مدیر
۱۴۰۱/۰۹/۰۱

رای شماره ۱۴۷۵مورخ ۱۴‍۰۱/‍۰۹/‍۰۱ هیات عمومی دیوان عدالت اداری(صورتجلسه نشست ۲۸ گروه پزشکی شورای عالی برنامه‌ریزی در تاریخ ۱۳۷۴/‍۰۸/۱۶ مبنی بر لغو و عدم پذیرش دانشجو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی، ابطال شد.)

بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905811475

تاریخ دادنامه: 1؍9؍1401

شماره پرونده: 9900650

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقایان مصطفی مرادی و وحید تمبرچی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 1 صورتجلسه بیست و هشتمین نشست مورخ 16؍8؍1374 گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی واحد و لایحه تکمیلی ابطال بند 1 صورتجلسه بیست و هشتمین نشست مورخ 16؍8؍1374 گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده اند که:

" 1- هیات عمومی دیوان عدالت اداری در رای شماره 76، 77، 78، 79 -2؍7؍1370 در خصوص شکایت گروهی از پزشکان با موضوع صدور حکم لغو و ابطال مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوبه مورخ 18؍10؍1361) که خواستار لغو پذیرش دانشجو برای رشته دکترای حرفهای علوم آزمایشگاهی بالینی بودهاند را رد کرد و مصوبات قانونی مبنی بر پذیرش دانشجوی دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی برای شرایط تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی را مورد تایید قرار داد.

2- شورای عالی انقلاب فرهنگی به کرات و در فواصل زمانی متعدد پذیرش دانشجو در دوره دکترای حرفهای علوم آزمایشگاهی و تصدی فنی آزمایشگاههای تشخیص طبی به فارغ التحصیلان این دوره را مورد پذیرش و تایید قرار داده است و تاکنون مصوبات خود را لغو ننموده است، از جمله این مصوبات می توان مصوبه مورخ 18؍10؍1361 را نام برد که دوره دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی را به عنوان یکی از دورههای آموزش عالی در نظر گرفته است و هدف آن را تربیت افراد لایق به منظور قبول مسیولیت اداره آزمایشگاههای تشخیص طبی دانسته است. همچنین طی مصوبه جلسه مورخ 9؍2؍62 طی نامه شماره 65325-13؍5؍62 عنوان دکترای حرفهای را برای علوم آزمایشگاهی تصویب کرده است. این موضوعات در مصوبه مورخ 26؍6؍63 به شماره نامه 34؍3483 و مصوبه 2509 این شورا در جلسه مورخ 12؍6؍1364 نیز مورد تایید و تاکید قرار گرفت.

3- شورای عالی برنامهریزی به استناد بند 20 مصوبه جلسات 429 و 430-21؍07؍1377 و 5؍8؍1377 و نامه شماره 4229؍دش-25؍11؍1377 تشکیل شده است و شورای عالی برنامه ریزی طی جلسه 149-16؍11؍1367 و 219-19؍3؍1370 پذیرش دانشجو در دوره دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی را پذیرفته است و صلاحیت فارغ التحصیلان این دوره را برای اداره تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی تایید کرده است که تا کنون لغو نشده است.

4- تبصره 1 ماده 6 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی مصوب سال 1367 مربوط به تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی برای دارندگان مدرک دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی مصوب و قانونی دانسته است و به دست آوردن مدارک برای دکترای علوم آزمایشگاهی را لغو نکرده است.

5- ماده 4 قانون سازمان نظام پزشکی مصوب 1383 نام رشته دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی را برای عضویت فارغ التحصیلان جدید در سازمان نظام پزشکی به صراحت آورده است و این قانون تا به امروز پابرجاست.

6- دبیر شـورای نگهبان در پاسخ به هیات عمومی دیوان عدالت اداری طی نامه شمـاره 1592-13؍06؍1370 در خصوص پذیرش دانشجو در مقطع دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی برای تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی اعلام داشته است: «موضوع پذیرش دانشجو و ضوابط آن برای تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی برای مقطع دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی در جلسه فقهای شورای نگهبان مطرح گردید و خلاف موازین شرع شناخته نشد.»

7- بند 5 ماده 20 و ماده 5 آیین نامه تدوین شده در وزارت بهداشت به شماره 100؍788-26؍6؍1398 دارندگان مدارک دکتری حرفهای علوم آزمایشگاهی بالینی را واجد شرایط مسیولیت فنی و تاسیس آزمایشگاه تشخیص طبی شناخته است و طبق بند نهایی این آیین نامه، کلیه آیین نامه ها و دستورالعملها و بخشنامه های مغایر با آن از تاریخ ابلاغ این آیین نامه لغو می گردند. لذا مطابق این آییننامه صورتجلسه (گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی) مصوب 1374 لغو شده است در حالی که معاونت آموزشی وزارت بهداشت کماکان به استناد این صورتجلسه که لغو شده است از پذیرش دانشجو در رشته دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی امتناع می ورزد.

8- طبق نامه معاونت درمان به سازمان بازرسی کل کشور، پذیرش دانشجو برای شرایط تصدی فنی و تاسیس آزمایشگاه تشخیص طبی دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است هیچ محدودیتی ندارد و مغایر با قانون نیست.

9- طبق نامه شماره د؍2؍8203-26؍7؍1370 مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت پذیرش دانشجو برای تصدی فنی فارغ التحصیلان دوران دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی منع قانونی ندارد.

10- مطابق تبصره 3 ماده 6 قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب 1364 و ماده 7 این قانون، کلیه ضوابط و مقررات آموزشی حاکم بر سایر دانشگاهها و ضوابط و مقررات آموزشی اعلام شده از شورای عالی انقلاب فرهنگی حاکم خواهد بود و سیاستگذاری، تعیین خط مشی و برنامه ریزی آموزش پزشکی این امور در درجه اول باید به تایید شـورای عالی انقلاب فرهنگی و سپس واحـد تابع آن (شـورای عالی برنامه ریزی) برسد این در حـالی است که گروه شش نفره پزشکی شورای عالی برنامه ریزی خارج از صلاحیت و اختیار و بدون توجه به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی برنامه ریزی مبادرت به لغو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی مصوب 18؍10؍1361 شورای عالی انقلاب فرهنگی نموده و رای هیات عمومی در این خصوص را نادیده گرفته است. لازم به ذکر است که هیچ گونه مصوبه ای از جانب شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی برنامه ریزی مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت مبنی بر لغو دوره دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی وجود ندارد.

11- طبق اصل 138 قانون اساسی مقررات صادره از وزارتخانه ها، هیات وزیران یا مامورین تدوین کننده آیین نامه ها نباید با متن و روح قوانین قانونگذاران – مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی- مغایرت داشته باشد، در حالی صورتجلسه صادره از گروه شش نفره پزشکی اقدام به لغو مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص پذیرش دانشجو برای دوره دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی نموده است.

12- قانونگذار در فواصل زمانی مختلف بر این امر تاکید نموده است که برای اخذ جواز تاسیس آزمایشگاه و شرایط لازم تصدی فنی در این خصوص، پذیرش در رشته دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی لازم است و لغو این دوره موجب زیان به خدمات سلامت کشور می شود و مغایر با حقوق مکتسبه فارغ التحصیلان کارشناسی علوم آزمایشگاهی بالینی و مغایر با قوانین می باشد.

13- شورای عالی برنامه ریزی دوره دکتری علوم آزمایشگاهی را متوقف نکرده است و طبق مصوبات جلسه 149-16؍11؍1367 و جلسه 219-19؍3؍1370 دوره دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است. این مصوبه کماکان پابرجاست و فقط توسط شورای عالی برنامه ریزی و شورای عالی انقلاب فرهنگی لغو خواهد شد در حالی که گروه 6 نفره پزشکی در سال 1374 بدون مجوز قانونی و بودن مصوبه ای از جانب شورای عالی برنامه ریزی و بدون توجه به نظر کمیته تخصصی علوم آزمایشگاهی این دوره را لغو نموده است.

14- به موجب مصوبه جلسه 219-19؍03؍1370 شورای عالی برنامه ریزی که کماکان پابرجاست مقرر شده است که پذیرش دانشجو همچنان مثل سابق ادامه یابد و همچنین مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی نیز پس از تصویب در شورای عالی برنامه ریزی آغاز و برنامه آن تدوین گردد. لذا طبق این مصوبه هر دو دوره کارشناسی و دکترای حرفه ای مصوب شورای عالی برنامه ریزی می باشد ضمن اینکه طبق مصوبات شورای عالی برنامه ریزی دیگر رشته زیر مجموعه علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نداریم.

15- وزیر بهداشت در دفاعیات پروندهای که پیش از این در هیات عمومی مطرح شده بود به شماره دادنامه 2104 الی 2107، در بند 8 لایحه دفاعیه به شماره 107؍2255 اظهار شده بود نیاز به مسیول فنی فراتر از آمار 3928 مسیول فنی است و بسیاری از آزمایشگاههای تشخیص طبی در شهرستانها با کمبود مسیول فنی مواجه اند اما با این وجود گروه 6 نفره علیرغم مصوبه شورای عالی برنامه ریزی مبنی بر ادامه دار بودن پذیرش دانشجو اقدام به توقف پذیرش دانشجو در این دوره نموده است. لذا طبق اصل 173 قانون اساسی و مستنداً به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال صورتجلسه مذکور را دارم. "

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

" گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی

صورتجلسه: بیست و هشتمین نشست

مورخ: 16؍8؍1374

حاضرین: آقایان دکتر نوحی، دکتر شفیعی، دکتر عزیزی، دکتر وحکایی، دکتر عین الهی و سرکارخانم دکتر صانعی

غایبین: آقایان دکتر پژوهی (با اطلاع قبلی)، دکتر وکیل ( با اطلاع قبلی)، دکتر سیم فروش (بدون اطلاع) و سرکار خانم دکتر وحید دستجردی (بدون اطلاع)

در این جلسه موضوعات مختلف پیشنهادی به بحث گذارده شد که اهم موارد مطروحه و تصمیمات متخذه را به شرح زیر اعلام می دارد:

1- نامه شماره 2373؍113-6؍8؍74 دبیر شورای عالی برنامه ریزی در مورد مسایل پیرامون رشته دکترای علوم آزمایشگاهی مطرح و مصوبات قبلی مبنی بر لغو دوره دکتری علوم آزمایشگاه و راه اندازی مجدد کارشناسی این رشته مورد تایید گروه پزشکی قرار گرفت."

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 1132؍107-17؍6؍1399 به طور خلاصه توضیح داده است که:

" 1- طبق «ماده واحده خروج تصمیمات و آراء صادره از هیاتها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی در خصوص امور و شیون علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی، مصوب ششصد و سی امین جلسه مورخ 12؍6؍1387 شورای عالی انقلاب فرهنگی» آن دسته از تصمیمات و آراء نهایی و قطعی صادره در هیاتها و کمیته های تخصصی فعال در وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاهها و سایر مـراکز آمـوزشی و پژوهشی مصوب که صرفاً در رابطه با امـور و شیون تخصصی، علمی، آمـوزشی و پژوهشی صادر شده باشد، قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواهد بود و در این پرونده خواسته شکات دارای شان علمی و آموزشی است.

2- شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور اجرای سیاستها و مصوبات این شورا در خصوص برنامه ریزی و تصویب آیین نامه و مقررات آموزشی در تاریخ 28؍11؍1363 اقدام به تشکیل شورای عالی برنامه ریزی نمود و آیین نامه داخلی شورای عالی برنامهریزی در جلسات 52، 53 و 54 کمیسیونهای مشترک 1 و 2 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. ماده 1 این آیین نامه تشکیلات این شورا را مشتمل بر گروههای برنامه ریزی، سرپرستان و دبیرخانه دانسته است و از جمله گروههای برنامه ریزی گروه پزشکی میباشد. همچنین وظایف شورای عالی برنامه ریزی در جلسه 320-7؍10؍1372 شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است که از جمله وظایف آن عبارتند از: برنامه ریزی آموزشی در سطح آموزش عالی بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، برنامه ریزی درسی تمام مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف دانشگاهی و اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه های مصوب و نوع مدارک تحصیلی، تعیین عناوین رشته ها و مقاطع تحصیلی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری)، ایجاد رشته ها و گرایشها تحصیلی در مقاطع مختلف دانشگاهی.

3- شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی نیز در سال 1377 به موجب بند 20 مصوبه جلسات 429 و 430 مورخ 21؍7؍1377 و 5؍8؍1377 و نامه شماره 4229؍دش-25؍11؍1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی و مواد 2 و 7 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1367 تشکیل شد و اهم وظایف آن به شرح زیر است: برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی گروه پزشکی و در راستای خط مشی و سیاستهای آموزشی و پژوهشی، برنامه ریزی در مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف دانشگاهی، اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه های مصوب، تصویب نهایی برنامه ریزی آموزشی، پژوهشی و درسی دورههای تخصصی علوم پزشکی، ضوابط گزینش علمی و شرایط اختصاصی در آزمونهای ورودی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور، تعیین نوع عناوین رشته ها و مقاطع تحصیلی گروه پزشکی (کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری عمومی و phd)، ایجاد رشته ها و دورههای آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی و بررسی، حذف یا ادغام رشته ها و گرایشهای تحصیلی در مقاطع مختلف دانشگاهی.

4- گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی با توجه به تنوع و توسعه رشته؍ مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی زیرمجموعه علوم آزمایشگاهی در ارایه خــدمات آموزشی، پژوهشی و تشخیصی اقـدام به لغو دوره دکترای این رشته و راه اندازی مجدد کارشناسی برای این رشته نموده است و وفق اختیارات حاصله امکان اتخاذ تصمیم در خصوص موضوع را داشته و مصوبه مورد اشاره در حال حاضر نیز معتبر و لازم الاجراست.

با توجه به مراتب مذکور و نظر به اینکه کلیه اقدامات وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته است و تخلفی از ضوابط و مقررات مشاهده نگردید، رد دادخواست تجدیدنظر مطروحه مورد تقاضاست."

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1؍9؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً عطف به استعلام صورت گرفته از سوی دیوان عدالت اداری، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب نامه شماره 276831؍21؍2 مورخ 26؍10؍1400 و دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی به موجب نامه شماره 925؍523؍د مورخ 17؍12؍1400 اعلام کرده‌اند که سوابق نامه شماره 2373؍113 مورخ 6؍8؍1374 دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی موجود نیست. ثانیاً درخصوص این امر که صورتجلسه مورد اعتراض صرفاً پیشنهاد و نظریه کارشناسی بوده یا مقرره‌ای لازم‌الاجرا است، اکثریت اعضای هیات عمومی قایل به این نظر هستند که با عنایت به اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال 1374 برمبنای مصوبه گروه برنامه‌ریزی پزشکی شورای عالی برنامه‌ریزی، به توقف پذیرش دانشجو در دوره دکتری حـرفه‌ای علوم آزمایشگاهی مبادرت کرده، لـذا به مفاد مصوبـه مـورد شکایت از طریق عملیاتی کردن آن ترتیب اثر داده شده و از این رو مصوبه مزبور دارای ماهیت الزام‌آور است و در ما‌نحن‌فیه عمل نکردن به مصوبه گروه برنامه‌ریزی پزشکی منجر به ایجاد ضمانت اجرا برای مخاطبان مصوبه فوق می‌شود و لذا مصوبه مذکور قابل طرح و رسیدگی در هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. ثالثاً برمبنای تبصره 1 ماده 9 آیین‌نامه داخلی شورای عالی برنامه‌ریزی مصوب جلسات 52، 53 و 54 شورای مشترک کمیسیونهای 1 و 2 شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ 21؍7؍1366، 28؍7؍1366 و 5؍8؍1366 مقرر شده است که : «آیین‌نامه‌های آموزشی، ایجاد رشته‌های جدید و یا حذف رشته‌های فعلی باید به تصویب نهایی شورای عالی برنامه‌ریزی برسد» و هرچند حذف رشته، می‌تواند متضمن حذف مقطع تحصیلی نیز باشد، لکن با فرض اینکه تبصره یادشده ناظر به حذف رشته‌های فعلی بوده و منصرف از حذف مقطع تحصیلی ‌است، در این صورت شورای عالی برنامه‌ریزی درخصوص حذف مقطع تحصیلی صلاحیتی نداشته و برای گروه پزشکی نیز به عنوان یکی از گروههای شورای عالی برنامه‌ریزی به شرح مندرج در تبصره 2 ماده 9 و ماده 11 آیین‌نامه اخیرالذکر نمی‌توان چنین صلاحیتی قایل شد. بنا به مراتب فوق، صورتجلسه نشست 28 گروه پزشکی شورای عالی برنامه‌ریزی در تاریخ 16؍8؍1374 مبنی بر لغو و عدم پذیرش دانشجو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی خارج از حدود اختیار گروه پزشکی بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری