بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905811417

تاریخ دادنامه: 17؍8؍1401

شماره پرونده: 0100053

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری                                                                                                                                             

شاکی: آقای مصطفی اسکندری

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 2 دستورالعمل در خصوص اعتراض به تصمیم کمیسیونی قانونی ماده 20 قانون مربوط به امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب سازمان غذا و دارو (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال ماده 2 دستورالعمل در خصوص اعتراض به تصمیم کمیسیونی قانونی ماده 20 قانون مربوط به امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب سازمان غذا و دارو (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

  " طبق ماده 20 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 1334 با اصلاحات سال 1367، به منظور رسیدگی به صلاحیت کسانی که می خواهند در موسسات پزشکی و داروسازی مصرح در ماده یکم عهده دار مسیولیت فنی گردند و یا تقاضای صدور یکی از پروانه های مربوط به این قانون را بنمایند و رسیدگی به صلاحیت ورود و ساخت هر نوع دارو و مواد بیولوژیک، کمیسیون هایی به نام کمیسیون های تشخیص مرکب از اعضای زیر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بـه ریاست معاون ذیربط وزارت بهداشت، درمـان و آموزش پزشکی بر حسب رشته تشکیل می گردد و رای اکثریت قطعی خواهد بود. همچنین طبق تبصره 5 الحاقی 10؍8؍1379 وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می تواند اجازه تشکیل کمیسیون های قانونی موسسات پزشکی و داروسازی را به شرح زیر به هریک از دانشگاه ها یا دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی واگذار نماید. اعضای این کمیسیون ها بر اساس ترکیب زیر و به ریاست رییس دانشگاه و عضویت معاون درمان و داروی دانشگاه تشکیل می گردد. ملاک تصمیم رای اکثریت است. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در صورت تشخیص تخطی کمیسیون های مذکور می تواند آنها را منحل و وظایف مربوط به آن استان یا شهرستان را به کمیسیون مرکزی محول نماید.

 کمیسیون های موضوع قانون بر اساس سیاست ها و خطی مشی ها و برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام خواهند نمود. بنابراین کمیسیون ماده 20 دانشگاه علوم پزشکی با کمیسیون مرکز مستقر در سازمان غذا و دارو هم عرض بوده و وظایف یکسانی در رسیدگی به صلاحیت متقاضیان تاسیس موسسات پزشکی و مسیولین فنی موسسات مذکور را دارند و هیچ کدام از کمیسیون ها رییس یا مریوس دیگری نبوده و ناظر و منظور دیگری نیز نمی باشند و تنها وزیر بهداشت حق نظارت بر کمیسیون ماده 20 دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور را دارد و بنابراین تصمیم هر یک از این کمیسیون ها قطعی است.

 ماده 2 دستورالعمل، اعتراض به تصمیم کمیسیون قانونی ماده 20 که در بندهای 2-1، 2-2، 2-3 و 2-4 آن مهلت اعتراض به تصمیم کمیسیون ماده 20 دانشگاه به 15 روز تقلیل یافته و منجر به تضییق حکم مقنن شده و سپس با اعتراض مجدد به کمیسیون مرکزی بدون درج مهلت اعتراض به دیوان عدالت اداری منجر به توسعه حکم قانونگذار گردیده خارج از صلاحیت مدیرکل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو بوده و مغایر با بند 2 ماده 10 و تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عـدالت اداری بوده و به جهت تضییع حق داروسازان بـه دلیل تصمیمات خارج از حدود صلاحیت و بعضاً مغرضانه کمیسیون های مذکور که حتی به وظایف خود وفق بند 7 ماده 8 مصوبه شورای عالی اداری در خصوص حقوق شهروندی در نظام اداری مصوب 28؍12؍1395 در خصوص ابلاغ قانونی به ذینفان و درج مهلت و مرجع اعتراض در تصمیمات خود اقدام ننموده، تقاضای ابطال ماده 2 دستورالعمل مارالذکر از تاریخ تصویب مورد استدعاست. "

 متن مصوبه مورد شکایت به شرح زیر است:

  " دستورالعمل در خصوص اعتراض به تصمیم کمیسیون قانونی ماده 20

«2- در صورتی که یکی از ذینفعان پرونده به مصوبه کمیسیون دانشگاه معترض گردد نحوه رسیدگی به اعتراض نامبرده به شرح ذیل می باشد:

2-1- متقاضی معترض به رای کمیسیون دانشگاه موظف است حداکثر 15 روز کاری از تاریخ ابلاغ رای کمیسیون به ایشان از سوی دانشگاه اعتراض خود را با ذکر مستندات قانونی (طبق فرم پیوست شماره 1) جهت رسیدگی و بررسی مجدد در دبیرخانه معاونت غذا و دارو دانشگاه به ثبت برساند.

2-2- از زمان ثبت اعتراض در دبیرخانه معاونت غذا و دارو، دانشگاه موظف است در اولین کمیسیون بعدی اعتراض متقاضی را بررسی و به آن پاسخ دهد.

2-3- در صورت عدم رضایت متقاضی از نتیجه بررسی مجدد اعلام رای کمیسیون، متقاضی می تواند اعتراض خود را (طبق فرم پیوست شماره 2) منضم به اعلام رای کمیسیون دانشگاه در دبیرخانه سازمان غذا و دارو به نام اداره کل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر ثبت نماید.

2-4- اداره کل نظارت در امور دارو موظف است حداکثر طی 30 روز کاری اعتراض متقاضی را با حضور نماینده دانشگاه مربوطه در کمیسیون مرکز بررسی و نتیجه را به صورت مکتوب به متقاضی اعلام نماید در صـورتی که نتیجه بررسی کمیسیون مرکز به نفع متقاضی باشد دانشگاه موظف است حداکثر طی 15 روز کاری از دریافت نظر مکتوب کمیسیون مرکز نسبت به اصلاح رای قبلی خود و ابلاغ رای اصلاح شده به متقاضی اقدام نماید.» – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی "

  در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر بازرسی رسیدگی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 52199؍661-12؍6؍1401 توضیح داده است که:

  " ماده 20 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی، دارویی، مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 29؍3؍1334 و اصلاحات بعدی آن مقرر داشته است: «به منظور رسیدگی به صلاحیت کسانی که می خواهند در موسسات پزشکی و داروسازی مصرح در ماده یک این قانون عهده دار مسیولیت فنی گردند و یا تقاضای صدور یکی از پروانه های مربوط به این قانون را بنمایند و رسیدگی به صلاحیت ورود و ساخت هر نوع دارو و مواد بیولوژیک، کمیسیون هایی به نام کمیسیون های تشخیص مرکب از اعضای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (سازمان غذا و دارو) به ریاست معاون ذی ربط وزارت بر حسب رشته تشکیل می گردد و رای اکثریت قطعی خواهد بود…» همچنین تبصره 5 همین ماده نیز اشعار می دارد: «وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می تواند اجازه تشکیل کمیسیون های قانونی موسسات پزشکی و داروسازی را به هر یک از دانشگاه ها یا دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی واگذار نماید…»

ملاحظه می فرمایند با توجه به اینکه بر اساس قانون آرای صادره از سوی کمیسیون های مذکور قطعی تلقی می‎گردد هر یک از ذی نفعان در اقصا نقاط کشور متضرر از رای کمسیون دانشگاه مربوطه می باشند، بایستی اعتراض خود را بر اساس بند 2 ماده 10 و ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقدیم دیوان بنمایند. سازمان غذا و دارو به منظور تسهیل در امر بازنگری و تجدیدنظر در آرای صادره از سوی کمسیون های مذکور، دستورالعمل اعتراض به تصمیم کمیسیون قانونی ماده 20 را در امور دارویی و داروخانه ها تنظیم و ابلاغ نموده است. تا قبل از مراجعه و اعتراض ذی نفع به دیوان عدالت اداری فرآیند رسیدگی به اعتراض ذی نفعان در کمیسیون دانشگاه و ایضاً کمیسیون مرکز ( مستقر در سازمان غذا و دارو) طی شده و چه بسا به نفع معترض به رای، رسیدگی مجدد انجام و منتهی به صدور رای گردد. ضمن اینکه اعمال حق قانونی ذی نفع به ارجاع اعتراض خود به دیوان عدالت اداری کماکان به قوت خود باقی بوده و مفاد این دستورالعمل خدشه ایی به آن وارد نمی‎سازد. بدیهی است مفاد دستورالعمل معترض عنه به منظور جلوگیری از ارجاع پرونده های موضوع اعتراض به آرای کمیسیون های قانونی به دیوان عدالت اداری و تسهیل در امر رسیدگی به آن تنظیم و ابلاغ شده و هیچ گونه مغایرتی با اعمال حق قانونی ذی نفعان جهت مراجعه به دیوان عدالت اداری ندارد. "

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 17؍8؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

برمبنای تبصره 5 ماده 20 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی (الحاقی مصوب 10؍8؍1379)، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند اجازه تشکیل کمیسیون های قانونی مـوسسات پزشکی و داروسـازی را به شرح مقرر در این تبصره به هر یک ‌از دانشگاه ها یا دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی واگذار نماید و این کمیسیون ها براساس ترکیب مقرر و به ریاست رییس ‌دانشگاه و عضویت معاون درمان و داروی دانشگاه تشکیل می‌گردند و ملاک تصمیم رای اکثریت بوده و وزیر بهداشت، درمـان و آمـوزش پزشکی در صورت تشخیص تخطّی کمیسیون های مـذکور می‌تواند آنها را منحل و وظایف مربوط به آن استان یا شهرستان ‌را به کمیسیون مرکزی محول نماید. با توجه به اینکه مستنبط از حکم قانونی فوق این است که تقسیم کمیسیون قانونی مرکز (کمیسیون تشخیص امور مربوط به داروخانه‌ها و شرکت های توزیع‌کننده دارو موضوع ماده 20 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مستقر در سازمان غذا و دارو) و کمیسیون قانونی دانشگاه (مستقر در دانشگاه مربوطه) به مراجع عالی و تالی و پیش‌بینی صلاحیت مازاد برای کمیسیون قانونی مرکز به عنوان مرجع تجدیدنظر و همچنین تبدیل آرای قطعی کمیسیون قانونی دانشگاه به آرایی غیرقطعی و قابل اعتراض در کمیسیون قانونی مرکز، فاقد وجاهت قانونی بوده و در صورت انحلال کمیسیون قانونی دانشگاه با تشخیص وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمیسیون قانونی مرکز صرفاً می‌تواند جایگزین آن شده و نسبت به تصمیم‌گیری درخصوص موضوعات مطروحه اقدام نماید و اساساً صلاحیتی به عنوان مرجع تجدیدنظر برای آن متصور نیست، لذا ماده 2 دستورالعمل درخصوص اعتراض به تصمیم کمیسیون قانونی ماده 20، خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده آن و خلاف قانون است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری