بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905810967
تاریخ دادنامه: 01؍06؍1401
شماره پرونده: 0002898
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای نیما نجفی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره کد 10 ذیل مقررات وظیفه عمومی در صفحه 20 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور
گـردش کار: شـاکی به موجب دادخـواستی ابطال تبصره کد 10 ذیل مقررات وظیفه عمومی در صفحه 20 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"1- خروج مرجع تصویب کننده از صلاحیت و اختیارات: حق بر تحصیل از جمله حقوق اساسی افراد بوده و هیچ مرجعی غیر از قانون گذار حق ندارد محدودیت هایی وضع کند و در حقوق عمومی اصل بر عدم صلاحیت است و سازمان سنجش و سازمان وظیفه عمومی هیچ یک جوازی از سوی قانون گذار برای محدود نمودن حق تحصیل ندارند.
2- مخالفت با قانون: تبصره 2 ماده 35 قانون خدمت وظیفه عمومی بیان نموده «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت اولیه در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقـاطع کارشناسی و بالاتر به جز در زمانهای اضطـراری و جنگ بلامانع است» لذا مقرره مورد شکایت خلاف نص قانون و فاقد وجاهت قانونی است.
3- مغایرت با اصول حقوقی: فارغ از خارج از صلاحیت و مخالف قانون بودن مقرره معروض می دارد برای جوانان پاک این سرزمین که حدود دو سال از بهترین برهه زمانی از زندگی خود را در دوران سربازی سپری می نمایند محروم نمودن آنها جفای بزرگی در حق آنها بوده و خلاف صریح اصل انصاف می باشد و بنا به مراتب فوق الذکر ابطال مقرره مورد استدعاست."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور
کد 10: کارکنان وظیفه (سربازان حین خدمت) فارغ التحصیل مقطع کارشناسی بدون غیبت اولیه و به شرط داشتن سایر شرایط استفاده از معافیت تحصیلی
تبصره: کارکنان وظیفـه ای که خدمت آنان تا تاریخ 31/6/1400 به اتمـام می رسد، مجـاز به شرکت در آزمون می باشند لکن باید پس از قبولی و در زمان ثبت نام در دانشگاه، گواهی و یا کارت پایان خدمت هوشمند خود را ارایه نمایند."
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس سازمان وظیفه عمومی ناجا (معاونت حقوقی و قوانین) به موجب لایحه شماره 2362؍10؍60؍1؍23 مورخ 1؍12؍1400 توضیح داده است که:
" 1. طبق تبصره 2 ماده 35 قانون خدمت وظیفه عمومی اشعار می‌دارد: «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر به جزء در زمانهای اضطراری و جنگ بلامانع است». که در حال حاضر براساس این بند برای سربازان وظیفه اقدام می‌شود.
2. منظور از تبصره کد 10 مقررات وظیفه عمـومی مندرج در دفترچه راهنمای ثبت نام و شـرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته این است سربازانی که تا پایان شهریورماه هرسال، خدمت آنان به اتمام می‌رسد برای ورودی مهرماه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی می‌توانند ثبت نام و شروع به تحصیل نمایند و متعاقباً کارت پایان خدمت خود را ارایه کنند و بنابراین نیازی به دریافت معافیت تحصیلی ندارند لکن خواهان بدون توجه به مقررات فوق‌الذکر و موارد اعلامی کد 10، برداشت ناصواب خود را از این تبصره اعلام نموده است.
علیهذا با توجه به مراتب فوق و با عنایت به اینکه وفق تبصره 2 ماده 35 قانون خدمت وظیفه عمومی، ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت در صورت پذیرش در مقطع کارشناسی و بالاتر مجاز اعلام شده است و در حال حاضر با کلیه سربازان حین خدمت بدین نحو برخورد می‌شود و برداشت خواهان از تبصره کد 10 مغایر با روش جاری بوده و مفاد تبصره مورد شکایت صرفاً برای افرادی است که تا پایان شهریورماه خدمت آنان به اتمام می‌رسد و بدون دریافت معافیت تحصیلی مجاز به ثبت نام می‌باشند فلذا خواسته نامبرده فاقد وجاهت قانونی بوده و رد شکایت مورد تقاضا می‌باشد."
علی رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخـواست و ضمـایم آن برای طرف دیگر شکایت (سازمان سنجش آموزش کشور) تا زمان رسیدگی به پرونده هیچ پاسخی واصل نشده است.
هیات عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1؍6؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً براساس بند 3 اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است بنیادین برای عموم شهروندان و منع آن برمبنای قسمت اخیر ماده (1) قانون تامین وسایل و امکـانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست. ثانیاً به صراحت ماده (31) قانون خدمت وظیفه عمومی اصلاحی مصوب سال 1390، دانشجویان تا زمان ادامه تحصیل از اعزام به خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود و براساس تبصره (2) ماده (35) قانون مزبور : «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت اولیه در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی و بالاتر… بلامانع است.» با توجه به موازین قانونی مذکور، الزام مقرر در تبصره کد (10) ذیل مقررات وظیفه عمومی مندرج در صفحه 20 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 دایر بر ضرورت خاتمه خدمت وظیفه عمومی متقاضیان شرکت در آزمون کارشناسی ارشد تا پایان شهریورماه 1400 خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده آن و مغایر با قوانین صدرالذکر است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
