بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905810856
تاریخ دادنامه: 4؍5؍1401
شماره پرونده: 9903249
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حمیدرضا همتی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 2 جزء (الف) بخش مقررات اختصاص نیرو به فعالیت های مختلف از برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استان ها و مناطق (ابلاغی به موجب نامه شماره 2؍710 مورخ 19؍1؍1399 وزیر آموزش و پرورش)
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 2 جزء (الف) بخش مقررات اختصاص نیرو به فعالیت های مختلف از برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استان ها و مناطق (ابلاغی به موجب نامه شماره 2؍710 مورخ 19؍1؍1399 وزیر آموزش و پرورش) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
" به استحضار می رساند آموزش و پرورش ایلام در حوزهی متوسطه در سازماندهی دبیران بر اساس ضوابط مربوطه در مورد ساعات تدریس موظف دبیران به درستی عمل نمی کند. در حالیکه ساعات موظف دبیران تکمیل نشده است. بین 6 تا 10 ساعت تدریس هم زمان با کار موظفی به بعضی از معاونین مدارس تحمیل می کند که ایرادات ذیل بر آن وارد است:
الف) تدریس همزمان با کار معاونین مـدارس، هم حقـوق اولیا و مراجـعین را تضـییع می کند و هم دانش آموزان را، زیرا که چنین تدریسی جنبه صوری و رفـع تکلیف پیدا می کند و از طرفی مـانع پاسخـگویی به ارباب رجوع و سایر دانش آموزان و … است.
ب) تبعیضی ناروا و به دور از عقل و انصاف بین معاونینی که تدریس می کنند با معاونینی که تدریس ندارند و از مزایای یکسان برخوردارند، ایجاد می کند. از طرفی چنانچه تراز سازماندهی دبیران بررسی شود ساعات موظف خیلی از آنها کامل نیست.
ج) تحمیلی و تحکمی، ناعادلانه و تبعیض آمیز است. زیرا ساعات موظف عده ای از معلمان تکمیل نیست، از طرفی عـده ای از معـاونین علاوه بر وظایف محوله به صـورت تام و تمام، کار اضـافی بر آنان تحمـیل می شود که باعث بی نظمی هم می شود.
د) به نظر می رسد تدریس همزمان با کار موظف معاونین مدارس پشتوانه قانونی از طرف مجلس یا هیات وزیران و یا سازمان امور اداری و استخدامی کشور را ندارد. از اقدامات واحدهای داخلی وزارتخانه است که تبعیض آمیز و مغایر و مخالف عدالت است و لذا مغایر با اهداف تعلیم و تربیت و نظام اسلامی است."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" شیوه نامه برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استان ها و مناطق ابلاغی به موجب نامه شماره 2؍710-19؍1؍1399 وزیر آموزش و پرورش
مدیر کل محترم آموزش و پرورش استان …..
با سلام و احترام
در راستای تحقق سیاست های کمی و کیفی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش که با تکیه بر ساماندهی بهینه منابع انسانی، ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت های آموزشی و تربیتی را مدنظر قرار داده و به منظور تمهید مقدمات برای شروع سال تحصیلی 1400-1399، بدینوسیله شیوه نامه «برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آمـوزشی و تربیتی در استان ها و مناطـق» که با مساعی و همکاری حـوزه های ذیربط ستادی و استانی تدوین شده است به منظور اجرا ابلاغ می گردد.
ضمن تاکید بر اجرای شایسته این شیوه نامه انتظار می رود نکات ذیل مورد توجه قرار گیرد.
1- مسیولیت اجرای مفاد مندرج در شیوه نامه بر عهده مدیر کل آموزش و پرورش استان می باشد.
2- راهبری برنامه ها پس از تصویب در کارگروه توسعه مدیریت استان بر عهده حوزه منابع انسانی می باشد.
3- نظارت و ارزیابی برنامه در ستاد توسط معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع صورت خواهد پذیرفت.- وزیر آموزش و پرورش"
مقررات اختصاص نیرو به فعالیت های مختلف
الف- فعالیت های حوزه معاونت های آموزش ابتدایی و متوسطه
……
2- عنوان فعالیت: معاون آموزشی، فنی-مهارتی، پرورشی و تربیت بدنی، فناوری و اجرایی
معاون واحدهای آموزشی برای هر یک از مدارس دولتی، براساس ضوابط این شیوه نامه از نیروهای موظف رسمی و پیمانی در سرجمع نیروهای کارکنان تخصصی تفاهم نامه سال 1399 مجاز می باشد
معاونین حداکثر به میزان (6 ساعت) در هفته به تدریس موظف در مدارس بپردازند."
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره 39949؍810 مورخ 10؍2؍1400 به طور خلاصه توضیح داده است که:
"1- در قسمت اخیر ماده 87 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 به صورت استثنای متصل، ساعات تدریس معلمان از ساعات کار سایر کارمندان متفاوت شده و تعیین و توصیف آن موکول به پیش بینی در طرح های طبقه بندی مشاغل معلمان و آیین نامه اجرایی آن گردیده است. مطـابق آیین نامه اجرایی طـرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور نیز پست های قابل تخصیص در طرح طبقه بندی عبارتنداز آموزگار، دبیر، هنرآموز، مربی امور تربیتی مدارس، مشاور واحد آموزشی، مراقب سلامت و مدیر واحد آموزشی اعم از مدیر یا سرپرست یا معاون که با توجه به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان معلم یا مربی وظیفه تعلیم و تربیت دانش آموزان را در نظام رسمی عمومی برعهده دارند. بنابراین ضروری است که شرح وظایف معاونین مدارس نیز در طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور و آیین نامه ها و دستورالعمل مربوطه تعیین گردد.
2- برابر رای وحدت رویه شماره 203-204 مورخ 19/4/1391 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و با لحاظ ماده 151 قانون استخدام کشوری، خدمات تمام وقت دولتی از لحاظ تعیین پایه و بازنشستگی و وظیفه جزو خدمت دولتی محسوب می شود و با عنایت به حکم مقرر در ذیل ماده 87 قانون مدیریت خدمات کشوری میزان ساعات تدریس معلمان و اعضای هیات علمی از ساعات موظف در طرح های طبقه بندی مشاغل ذی ربط تعیین خواهد شد.
3- در باب اعتبار طرح طبقه بندی مشاغل معلمان علاوه بر مقررات مذکور می بایست به رای شماره 157-5/4/1391 هیات عمومی دیوان عدالت اداری توجه نمود که مطابق آن «… آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل ناظر به تعیین شرایط و ضوابط کاری معلمان است و در قانون مدیریت خدمات کشوری نیز مقرراتی مغایر با آن اعلام نشده تا حسب ماده 127 قانون مذکور لغو شده باشد» و در رای شماره 135-7/7/1375 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز اعتراض نسبت به مقررات طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور با ادعای عدم انطباق با اصول عدالت و تقاضای تجدیدنظر نسبت به آن قابل طرح و رسیدگی در هیات عمومی تشخیص نشد.
4- برخلاف بند (ت) ماده 80 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری خواهان دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت بخشنامه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده را بیان ننموده، بنابراین مبتنی بر قاعده البینه علی المدعی مطابق بند 3 ماده 81 قانون مذکور صدور قرار رد دادخواست مورد استدعاست. همچنین خواسته شاکی موردی بوده و در صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری است.
5- براساس اصلاحیه ماده 2 دستورالعمل نحوه احتساب تجـربه آموزشی موضـوع تبصره 1 ماده 1 آیین نامه اجـرایی طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور، مصوب شورای امور اداری و استخدامی کشور، تعیین حداقل ساعات تدریس متصدیان مشاغل آموزشی موضوع این قانون برعهده وزیر آموزش و پرورش است. در این راستا به موجب مدلول دادنامه شماره 131-28/7/1395 هیات تخصصی فرهنگی، آمـوزشی و پزشکی که درخصـوص عـدم ابطال بخشنامه های مربوط به تکلیف حداقل 18 ساعت تدریس در هفته برای معاونین فناوری مدارس و تکلیف معاونین و مدیران کلیه مدارس به حداقل 6 ساعت تدریس صادر گردیده است، می توان استناد نمود. در نتیجه سمت های تدریس و آموزش به عنوان تصدی بیش از یک پست تلقی نمی گردد. همچنین تدریس مورد نظر در زمان های خارج از ساعات اداری که موجب تعلق حق الزحمه باشد، صورت نمی گیرد.
6- به موجب مـاده 1 دستورالعمل مذکـور میزان ساعت تدریس هفـتگی شاغـلین مشاغـل احصـا شده در طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور (مصوب شماره 43075/91/220 مورخ 24/11/1391 شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی) تجربه آموزشی مندرج در شرایط احراز مشاغل طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور عبارت است از خدمت تمام وقت در یکی از پست های قابل تخصیص در مشاغل طرح طبقه بندی که طبق حکم یا دستور کتبی مسیولین ذی صلاح وزارت آموزش و پرورش انجام شده باشد همچنین در بند 4 ماده 3 دستورالعمل ذکر گردیده معاونین در مدارس می بایست به صورت تمام وقت و در کل مدت فعالیت مدارس به انجام وظیفه مشغول باشند. بنابراین فعالیت آنها برابر دستورالعمل مزبور و در چارچوب مقررات می باشد و خارج از ساعات موظف هفتگی تکالیفی بر عهده آنان قرار داده نشده است. مهمتر آنکه مطابق قسمت وظایف و مسیولیت های مدیران، سرپرستان و معاونین مدارس طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور «تدریس هفتگی به میزان 6 ساعت در واحد آموزشی به صورت اختیاری» برای معاونین پیش بینی شده که از اختیارات دستگاه بوده و با توجه به عواملی نظیر رشته تحصیلی، معلومات، تحصیلات و غیره انجام گیرد، بنابه مراتب مذکور بند 2 صفحه 14 بخشنامه معترض عنه مبتنی بر ساز و کار قانونی و تجویز قانونگذار بوده است. تقاضای رسیدگی و رد شکایت شاکی مورد استدعاست."
هیات عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 4؍5؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 رسیدگی به شکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. با توجه به اینکه برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استانها و مناطق (ابلاغی به موجب نامه شماره 2؍710 مورخ 19؍1؍1399 وزیر آموزش و پرورش) مربوط به سال تحصیلی 1400-1399 بوده و پس از پایان سال تحصیلی مزبور اجرای آن موضوعاً منتفی شده است، بنابراین از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 محسوب نمی‌شود و رسیدگی به خواسته ابطال بند 2 جزء (الف) بخش مقررات اختصاص نیرو به فعالیتهای مختلف از برنامه توسعه سنواتی و سازماندهی عوامل آموزشی و تربیتی در استانها و مناطق در هیات عمومی دیوان عدالت اداری قابل طرح نیست./
مهدی دربین
هیات عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
