بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1070 الی 1095
تاریخ دادنامه: 12/6/1401
شمـاره پـرونـده: 0003797- 0003796- 0003795- 0003794- 0003793- 0003792- 0003791
0003813- 0003809- 0003808 – 0003802 – 0003801 – 0003800 – 0003799 – 0003798
0003890- 0003885- 0003834 – 0003828 – 0003827 – 0003826 – 0003825 – 0003814
0003895- 0003891
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم ها مریم دلاور اومالی، منصوره بحرینی، یلدا چهره آرا، مهدیه رحیم اوغلی، رویا رستمی، فرحناز نیک پی و الهه اسدی زیدآبادی و آقایان سیدسروش قاضی میرسعید، رضا لطیفیان، علیرضا جوادی پور، سیدمحمد نوراللهی، محمد معین نامداری، سیدحسن متولی زاده، رامین مشعوفی، فرهاد تیمورزاده نجار، محمد محمودیان، سعید مومنی، اروند صادقی، آرمان معقول، سعید روستایی حسین آبادی، سیدمحمدرضا ملاسعیدی، مصطفی سرایی، میراحسان سیدگر مرودی، همایون سلطان لو، علی عبدی و محمدامین کاهه
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمت تذکر 3 اطلاعیه شماره 27 مرکز سنجش آموزش پزشکی در خصوص مرحله دوم تکمیل ظرفیت چهل و هشتمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست های جداگانه ابطال قسمت تذکر 3 اطلاعیه شماره 27 مرکز سنجش آموزش پزشکی در خصوص مرحله دوم تکمیل ظرفیت چهل و هشتمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:
” اولاً: وظایف و اختیارات شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی طی 7 بند در ماده 1 قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی مصوب سال 1352 احصاء شده و ایجاد محرومیت و تضییق از انتخاب رشته در مرحله تکمیل ظرفیت برای تعدادی از داوطلبان که پس از پذیرش در آزمون در مرحله اصلی یا مرحله اول تکمیل ظرفیت، انصراف می دهند یا در موعد مقرر ثبت نام نمی نمایند یا دوره دستیاری را شروع نمی کنند، از هیچ یک از بندهای مذکور استنباط نمی شود و از سوی دیگر، عبارت «تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص» که در بند 4 ماده مذکور به آن تصریح شده، متضمن اختیار شورای یاد شده نسبت به تعیین تعداد و کیفیت و مواد امتحانات، تعیین سرفصل دروس و تعیین سایر موارد مشابه است و دلالتی بر اختیار ایجاد تضییق و تبعیض برای بعضی از شرکت کنندگان در آزمون دستیاری نسبت به بعضی دیگر نیست. از این رو باید گفت این دستور خارج از حیطه اختیار مقام اجرایی صادر شده است و قابلیت ابطال دارد.
دوماً: آراء هیات عمومی دیوان طی دادنامه شماره 9909970905811920-12/2/1399 و 140009970905811569-30/6/1400 در خصوص انصراف دهندگان حاکی از این است که سلب یا تحدید حقوق شهروندان با تصویب مقرره، توسط مقامات اداری ممکن نیست بلکه این امر مستلزم دخالت قانونگذار است. ایجاد محدودیت فعلی مندرج در تذکر 3 این اطلاعیه ضمن تعارض با متن استدلال مندرج در آراء دیوان، ضمن اینکه خارج از حیطه اختیارات مقام اجرایی صادر شده است به شرح ذیل برخلاف اصول قانون اساسی نیز می باشد: عدم رعایت بند3 اصل سوم، بند 9 اصل سوم و اصل سی ام قانون اساسی و تعارض مسلم با روح حاکم بر این اصول و کلیت قانون اساسی.”
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
” اطلاعیه شماره 27: در خصوص مرحله دوم تکمیل ظرفیت چهل و هشتمین دوره آموزش پذیرش دستیار تخصصی
ضمیمه: ……………..
تذکر3: داوطلبانی که در مرحله اصلی یا مرحله اول تکمیل ظرفیت این دوره از آزمون پذیرفته شده باشند و با عدم ثبت نام و یا انصراف رشته محل را ترک نموده باشند، حق شرکت در این مرحله از تکمیل ظرفیت را ندارند.- مرکز سنجش آموزش پزشکی “
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 2630/107-8/12/1400 توضیح داده است که:
” ایراد شکلی: به موجب ماده واحده خروج تصمیمات و آراء صادره از هیات ها و کمیته های تخصصی وزارتهای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی در خصوص امور و شیون علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی مصوب ششصد و سیامین جلسه مورخ 12/6/1387 شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیمات و آرای صادره از هیات های تخصصی وزارت در امور علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی، خارج است.
1- وفق قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمـان و آمـوزش پزشکی مصوب سال 1367 تـدوین و ارایه سیاست ها، تعیین خط مشی ها و نیز برنامه ریزی برای فعالیت های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی و تامین بهداشت عمومی و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی و برنامه ریزی به منظور توزیع متناسب و عادلانه نیروی انسانی و سایر امکانات (آموزش پزشکی و تسهیلات بهداشتی – درمانی) کشور با تاکید اولویت برنامه های بهداشتی و رفع نیاز مناطق محروم و نیازمند، بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد.
2- برابر بند 7-1 سیاست های کلی سلامت نیز تولیت نظام سلامت بر عهـده وزارت بهداشت، درمـان و آمـوزش پزشکی قرار گرفته است.
3- وفق قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی مصوب سال 1352 این وظایف بر عهده شورای مذکور می باشد: بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی، ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روش های کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم، بررسی و تعیین احتیاجات نیروی انسانی لازم در کشور در رشته های پزشکی و علوم وابسته و تخصص های پزشکی، تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستان های وابسته به دانشگاه ها از جهات زیر:
برنامه و روش های آموزشی، بررسی و اظهار نظر درباره ضوابط مربوط به صلاحیت آموزشی موسسات پزشکی و تصویب صلاحیت آموزشی مذکور و نحوه وابستگی آنها به دانشگاه ها بر اساس ضوابط مقرر، تنظیم آیین نامه ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی، بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها، همکاری با شورای گسترش و ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، تشکیل هیات هایی به منظور بررسی و مطالبه در هر یک از موارد مربوط به وظایف شورا و طرح گزارش آنها در شورا.
4- به موجب تبصره 5 ماده 27 آیین نامه دوره دستیاری مصوب چهل و هفتمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی « در کلیه مراحل پذیرش دستیاری، جایگزین فقط از بین پذیرفته نشدگان تعیین می شود» بنابراین این وزارتخانه موظف است در تنظیم دفترچه های راهنمای آزمون دستیاری و اطلاعیه های مربوطه مفاد تصمیمات قانونی نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی را رعایت نماید. بر این اساس متن تذکر 3 از اطلاعیه شماره 27 مرکز سنجش آموزش پزشکی در خصوص مرحله تکمیل ظرفیت دوره چهل و هشتم آزمون پذیرش دستیار تخصصی، منطبق با مصوبه نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی تنظیم شده و دارای مصوبه بالادستی لازمالاجرا و دارای اعتبار است.
5- صرف نظر از مراتب مذکور شایان ذکر است، تنها مرجع پذیرش دستیار در رشته های تخصصی پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و آموزش دوره دستیاری به صورت عملی و بر بالین بیمار و در بیمارستانها و درمانگاه های آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور صورت می گیرد. بنابراین این وزارتخانه سالانه مواجه با تعداد بسیار زیادی فارغ التحصیل مقطع دندانپزشکی عمومی متقاضی پذیرش در دوره های دستیاری تخصصی می باشد. ضمن اینکه تعداد پذیرش دستیار تخصصی در رشته های مختلف بر پایه نیاز کشور و مناطق محروم به این رشته ها و یا توجه به منابع موجود اعم از نیروی انسانی و منابع فیزیکی صورت می گیرد. با عنایت به حجم بالای متقاضیان شرکت در آزمون دستیاری، محدودیت پذیرش دستیار تخصصی، محدودیت منابع فیزیکی و انسانی موجود در دانشگاه ها، رقابت فشرده جهت اشغال ظرفیت های موجود، در راستای جلوگیری از تضییع حقوق متقاضیان، به موجب مصوبه نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی در کلیه مراحل پذیرش دستیار، جایگزین فقط از بین پذیرفته نشدگان تعیین می شود، زیرا منصرفین از تحصیل از حق قانونی خود استفاده نموده و در رشته/ محلی که خودشان با اراده شخصی انتخاب نموده اند پذیرش شده و مجدداً با علم و آگاهی از تحصیل انصراف داده اند. شایان ذکر است تصمیم شورای آموزش پزشکی و تخصصی دقیقاً در راستای اجرای اصول قانون اساسی دایر بر ایجاد امکانات عادلانه و اجازه تحصیل رایگان برای فارغالتحصیلان پزشکی عمومی و برخورداری مشمولان از حقوق برابر و رعایت عدالت و برابری و جلوگیری از تضییع حقوق متقاضیان پذیرش در دوره های دستیاری اتخاذ شده است. “
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12/6/1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: براساس بند سوم اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است بنیادین برای عموم شهرونـدان و منع آن برمبنای قسمت اخیر مـاده 1 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفـال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست. ثانیاً: براساس بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی، مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود و بر همین اساس منع اشخاص پذیرفته شده در مرحله اصلی انتخاب رشته یا مرحله اول تکمیل ظرفیت چهل و هشتمین دوره آزمون دستیاری که ثبت نام ننموده و یا پس از شروع دوره انصراف داده‌اند از شرکت در مرحله دوم تکمیل ظرفیت، مصداق تبعیض ناروا و عدم ایجاد امکانات عادلانه برای آحاد ملّت است. بنا به مراتب فوق، اطلاق قسمت تذکر 3 اطلاعیه شماره 27 مرکز سنجش آموزش پزشکی درخصوص مرحله دوم تکمیل ظرفیت چهل و هشتمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی در حدی که براساس آن اشخاص پذیرفته شده در مرحلـه اصلی انتخاب رشته آزمـون دستیاری تخصصی پزشکی یا مرحلـه اول تکمیل ظرفیت
این آزمون، به دلیل عدم ثبت نام و یا انصراف و مآلاً ترک رشته محل نمی‌توانند در تکمیل ظرفیت رشته محل های دیگر نیز شرکت کنند، خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده آن و خلاف قوانین فوق‌الذکر است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./
مهدی دربین
هیات عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
