بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812423 الی 140109970905812425

تاریخ دادنامه: 29؍9؍1401

شماره پرونده: 0100541- 0100540- 0100539

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: آقای بیژن رضایی، خانم زهرا ناظمی نارگانی و آقای علی اصغر پهلوانی نژاد خوابجانی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه فرهنگیان

گـردش کـار: شـاکیان به موجب دادخواست هایی با متن مشـابه ابطال بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه فرهنگیان را خواستار شده اند و در جهت تبیین خـواسته اعلام کرده اند که:

"اینجانب کارمند دانشگاه فرهنگیان دارای همسر با معلولیت شدید می باشم و بر اساس ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان مشمول خدمت نیمه وقت بانوان با حقوق کامل می شوم تا بتوانم امور مربوط به همسرم را انجام دهم لیکن دانشگاه فرهنگیان بر اساس ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی فقط با 4 ساعت تقلیل در هفته موافقت می نماید و 16 ساعت باقیمانده را اعمال نمی نماید که با توجه به معلولیت شدید همسر و خاص بودن قانون فوق این امر باعث اختلال در روند زندگی خـانواده من گـردیده است. لذا خواهشمند است ابطال ماده 39 آیین نامه فوق و اجرای کامل ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان مورد استدعاست."

  متن بندهای مورد شکایت به شرح زیر است:

" ماده 39- اعضای ذیل با درخواست شخصی و براساس دستورالعمل مصوب هیات اجرایی دانشگاه از تقلیل ساعات کار بهره مند می شوند: 

الف – عضوی که با تایید سازمان بهزیستی معلولیت شدید دارد( 4 ساعت در هفته).

ب – عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید با تایید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ( 4 ساعت در هفته).

ج – عضو (مرد) بدون همسر که دارای فرزند معلول شدید با تایید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و عضو (مرد) دارای همسر معلول شدید با تایید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ( 4 ساعت در هفته)"

   در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل امور حقوقی، املاک و قراردادها و رسیدگی به شکایات دانشگاه فرهنگیان به موجب لایحه شماره 120؍3601؍50000 مورخ 15؍4؍1401 توضیح داده است که:

"همانگونه که مستحضرید مجلس شورای اسلامی به منظور رفع دغدغه های افراد معلول اقدام به تصویب قانون حمایت از حقوق معلولان در تاریخ 20؍12؍1396 نموده است در حالیکه ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه فرهنگیان به منظور تبیین و پیش بینی موارد و مصادیق مشمول تقلیل ساعت کار به تصویب هیات امنای دانشگاه فرهنگیان رسیده که معلولان عزیز صرفاً به عنوان یکی از مصادیق 9 گانه مشمول کسر ساعت کار در این آیین نامه شناسایی شده اند فلذا درخواست ابطال کلی مفاد ماده 39 آیین نامه مورد اعتراض صرفاً به جهت مغایرت با قانون حمایت از حقوق معلولان فاقد وجاهت به نظر می رسد.

دانشگاه فرهنگیان همانند سایر دانشگاه های کشور به استناد بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 1 قـانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور (مصوب 10؍11؍1395) فقط در چارچوب مصوبات و آیین نامه های مـالی و معـاملاتی و اداری استخـدامی و تشکـیلاتی مصوب هیات امنا که به تایید وزیر علوم تحقـیقات و فـناوری می رسد عمل می نماید. بر این اساس درخصوص تقلیل ساعت کار اعضا دانشگاه فرهنگیان صرفاً مکلف است در چارچوب ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان اقدام نماید. بنابراین شکات و سایر مشمولان حسب مورد و بر اساس وضعیت خود از امتیازات مندرج در مصادیق 9 گانه ماده 39 آیین نامه اخیرالذکر و کاهش ساعت کار تعیین شده بهره مند گردیده و در حال حاضر از مزایای آن به انضمام سایر تسهیلات و مزایای مندرج در آن که در سایر قوانین و مقررات عمومی استخدامی پیش بینی نشده است برخوردار می باشند همانطور که در بند پیشین گفته شد مقـررات مندرج در ماده 39 آیین نامه ناظر به مصـادیق مشمـول کسـر سـاعت کار می باشد و صرفاً مربوط به معلولان نمی باشد.

صرف نظر از ضوابط و مقررات مندرج در ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه که ناظر به مصادیق مشمول تقلیل ساعت کار می باشد، با عنایت به مفاد ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولین مصوب 1؍2؍1397 و ابلاغیه مورخ 8؍2؍1397 رییس جمهور، به نظر می رسد خواسته شاکیان مبنی بر الزام دانشگاه فرهنگیان جهت بهره مندی از تسهیلات مربوط به بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول، از خدمت نیمه وقت بانوان با استفاده از حقوق و مزایای کامل فاقد محمل قانونی می باشد چه اینکه در متن قانون شرط بهره مندی از خدمت نیمه وقت بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول، نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل می باشد حال اینکه همسر دارای معلولیت خانم زهرا ناظمی نارگانی یعنی آقای علی اصغر پهلوانی نژاد خوابجانی از کارکنان غیر هیات علمی تمام وقت دانشگاه بوده که در حال حاضر به استناد بند (الف) ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه از 4 ساعت تقلیل کار در هفته برخوردار بوده و خانم زهرا ناظمی نارگانی به اتفاق همسر خود که به جهت معلولیت ایشان درخواست استفاده از خدمت نیمه وقت بانوان با حقوق و مزایای کامل را مطرح نموده در پردیس فاطمه الزهرا (س) اصفهان مشغـول خدمت می باشد. علی الاصول مـراد و مقصـود مقنن از اعطای این امتیاز به کارمند زن، نگهداری از همسر یا فرزند معلول غیرشاغل در دستگاه های دولتی می باشد در حالی که اعطای تقلیل کار موضوع ماده 39 آیین نامه ناظر به مصادیقی و شرایطی است که در قانون حمایت از حقوق معلولان پیش بینی و تعیین تکلیف نشده و مسکوت مـانده و یا ارتباطی به این قانون نداشته است امـوری که در آیین نامه دانشگاه پیش بینی و تعیین تکلیف شده است. لذا با عنایت به اینکه ابطال کلی ماده 39 آیین نامه دانشگاه سایر مشمولین و مصـادیق تقلیل ساعت کار را از حقوق خود محـروم خواهد نمود. صـرفاً می بایست موضوع درخواستی شکات مشخصاً و به تصریح جهت طرح در هیات عمومی دیوان عدالت اداری به منظور بررسی مغایرت های احتمالی ماده 39 آیین نامه دانگشاه با مواد 27 و 28 قانون حمایت از معلولان باشد چه اینکه آیین نامه در مقام بیان مصادیق مشمول کسر ساعت کار می باشد و صرفاً به معلولان ارتباط ندارد.

النهایه با امعان نظر به تفاوت موضوعی در مصادیق و مشمولین ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه و مواد 27 و 28 قانون و با عنایت به موارد پیش بینی نشده و مسکوت در قانون حمایت از حقوق معلولان و با توجه به تعیین تکلیف این موارد و سایر مصادیق در ماده 39 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه که ارتباطی به قانون حمایت از معلـولان ندارد، ابطال کلی مـاده 39 آیین نامه مذکور سبب عدم بهره مندی سایر مشمولین آیین نامه که در قانون وضعیت ایشان پیش بینی نشده خواهد گردید فلذا رسیدگی و صدور رای شایسته از آن مقامات محترم مورد استدعاست."

    هیات عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 29؍9؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

الف. اولاً حکم مقرر در ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب سال 1395 که دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان ها و پارکهای علم و فناوری دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط را از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی مستثنی کرده، به منزله جوازی برای دانشگاه ها و موسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از قانون حمایت از حقوق معلولان که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمی‌شود. ثانیاً در بند (ت) ماده 1 قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب 20؍12؍1396 کلّیه دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری که دانشگاه ها نیز در زمره مصادیق آنها هستند، مشمول قانون مذکور اعلام شده‌اند. ثالثاً براساس ماده 28 قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال 1396 : «دستگاه های مشمول مکلّفند ساعات کار هفتگی شاغلان دارای معلولیت های شدید و خیلی شدید را ده ساعت کاهش دهند.» بنا به مراتب فوق، بندهای (الف) و (ج) ماده 39 آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیات علمی دانشگاه فرهنگیان که ساعات کاری معلولان شدید و عضو مرد دارای فرزند و همسر معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب العلاج را به میزانی کمتر از ساعات مقرر در قانون کاهش داده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.

ب. براساس استدلال مقرر در بند قبلی، حکم مندرج در ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب سال 1395 به منزله جوازی برای دانشگاه ها و موسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از قانون حمایت از حقوق معلولان که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمی‌شود. ثانیاً براساس ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال 1396 : «بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (با تایید سازمان) از تسهیلات مقرر در قانون راجع به خدمت نیمه‌وقت بانوان مصوب 10؍9؍1362 و اصلاحات و الحاقات بعدی آن با استفاده از حقوق و مزایای کامل بهره‌مند خواهند شد» و حکم مقرر در بند (ب) ماده 39 آیین‌نامه استخدامی اعضای غیرهیات علمی دانشگاه فرهنگیان که صرفاً عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید را مشمول تقلیل ساعت قرار داده و تقلیل ساعت مزبور را نیز به میزان 4 ساعت کار در هفته محدود کرده، مغایر با ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./  

مهدی دربین

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری