بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905810616

تاریخ دادنامه: 31؍3؍1401

شماره پرونده: 9900880

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم شقایق آسترکی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند «ب-2» از قسمت «ب» (شرایط اختصاصی) ذیل فصل اول دستورالعمل آزمون پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) مورخ 29/3/1399 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لوایح تکمیلی ابطال بند «ب-2» از قسمت «ب» (شرایط اختصاصی) دستورالعمل آزمون پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) مورخ 29؍3؍1399 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

"رشته تخصصی زنان و زایمان در کشور جمهوری اسلامی ایران «فاقد مقطع تحصیلی فوق تخصصی» مانند بسیاری از رشته های دیگر است.

جالب است بدانید که رشته تخصصی مانند اطفال دارای 11 گرایش مختلف در مقطع «فوق تخصصی» است که تقریباً اکثر دانشگاه های کشور دارای مقطع فوق تخصص اطفال در گرایش های مختلف هستند. ابتدایی ترین سوال اینجاست که آیا تا مادر و پدر در وضعیت سلامت نباشند فرزندی به دنیا خواهد آمد؟؟  

رشته تخصصی زنان و زایمان مانند بسیاری دیگر از رشته ها مانند رشته چشم پزشکی، ارتوپدی، گوش و حلق و بینی و … «فاقد مقطع فوق تخصصی تعریف شده» توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در کشور ما است. آیا این عدالت آموزشی است؟

طبق اطلاعات اینجانب بسیاری از دانشگاه های بزرگ و مادر ایران (مانند دانشگاه تهران، شهید بهشتی، شیراز، ایران، مشهد، اصفهان و …) توانایی برگزاری مقطع فوق تخصصی در رشته زنان و زایمان و یا حتی سایر رشته ها را دارند. به عنوان مثال دانشگاه شیراز از سال 1386 به بعد، به آموزش متخصصان زنان و زایمان صرفاً در دوره «فلوشیپ» پرداخته است.

لازم به ذکر است که تحصیل در دوره فلوشیپ با صرف هزینه زیاد که توسط هیات امنای دانشگاه تعیین می شود انجام می گیرد.

متقاضی شرکت در آزمون دوره تکمیلی فلوشیپ صرفاً و صرفاً حق یک انتخاب رشته و گرایش، از نظر دانشگاه محل تحصیل، رشته محل تحصیل و گرایشی که می خواهد امتحان دهد را دارد.

اگر این آزمون یک دوره تکمیلی است چرا اعضای هیات علمی دانشگاه ها (حتی کسانی که پیمانی هستند) از ظرفیت 50 درصدی برخوردار هستند؟

چرا خانواده شهدا و ایثارگران دارای ظرفیت در این آزمون یا به اصطلاح دوره نمی باشند؟

استدلال وزارت بهداشت این است که دوره فلوشیپ جهت اعضای هیات علمی طراحی شده است و ما به شرکت کنندگان آزاد نیازی نداریم. سوال بنده اینجاست که آیا یک عضو هیات علمی با «یک یا دو سال سابقه کار» جهت دوره به اصطلاح فلوشیپ ارجح است یا پزشکی که 10 سال سابقه کار دارد و دارای مهارت کافی است؟

این موضوع باعث شده تعداد زیادی از متخصصان استخدام دانشگاه ها به عنوان عضو هیات علمی معرفی شوند که صرفاً از ظرفیت 50 درصدی استفاده کنند. وزارت بهداشت در قبال این ظرفیت بالا، سه برابر مدت تحصیل از آنها تعهد می گیرد که این تعهد چیزی بین 3 تا 5 سال است!

اگر وزارت بهداشت و درمان از اعضای هیات علمی که از سهمیه 50 درصدی استفاده می کنند حق مطب را بگیرد حتی یک نفر هم از این سهمیه استفاده نخواهد کرد.

اگر فلوشیپ یک دوره تکمیلی است (طبق اظهار نظر مسیولین وزارت بهداشت) دو سوال مطرح است: الف- چرا پزشکی که دوره فلوشیپ را گذرانده همانند یک پزشک «فوق تخصص» از بیماران هزینه ویزیت دریافت می کند؟ ب- چرا وزارت بهداشت به پزشکانی که به اصطلاح دوره تکمیلی فلوشیپ را سپری کرده اند اجازه می دهد که بر روی تابلوی مطب و مهر پزشکی خود کلمه «فوق تخصص» را بنویسند؟

لذا با تمسک به قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام و قاعده عدل و انصاف خواهان رسیدگی و ابطال بند «ب-2» از قسمت «ب» مربوط به (شرایط اختصاصی) در دستورالعمل پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی می باشم. همچنین نحوه پذیرش دانشجو و سهمیه ها در آزمون فلوشیپ پزشکی در دفترچه دستورالعمل آزمون پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آن را تدوین نموده است مغایر با ماده 70 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران نیز بوده که قبلاً نیز اعلام شده و توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی رعایت نمی گردد. در خصوص مقرره مورد شکایت همچنین می توان به ماده 2 و بند (ب) ماده 63 قانون فوق الذکر اشاره کرد."

    متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"دستورالعمل آزمون پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) مورخ 29؍3؍1399

مقدمه:

با سپاس بیکران به درگاه ایزد منان و آرزوی توفیق برای تمامی پویندگان و پژوهندگان عرصه علم و آگاهی و امید و سربلندی برای داوطلبان عزیز، مرحله کتبی آزمون پذیرش در دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) سال 1399 وفق مصوبات شورای آموزش پزشکی و تخصصی به صورت متمرکز و الکترونیک توسط دانشگاه های مجری برنامه آموزشی در ساعت 9 صبح روز پنجشنبه مورخ 29؍3؍1399 و مرحله شفاهی، (به صورت منفرد یا ترکیبی از روش های OSCE، PMP، مصاحبه ساختارمند یا سایر روش های نوین ارزشیابی و اختصاصی مرتبط با رشته خود) در دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه مورخ 4 و 3 و 2؍4؍1399 بر اساس جدول زمانبندی که متعاقباً اعلام خواهد گردید در یکی از دانشگاه های سطح تهران برگزارخواهد گردید. متقاضیان شرکت در آزمون مذکور می توانند مطابق با آیین نامه آموزش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) و مفاد این راهنما ثبت نام نمایند.

…….

ب- شرایط اختصاصی:

…….

ب-2- مشمولین استفاده از مزایای پذیرش اعضای هیات علمی:

بنا به مصوبات هشتاد و هفتمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی، در این دوره از آزمون ورودی دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ)، 50% ظرفیت هر رشته-محل به اعضای هیات علمی رسمی و پیمانی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و دانشگاه شاهد اختصاص خواهد داشت.

تبصره 1: در صورتی که عضو هیات علمی با توجه به نمره کل مکتسبه موفق به پذیرش به صورت آزاد در قالب ظرفیت اعلامی رشته-محل انتخابی گردد، مشمول سقف پذیرش به میزان 50% ظرفیت هر رشته-محل قرار نمی گیرد.

تبصره 2: در صورتی که ظرفیت رشته-محل یک نفر باشد پذیرش بر اساس نمره کل مکتسبه داوطلبین آزمون مربوطه از بالاترین نمره صورت می گیرد.

تبصره 3: در صورتیکه ظـرفیت رشته-محل به تعداد (فـرد) باشد، پذیرش آخرین فرد در قالب ظـرفیت، بر اساس نمره کل مکتسبه داوطلبین آزمون مربوطه از بالاترین نمره کل صورت می گیرد.

تبصره 4: اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشمول استفاده از مزایای فوق شناخته نمی شوند و به صورت آزاد مورد پذیرش قرار خواهند گرفت.

تبصره 5: ظرفیت تکمیل نشده اعضای هیات علمی در هر رشته به سایر داوطلبان با رعایت مقررات مربوطه همان رشته تعلق خواهد یافت.

تبصره 6: در شرایط یکسان اولویت پذیرش با اعضای هیات علمی می باشد.

تبصره 7: ارایه موافقت با ماموریت آموزشی دانشگاه برای استفاده از سهمیه اعضای هیات علمی الزامی است.(فرم شماره 1)

تبصره 8: اعضای هیات علمی پذیرفته شده در آزمون پذیرش دستیار دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) (سهمیه 50% اعضای هیات علمی) ملزم به سپردن تعهد محضری خدمت خاص به میزان سه برابر طول دوره آموزشی مصوب به دانشگاه محل استخدام، تا تاریخ سی ام مهرماه 1398 خواهند بود."

     در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور به موجب لایحه شماره 1384؍107 مورخ 15؍7؍1399 توضیح داده است که:

"به استحضار می رساند، برابر ماده 7 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سیاست گذاری، تعیین خط مشی و برنامه ریزی آموزشی پزشکی از وظایف وزارت متبوع می باشد. همچنین در بند 4 ماده 1 قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تعیین رشته ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز کشور و اجـرای برنامه هـای تربیت نیروی انسانی گـروه پزشکی در جهت نیل به خودکفـایی نیز از وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است.

وفق قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی مصوب سال 1352 شورای مذکور عهده دار وظایف ذیل می باشد:

– بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی، ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روشهای کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم، بررسی و تعیین احتیاجات نیروی انسانی لازم در کشور در رشته های پزشکی و علوم وابسته و تخصص های پزشکی و تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستان های وابسته به دانشگاه ها.

برابر مقررات و آیین نامه های دوره های آموزش تکمیلی تخصصی، «فلوشیپ» دوره ای تکمیلی برای افزایش مهارت های عملی و دانش نظری پزشکان متخصص در یک حیطه خاص و نیز توسعه دانش در زیر شاخه ها و ارتقاء کیفیت خدمات تخصصی و آموزش پزشکی و نیز دستیابی به آخرین یافته های علمی پزشکی می باشد. بر این اساس به منظور تکمیل کادر هیات علمی مورد نیاز دانشگاه های علوم پزشکی کشور، وفق موضوع (7) هشتاد و هفتمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی 50 درصد ظرفیت هر رشته؍محل به اعضاء هیات علمی رسمی و پیمانی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و دانشگاه شاهد اختصاص یافت. همچنین برابر تبصره 3 موضوع یاد شده در صورتیکه ظرفیت رشته؍محل یک نفر باشد سهمیه اعمال نمی گردد و پذیرش بر اساس نمره کل مکتسبه داوطلبین آزمون مربوطه از بالاترین نمره کل تراز شده صورت می گیرد. بر این اساس همانگونه که ملاحظه می فرمایید بند «ب-2» از قسمت (ب) مربوط به شرایط اختصاصی دستورالعمل پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) سال 1399 بر اساس مصوبات نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی تنظیم شده است و با توجه به لازم الاجرا بودن مصوبه نشست، مفاد بند یاد شده نیز لازم الاجرا می باشد.

در خصوص اعتراض نامبرده به عدم اعمال سهمیه ایثارگران در آزمون دوره های فلوشیپ نیز اشاره می نمـاید، وفق ماده 70 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کلیه دانشگاه های دولتی و غیر دولتی و دستگاه های اجرایی مشمول ماده (2) این قانون موظفند در اعطای سهمیه های ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، بورس های تحصیلی داخل و خارج از کشور، فرصت های مطالعاتی و دوره های دکترای تخصصی بیست درصد (20%) از سهمیه را به همسر و فرزندان شاهد، جانبازان، آزادگان و همسر و فرزندان آزادگان و همسر و فرزندان جانبازان بالای بیست و پنج درصد (25%) اختصاص دهند.

تبصره: کسب حداقل هفتاد درصد (70%) حد نصاب شرایط علمی و امتیاز پذیرفته شدگان برای رشته ها و مقاطع تحصیلی الزامی می باشد. این میزان در خصوص رشته های پزشکی هشتاد درصد حد نصاب شرایط علمی می باشد.

دوره های فلوشیپ، وفق مطالعات انجام شده و در راستای پیاده سازی استانداردهای جهانی و ارتقاء کیفیت خدمات تخصصی پزشکی و نیز دستیابی به آخرین یافته های علمی در حیطه پزشکی راه اندازی شده است. از آنجا که  دوره های مذکور از نظر ساختاری، طول دوره و اهداف تفاوت های زیادی با مقاطع تحصیلی (تخصص و فوق تخصصی پزشکی بالینی) دارد، در زمره مقاطع تحصیلی محسوب نمی گردد و بر این اساس با توجه به اینکه قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران اشاره مستقیم به مقاطع تحصیلی دارد، متقاضیان پذیرش در دوره فلوشیپ مشمول برخورداری از امتیازات سهمیه یاد شده نمی گردند."

     در رابطه با ادعای شاکی مبنی بر خلاف شرع بودن مقرره مورد شکایت، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 29807؍102 مورخ 7؍12؍1400 اعلام کرده است که:

"موضـوع بند ب-2 از شـرایط اختصـاصی دستورالعمل آزمـون پذیرش دوره هـای تکمـیلی تخصـصی (فـلوشیپ) در خصوص مشمولین استفاده از مزایای پذیرش اعضـای هیات علمی، در جلسه مـورخ 4؍12؍1400 فقـهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد: – مغایر شرع بودن دستورالعمل مورد شکایت احراز نشد. تشخیص قانونی بودن آن با دیوان عدالت اداری است."

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 31؍3؍1401 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً: قایم مقام دبیر شورای نگهبان در رابطه با جنبه شرعی مقرره مورد شکایت به موجب نامه شماره 29807؍102-7؍12؍1400 اعلام کرده است که: « مغایر شرع بودن دستورالعمل مورد شکایت احراز نشد. تشخیص قانونی بودن آن با دیوان عدالت اداری است» و بر همین اساس مستند به حکم مقرر در تبصره 2 ماده 84 و ماده 87 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مبنی بر لزوم تبعیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری از نظر فقهای شورای نگهبان در خصوص جنبه شرعی مقررات اجرایی، بند ب-2 قسمت «شرایط اختصاصی» ذیل فصل اول دستورالعمل آزمون پذیرش دوره های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) مورخ 29؍3؍1399 خلاف شرع نیست. ثانیاً: برمبنای ماده 70 قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران مصوب سال 1391 با اصلاحات و الحاقات بعدی، مقاطع تحصیلی و دوره‌هایی که  مشمولین موضوع این ماده حق برخورداری از امتیازات سهمیه ایثارگران را دارند، به صراحت احصاء شده و دوره‌های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) به واسطه عدم ذکر آن توسط قانونگذار جزء موارد مذکور نیست و براساس بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی، مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود. بنا به مراتب فوق، بند ب-2 قسمت «شرایط اختصاصی» ذیل فصل اول دستورالعمـل آزمون پذیرش دوره ‌های تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) مورخ 29؍3؍1399 با عنوان شرایط لازم جهت شرکت در آزمون که در صفحه 3 این دستورالعمل مندرج بوده و دایر بر تخصیص 50 درصد از ظرفیت هر رشته – محل به اعضای هیات علمی رسمی و پیمانی دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و دانشگاه شاهد است، مصداق تبعیض ناروا و عدم ایجاد امکانات عادلانه برای آحاد ملّت بوده و با بند 9 اصل سوم و اصل نوزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./

مهدی دربین

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری

Powered by Froala Editor