکثر ظرف شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون به تصویب رییس‌جمهور می‌رسد» و حکم مذکور ناظر بر نظام‌های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای آن دسته از کارکنان شرکت های تابعه وزارت نفت است که در واحدهای عملیاتی و تخصصی شاغل هستند و شامل همه کارمندان وزارت نفت اعم از کارمندان واحدهای ستادی و واحدهای عملیاتی و تخصصی نمی‌شود و مفاد رای شماره 9610090905800928-21؍9؍1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز موید همین برداشت است. ثانیاً حکم مقرر در ماده 10 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، نظام‌های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای مشمولین ماده مذکور را صرفاً از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری خارج کرده و این نظام‌ها باید با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه تدوین و تصویب شود. ثالثاً پرداخت هدیه بازنشستگی به کلّیه کارکنان بازنشسته وزارت نفت، با توجه به اینکه در قـوانین و مقررات حـاکم بر سایر دستگاه های اجـرایی مجوز پرداخت چنین هدیه‌ای وجود ندارد، از مصادیق اعمال تبعیض ناروا محسوب می‌شود و با بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد. بنا به مراتب فوق، بند 12-14 از فصل 14 (خاتمه خدمت و مزایای آن) از مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال 1395 که متضمن تعیین هدیه بازنشستگی برای کارمندان این وزارتخانه است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./

مهدی دربین

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری