بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905810162

تاریخ دادنامه: 23؍1؍1401

شماره پرونده: 0003197

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم سمانه اعتصامی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 2872؍209؍د- 1؍9؍1391 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 2872؍209؍د- 1؍9؍1391 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " به استحضار می رساند بخشنامه شماره 2872؍209؍د- 1؍9؍1391 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شرح ذیل خلاف قوانین و مقررات و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده آن می باشد. 

1- به موجب ماده 1 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب سال 1375 همان گونه که از شیوه عبارت پردازی این ماده مشخص است کلیه افراد مشمول قانون یاد شده به نحو اطلاق مکلفند که پس از فراغت از تحصیل متناسب با ضریب محرومیت منطقه (سه پنجم تا پنج پنجم) از 14 ماه و 12 روز ( در مناطق سه پنجم ) تا 24 مـاه ( در مناطق پنج پنجم) به خدمت بپردازند. در این مـاده به این نکته که زنان باردار نمی توانند طرح خود را شروع نموده و می بایست تا پس از زایمان منتظر بوده و سپس طرح اجباری خود را آغاز نمایند اشاره ای نشده است.

 2-  بر اساس ماده 4 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب سال 1375: صدر این ماده مشمولان قانون پیش گفته اعم از باردار و غیرباردار را مکلف نموده حداکثر یک ماه پس از فراغت از تحصیل، خود را به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جهت تعیین تکلیف معرفی نموده و در پایان همین ماده ضمانت اجرای عدم اقدام مشمولین در معرفی خود به وزارت متبوع را افزودن مدت غیبت به خدمت آنان تعیین کرده است. ضمن اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در معرفی مشمولان به دانشگاه ها و سازمان های متقاضی استفاده از خدمات نیروهای دارای طرح اجباری و دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور در به کارگیری مشمولان قانون یاد شده که به آن دانشگاه معرفی شده اند، موظفند الزام قانونی خود  مبنی بر تعیین تکلیف اشخاص مشمول طی حداکثر دو ماه را رعایت نمایند.

3- حکم مقرر در ماده 11 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب سال 1375 مبنی بر اینکه دلالت بر امکان بهره مندی مشمولان قانون مزبور از مرخصی زایمان دارد و به هیچ روی نافی برخورداری مشمولان قانون از این مرخصی نیست لکن بخشنامه مورد شکایت منجر به عدم امکان استفاده مشمولان باردار از مرخصی زایمان از طریق به تعویق انداختن شروع طرح آنان از سوی دانشگاه های علوم پزشکی شده و بدین دلیل خلاف قانون می‎باشد. افزون بر آن حسب فرازی از تبصره 2 ماده 34 آیین نامه اداری و استخدامی کارمندان غیر هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداتشتی درمانی کشور مصوب سال 1391 بنابراین به صراحت آیین نامه مورد اشاره، مشمولین قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان از مرخصی های مصرح در آیین نامه از جمله مـرخصی زایمان برخـوردار هستند و دانشگاه ها نمی توانند با اقـدامات غیرقانونی همچون عـدم اجـازه به مشمولان باردار مبتنی بر شروع طرح، مانع استفاده آنان از مرخصی زایمان شوند.

4- بر مبنای قسمت اخیر ماده 27 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب سال 1400 مستنبط از این ماده این اختیار برای مشمولان باردار در نظر گرفته شده که در صورت بارداری، شروع طرح خویش را به تعویق بیاندازند و این امر به جهت حمایت از آنان و تشویق به فرزندآوری به تصویب قانونگذار رسیده و در این خصوص به هیچ وجه تکلیفی مبنی بر تعویق آغاز طرح برای مشمولان باردار که متقاضی آغاز طرح در دوره بارداری هستند وجود نداشته و صرفاً در صورت تمایل خود می توانند از این مزیت بهره مند گردند. به طریق اولی نیز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صلاحیتی به جهت مکلف نمودن دانشگاه ها مبنی بر برنامه ریزی در خصوص به کارگیری مشمولان باردار پس از زایمان ندارد. ضمن آن که تبصره ماده 15 قانون اخیرالذکر نیز که دستگاه ها را مجاز به تعدیل یا اعلام عدم نیاز مادران باردار ندانسته است. عطف به مراتب معنونه بخشنامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که دانشگاه ها را در به کارگیری مشمولان باردار تا پس از زایمان منع نموده خلاف قانون و مقررات و خارج از حدود اختیارات آن مرجع بوده و ابطال آن از زمان تصویب مورد استدعا می باشد. " 

  شاکی به موجب لایحه تکمیلی که به شماره 1400-3197-5 مورخ 13؍11؍1400 در دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری به ثبت رسیده اعلام کرده است که:

  " طرف شکایت   ادعا نموده که بخشنامه مورد اعتراض به موجب بخشنامه های شماره 770؍100-1؍9؍1394 وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و 3948؍209؍د- 11؍7؍1394 معاون وقت توسعه مدیریت و منابع، ملغی الاثر گردیده حال آن که نسبت به ارسال این دو بخشنامه اقدامی صورت نگرفته و بدین جهت مشخص نیست که آیا واقعاً قـاعده مقرر در بخشنامـه مورد شکایت در بخشنامه های بعدی اصلاح گردیده است یا خیر و به صرف ادعـای وزارت بهداشت، درمان و آمـوزش پزشکی نمی توان بخشنامه معترض عنه را فاقـد حیات حقوقی دانست. اینجانب ابطال بخشنامه را از زمان تصویب آن درخواست نموده ام و عدم رسیدگی به شکایت مطروحه موجب اثربخشی به مصوبه خلاف قانون خواهد بود و امکان تسری ابطال به زمان تصویب آن به گونه ای که در ماده 35 آیین نامه اداره جلسات هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1393 رییس قوه قضاییه ذکر شده است سلب می گردد. "

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

  " معاونین محترم پشتیبانی دانشگاه‌ها؍ دانشکده‌های علوم پزشکی کشور

      موضوع: در خصوص نحوه اعمال مرخصی پرسنل طرحی

   سلام علیکم

  احتراماً نظر به برخی ابهامات موجود در خصوص مرخصی زایمان پرسنل مشمول خدمت پزشکان و پیراپرشکان به استحضار می‌رساند با استناد ماده 11 قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و با رعایت تبصره 2 ماده 34 آیین‌نامه اداری و استخدامی اعضاء غیر هیات علمی کاهش مدت مرخصی زایمان از خدمت مشمولین امکان‌پذیر نبوده و مدت مرخصی فوق جزو مدت تعهدات خدمت نامبردگان احتساب می‌گردد و دانشگاه‌ها بایستی به گونه‌ای برنامه‌ریزی نمایند که افراد فوق بعد از زایمان تعهدات خود را شروع نمایند.- مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی " 

  در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 2399؍107- 6؍11؍1400 توضیح داده است که:

  " بخشنامه مورد اعتراض به  موجب بخشنامه های شماره 770؍100-1؍9؍1394 مقام عالی وقت وزارت و 3948؍209؍د- 11؍7؍1394 معاون توسعه مدیریت و منابع وقت بلااثر گردیده و مجری نمی باشد.بر این اساس و با عنایت به منتفی بودن موضوع شکایت طرح دعوا در این خصوص وجاهتی نداشته و صدور قرار رد شکایت مورد تقاضا است. " 

     هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 23؍1؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیـوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء بـه شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

مستفاد از ماده 1 قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب سال 1375، کلیه مشمولین قانون مذکور، پس از فراغت از تحصیل، مکلف به گذراندن دوره طرح اجباری در مناطق مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستند و قانون یاد شده فاقد هرگونه حکمی در خصوص ممنوعیت آغاز طرح فارغ التحصیلانی که در دوره بارداری متقاضی شروع طرح هستند، می باشد و مطابق ماده 4 قانون مزبور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ظرف حداکثر دو ماه محل خدمت مشمولین را تعیین و افراد مازاد بر نیاز را با رعایت اولویت سهمیه  مناطق 1 و آزاد معاف نماید. لذا با توجه به اطلاق ماده پیش گفته، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است ظرف حداکثر دو ماه نسبت به معرفی مشمولین به دانشگاه ها و سازمان های متقاضی استفاده از خدمات نیروهای دارای طرح اجباری اقدام کند. دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی نیز موظفند ظرف این مدت نسبت به تعیین تکلیف مشمولین اقدام کنند و از این حیث تفاوتی میان مشمولین متقاضی شروع طرح که در دوران بارداری هستند با سایر مشمولین وجود ندارد. بنابراین قسمت اخیر بخشنامه شماره 2872؍209؍د- 1؍9؍1391 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشـت، درمـان و آمـوزش پزشکی کـه بیان می دارد: « دانشگاه‎ها بایستی بـه گونه ای برنامه ریزی نمایند که افراد فوق بعد از زایمان تعهدات خود را شروع نمایند» خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده و خلاف قانون است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری

Powered by Froala Editor