بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905810308
تاریخ دادنامه: 30؍1؍1401
شماره پرونده: 0003048
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای هامون گل محمدی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 12 از شرایط اختصاصی شغل محیط بان مندرج در صفحه 12 دفترچه راهنمای ثبت نام هشتمین امتحان مشترک فراگیر دستگاه های اجرایی کشور در سال 1399
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 12 از شرایط اختصاصی شغل محیط بان مندرج در صفحه 12 دفترچه راهنمای ثبت نام هشتمین امتحان مشترک فراگیر دستگاه های اجرایی کشور در سال 1399 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" به استحضار می رساند داشتن معافیت پزشکی به موضوع معافیت از «انجام خدمت دوره ضرورت» مربوط می شود که وضعیت فرد مشمول را در رابطه با قانون خدمت وظیفه عمومی تعیین می کند و از این نظر فاقد ارزش دیگری است و ارتباطی با شرایط استخدامی فرد ندارد. بند (ج) ماده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری، « انجام خدمت دوره ضرورت یا معافیت قانونی برای مردان» را از شرایط استخدام در دستگاه های اجرایی می شمارد. مصرح است که معافیت پزشکی جزء معافیت های قانونی مورد اشاره است. آیین نامه معافیت پزشکی شامل لیست بلندی از بیماری هاست که طیف گسترده ای از بیماری ها با شرایط و مشکلات مختلف را شامل می شود. لذا معافیت پزشکی نمی تواند تعیین کننده وضعیت سلامیت فرد باشد. چه بسا فردی مبتلا به یک بیماری حاد باشد که در دوره اوج بیماری اقدام به اخذ معافیت پزشکی نموده اما شرایط جسمی و سلامتی وی با گذشت چند ماه یا چند سال و به لطف خداوند رو به بهبود نهاده است چرا که وضعیت سلامیت افراد امری ثابت و لایتغیر نیست.
برای رسته شغلی محیط بان داوطلبان پس از موفیت در آزمون کتبی و معرفی به عنوان چند برابر ظرفیت باید در آزمون سنجش آمادگی جسمانی شرکت نمایند که پس از کسب حد نصاب معین افراد برتر به مصاحبه دعوت می شوند. لذا افرادی که از نظر سلامتی و جسمانی مشکلی داشته باشند، خودبخود در این مرحله حذف می گردند. مطابق روال آزمون های استخدامی افرادی که در مرحله مصاحبه موفق می شوند، تکمیل فرایند استخدامی آنان مستلزم تایید پزشک متخصص طب کار و همچنین طی آزمایشات و تست های پزشکی خاص زیر نظر مرکز بهداشت، می باشد که در این صورت نیز افراد فاقد سلامت در این مرحله فیلتر می شوند. بنابر آنچه گفته شد، داوطلبان باید آزمون عملی آمادگی جسمانی ( با کسب حد نصاب معین)، معاینات پزشک متخصص و آزمایشات پزشکی را با موفقیت پشت سر گذارند که در صورت مشکل جسمی و عدم توانایی یا خدشه سلامتی در هر یک از این مراحل رد می شوند. لذا با وجود مراحل متعدد برای سنجش وضعیت سلامت فرد ممنوعیت ثبت نام برای دارندگان کارت معافیت پزشکی بلاوجه بوده و ناعادلانه است. یاد آور می شوم که هیات عمومی دیوان عدالت اداری اخیراً در دادنامه ای شرط معدل برای آزمون استخدامی را ابطال نموده است. غرض از این یادآوری این بود که در متن رای ذکور علت حذف شرط معدل را برگزاری آزمون استخدامی دانسته، زیرا با وجود موفقیت فرد در آزمون کتبی شرط معدل بلاوجه است. چرا که قبولی در آزمون کتبی و کسب حد نصاب نمره موید صلاحیت علمی فرد است. در اینجا نیز گذر از مراحل متعدد سنجش توانایی جسمانی و سلامتی موید وضعیت سلامتی فرد است و شرط «نداشتن معافیت پزشکی» بلاوجه است."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" شرایط اختصاصی شغل محیط بان:
…………
12- در شغل مامور اجرایی محیط زیست دارندگان معافیت پزشکی، امکان شرکت در آزمون را ندارند."
علیرغم ابلاغ دادخواست و ضمایم آن به سازمان امور اداری و استخدامی کشور، تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیات عمومی دیوان عدالت اداری پاسخی از طرف آن مرجع واصل نشده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 30؍1؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس بند (ج) ماده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 «انجام خدمت دوره ضرورت یا معافیت قانونی برای مردان» یکی از شرایط عمومی استخدام در دستگاه های اجرایی عنوان شده است که معافیت های پزشکی یکی از موارد معافیت های قانونی می باشد. براساس بند (ز) ماده مذکور نیز «داشتن سلامت جسمانی و روانی و توانایی برای انجام کاری که استخدام می شوند براساس آیین نامه ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می رسد» از دیگر شرایط عمومی استخدام در دستگاه های اجرایی عنوان شده است. براساس مـاده 2 آیین نامـه اجـرایی بند (ز) مـاده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1389 مقرر شده است: «استخدام داوطلبانی که صرفاً دارای اعتیاد به مواد مخدر، الکل و دخانیات می باشند ممنوع است.» براساس ماده 3 این آیین نامه نیز مقرر شده: «دستگاه های اجرایی می توانند صلاحیت و توانایی انجام کار داوطلبانی که برای آن استخدام می شوند از طریق آزمون علمی، مصاحبه تخصصی و معاینات پزشکی احراز نمایند.» همچنین براساس ماده 4 آیین نامه مذکور مقرر شده است: «در صورت بروز مشکل و اعتراض داوطلبان استخدام، مرجع نهایی رسیدگی به توانایی جسمی و روانی انجام کار، شورای پزشکی دانشگاه علوم پزشکی استان مربوط می باشد.» بنابراین بند 12 از قسمت شرایط اختصاصی شغل محیط بان در صفحه 12 دفترچه راهنمای ثبت نام هشتمین امتحان مشترک فراگیر دستگاه های اجرایی کشور در سال 1399 که علی الاطلاق بیان داشته: «در شغل مامور اجرایی محیط زیست دارندگان معافیت پزشکی، امکان شرکت در آزمون را ندارند» مغایر بندهای (ج) و (ز) ماده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 و مواد 2 و 3 و4 آیین نامه اجرایی بند (ز) ماده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1389 و خارج از حدود اختیارات مرجع صادر کننده آن است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ابطال می شود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
