بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905810952
تاریخ دادنامه: 25؍5؍1401
شماره پرونده: 0001885
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمد تمیمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 3 بخشنامه شماره 28؍710 مورخ 10؍7؍1398 معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 3 بخشنامه شماره 28؍710 مورخ 10؍7؍1398 معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"وزارت آموزش و پرورش در سال 1397 بر اساس اختیارات ماده 28 اساسنامه دانشگاه فرهنگیان بر اساس مجوز شماره 1667207-10؍11؍1396 سازمان اداری و استخدامی کشور برای جذب مستخدمین پیمانی از طریق پنجمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی کشور اقدام نمود و در این راستا قبول شدگان آزمون را ملزم به سپردن تعهـد خدمـت ده ساله به شـرح پیوست شماره 3 بخشنامه شماره 28؍710-10؍7؍1398 معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نمود. از آنجایی که اختیارات ماده 28 اساسنامه دانشگاه فرهنگیان و مجوز شماره 1667207-10؍11؍1396 سازمان اداری و استخدامی کشور و دیگر قوانین مربوطه اجازه اخذ تعهد ده ساله را از مستخدمین پیمانی موضوع ماده 28 اساسنامه دانشـگاه فرهنگیان به وزارت آمـوزش و پرورش نمی دهند و مستخدمین پیمانی ماده 28 در شمول قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب 8؍3؍1369 قرار نمی گیرند، به نظر می رسد وزارت آموزش و پرورش خارج از حوزه اختیارات خود اقدام به اخذ تعهد موضوع بخشنامه شماره 28؍710-10؍7؍1398 معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نموده است؛ بنابراین تقاضامند است در صورت امکان نسبت به بررسی موضوع و لغو تعهد 10 ساله مستخدمین پیمانی ماده 28 سال 1397 از جمله اینجانب اقدام فرمایید. شایان ذکر است قانون متعهدین خدمت وزارت آموزش و پرورش مصوب 8؍3؍1369 مستخدمین پیمانی ماده 28 را شامل نمی شود. زیرا صراحتاً درباره دانشجویان دانشگاه ها صادق است و نه فارغ التحصیلان دیگر دانشگاه ها که بر اساس ماده 28 اساسنامه دانشگاه فرهنگیان با آزمون به شکل پیمانی به استخدام آموزش و پرورش در می آیند."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
"اداره کل آموزش و پرورش استان …
با سلام و احترام
در اجرای مجوز استخدامی شماره 1667207 مورخ 10؍11؍1396 سازمان اداری و استخدامی کشور، اسامی تایید شدگان پودمان های ماده (28) دوره مهارت آموزی آزمون استخدام پیمانی سال 1397 و جاماندگان از دوره مهارت آموزی استخدام پیمانی سال های 1395 و 1396 دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی به پیوست ایفاد می گردد، خواهشمند است دستور فرمایید؛ به منظور صدور احکام استخدام پیمانی پذیرفته شدگان آزمون فوق موارد ذیل رعایت گردد.
…….
3- اخذ تعهد 10 ساله محضری (مطابق فرم تعهد پیوست) مبنی بر عدم ارایه درخواست انتقال و جابجایی تحت هر شرایطی و انجـام تعهـدات مربوط الزامی است و به کارگیری افـراد صـرفاً در شغل محل قبول شده در آزمون های
استخدام پیمانی سال مربوط است.
…….
معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره 157326-13؍9؍1400 توضیح داده است که:
" همانگونه که مستحضرند بر اساس اصل 126 قانون اساسی رییس جمهور مسیولیت امور اداری و استخدامی کشور را مستقیماً بر عهده دارد. لکن می تواند اداره آنها را به عهده دیگری بگذارد. مقام یاد شده مسیولیت امور اداری و استخدامی کشور را به احدی از معاونان خود (رییس سازمان اداری و استخدامی) واگذار نموده است. بر اساس اختیارات تفویضی سازمان اداری و استخدامی کشور در اجرای ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری ماده 6 دستورالعمل نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای استخدام افراد در دستگاه های اجرایی منضم به بخشنامه شماره 9757؍93؍200-19؍7؍1393 سازمان اداری و استخدامی کشور و بند اول ماده یک اصلاح دستورالعمل نحوه برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای استخدام در دستگاه های اجرایی (بخشنامه شماره 1172660-6؍2؍1396 سازمان اداری و استخدامی کشور) آزمون استخدام پیمانی سال 1397 را با همکاری سازمان سنجش آموزش کشور برگزار نمود. بنابراین هرگونه استخدام یا به کارگیری نیرو، با اخذ مجوز از سازمان اداری و استخدامی کشور و بدون مداخله این وزارت صورت گرفته است. لذا استماع شکایت، مستلزم طرف دعوی قرار دادن سازمان اداری و استخدامی کشور می باشد. ضمناً برابر آراء وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های 475 و 474-17؍5؍1396 و 1841-20؍9؍1397 شرایط قید شده در آگهی های استخدامی که داوطلبان با آگـاهی از این موضوع در آزمون شرکت کرده اند، الزام آور می باشد. به استناد ماده 43 قانون مدیریت خدمات کشوری، دستگاه های اجرایی می توانند با لحاظ نمودن قـوانین و مقررات قبلی، شرایطی علاوه بر شرایط عمومی استخدام را ملاک عمل قرار دهند.
مستند به تبصره یکم ماده 8 اصلاح آیین نامه استخدام پیمانی موضوع تبصره ماده 6 قانون استخدام کشوری و تصویب نامه شماره 52282؍ت664-5؍6؍1368 کلیه ضوابط و مقررات اداری و استخدامی مربوط به مستخدمین رسمی در مورد مستخدمین پیمانی نیز ملاک عمل می باشد و از سویی وفق مواد 1 و 3 قانون متعهدین خدمت در آموزش و پرورش، اخذ تعهد از مستخدمین رسمی آزمایشی ضروری است. بنابراین تعهد ماخوذه از مستخدمین پیمانی، بنا به تجویز قانونی و با رعایت شرایط و ضوابط جاری صورت گرفته است. به موجب تبصره 4 قانون «نحوه جذب منابع انسانی در مشاغل آموزشی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش» مصوب جلسه شماره 833-27؍8؍1399 شورای عالی انقلاب فرهنگی، هرگونه گزینش و استخدام در مشاغل آموزشی تربیتی در آمـوزش و پرورش، بر اسـاس نیاز برای بوم (منطقه محل خدمـت اولیه) خواهـد بود و پذیرفته شدگان نمی توانند درخواست خروج از بوم استخدام را نمایند و خارج شدن از بوم به منزله قطع رابطه استخدامی فرد با دستگاه و ابقای ردیف برای بوم خواهد بود. بنابراین یکی از دلایل اخذ تعهد نیز خدمت در بوم و ممانعت از خروج از آن است. با توجه به اینکه استخدام سال 1397 به صورت پیمانی بوده است، لذا برابر تبصره 4 ماده 45 قانون مدیریت خدمات کشوری، تعیین محل خدمت و شغل مورد تصدی کارمندان دولت در پیمان نامه تعیین می گردد. در این راستا مستخدم پیمانی نمی تواند شرایط جدیدی را پیشنهاد نماید ولی دولت می تواند حتی در جریان اجرای قرارداد از طریق وضع مقررات و اعمال پاره ای از مقررات از جمله ماده 43 پاره ای از شرایط پیمان را تغییر نماید."
هیات عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 25؍5؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: در قـوانین و مقررات عمـومی کشور از جملـه قـانون مدیریت خـدمات کشوری مصوب سـال 1386 و آیین‌نامه استخدام پیمانی مصوب سال 1368 هیات وزیران شرطی مبنی بر ارایه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیش‌بینی نشده و براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده و مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد که در این صورت اساساً اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکانپذیر نخواهد بود. ثانیاً: براساس آرای متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرای شماره 140009970905813058-23؍11؍1400 و شماره 140109970905810118-20؍1؍1401 این هیات، شرط ارایه تعهد محضری مبنی بر عدم تقاضای انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خلاف قانون تشخیص و ابطال شده است و در نتیجه وضع شرط ارایه تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در محل جغرافیایی مورد تقاضا توسط داوطلب پذیرفته‌شده مندرج در مقرره مورد شکایت عملاً منتج به عدم برخورداری از امکان انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خواهد شد. ثالثاً براساس رای شماره 224 مورخ 18؍4؍1385 هیات عمومی دیوان عدالت اداری اعلام شده است که : «وضع قواعد آمره در باب شرایط استخدام افراد در واحدهای دولتی و عمومی از وظایف و اختیارات قوه مقننه یا ماذون از قبل قانونگذار است…» و از همین رو، حکم مقرر در بند 3 بخشنامه شماره 28؍710 مورخ 10؍7؍1398 معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهد ده ساله محضری مبنی بر عدم ارایه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته‌شدگان آزمـون استخدام پیمـانی سال 1397 وزارت آموزش و پرورش است، خارج از حـدود اختیار مرجع وضع‌کننده آن بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
