بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140009970905812984
تاریخ دادنامه: 19؍11؍1400
شماره پرونده: 0001817
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: شرکت دی آریا پلیمر با وکالت آقایان نعمت رضوانی و علیرضا نژاد
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تصویب نامه شماره 75238/ت56639هـ مورخ 5/7/1399 هیات وزیران مبنی بر مستثنی نمودن مجوز احداث طرح شرکت پتروشیمی الوند در محدوده شعاع 30 کیلومتری شهر اراک
گردش کار: آقایان نعمت رضوانی و علیرضا نژاد به وکالت از شرکت دی آریا پلیمر به موجب دادخواستی ابطال تصویب نامه شماره 75238/ت56639هـ- 5/7/1399 هیات وزیران را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:
" 1- احداث پتروشیمی الوند از ابتدا بر اساس تصویب نامه 124845/45117-6/6/1389 مربوط به احداث طرح پتروشیمی ملایر است که هنوز این مصوبه لغو نگردیده است، اما به دلایلی از جمله کمبود آب های سطحی و زیرزمینی استان همدان و مشکل تامین برق و … با نفوذ بعضی اعضای هیات وزیران به شهرستان شازند اراک انتقال یافت و ده سال بعد مجوز احداث آن تحت عنوان «طرح پتروشیمی الوند» صادر گردید که علیرغم وجود طرحهای مشابه و درحال بهره برداری (از جمله شرکت دی آریا پلیمر) و اولویت داشتن طرحهای نیمه تمام موجود، متاسفانه از مقررات و ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع در شعاع 30 کیلومتری کلان شهرها مستثنی شده است. در ماده 2 قانون هوای پاک مصوب 1396، تمامی اشخاص و دستگاهها و موسسات اعم از دولتی و غیردولتی موظف به رعایت مقررات این قانون شده اند، همچنین بند «پ» ماده 1 آیین نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی ها موضوع ماده 2 قانون هوای پاک مصوب هیات وزیران به شماره تصویب نامه 100602/ت55072-31/6/1397، شهر اراک در ردیف چند شهر دیگر جزو شهرهای دارای اولویت و واجد شرایط برنامه ریزی ویژه جهت کاهش آلودگی هوا اعلام شده است. بنابراین تصویب نامه مذکور مغایر با قانون هوای پاک و آیین نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی ها موضوع ماده 2 قانون مزبور می باشد.
3- مطابق ماده 11 قانون هوای پاک، هرگونه احداث، توسعه، تغییر خط تولید و تغییر محل واحدهای تولیدی و صنعتی و معدنی مستلزم رعایت مقررات ابلاغی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست می باشد. سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور 1397، مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی و معدنی موضوع ماده 11 قانون هوای پاک را تصویب نموده است که در مواد 2 و 3 این مقرره، احداث کارخانجات و کارگاههای جدید و توسعه و تغییر خط تولید کارخانجات منوط به رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حاظت محیط زیست شده است و دستگاههای صادر کننده جواز تاسیس واحدهای تولیدی و صنعتی مکلف شدند در زمان صدور مجوز احداث و توسعه و تغییر محل در داخل و خارج از شهرکها و نواحی صنعتی، از اداره کل حفاظت محیط زیست استان استعلام نمایند در مصوبه و موضوع در تقاضای ابطال، در زمان صدور مجوز احداث طرح پتروشیمی الوند تاییدیه های موضوع مواد 2 و 3 مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی و معدنی موضوع ماده 11 قانون هوای پاک اخـذ نشده و از این حیث مخالف آن می باشد.
4- در ماده 17 مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی و معدنی موضوع ماده 11 قانون هوای پاک، مصوبات هیات وزیران مرتبط با استقرار صنعت در شعاع های ممنوعه کلان شهرها، کماکان دارای اعتبار بوده، از جمله مصوبه شماره 212326/ت46320هـ-16/12/1390 هیات وزیران تحت عنوان «برنامه کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور» که در بند 14 آن دستگاههای ذیربط مکلف شدند به منظور کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ از جمله اراک، نسبت به اجرا و رعایت احکام این برنامه در محدوده و حریم شهرها از جمله ممنوعیت ایجاد صنایع در خارج از شهرکهای صنعتی تا شعاع 30 کیلومتری اقدام نمایند. بنابراین مصوبه مذکور از این حیث که از محـدوده شعاع 30 کیلومتری مـذکور در این مقرره مستثنی گردیده، خـلاف قوانین و مقررات مـورد اشـاره می باشد.
5- در خصوص احداث پتروشیمی الوند، تاییدیه کارگروه مندرج در بندهای 1 و 2 و 3 تصویب نامه شماره 38454/ت53172هـ-2/4/1395 هیات وزیران جهت تحقق برنامه بلند مدت جامع کاهش آلودگی هوا اخذ نگردیده است. هرچند در صورت اخذ تاییدیه مزبور نیز، باتوجه به ماده 17 مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی موضوع ماده 11 قانون هوای پاک، فاقد توجیه و مبنای قانونی است.
6- در خصوص صدور مجوز احداث و استقرار پتروشیمی الوند، الزامات مذکور در ماده 12 قانون هوای پاک از حیث میزان آلودگی طرح، وسعت منطقه تحت تاثیر آلودگی و حساسیت منطقه رعایت نشده است.
7- احداث این کارخانه با سیاستهای کلی محیط زیست در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی از سوی مقام رهبری بویژه بند 5 آن مغایر می باشد.
8- طرح مورد شکایت به جهت کمبود شدید آب شرب و کشاورزی شهرستان شازند، با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام رهبری به دلیل آسیب به محیط زیست، سلامت و بهداشت و کاهش آب شرب و کشاورزی و غیرقابل رقـابتی بـودن محصولات طـرح مزبـور کـه عمدتاً برای صـادرات در نظر گرفته می باشند، مغایر می باشد. با عنایت به موارد فوق الذکر، تقاضای ابطال مصوبه موضوع خواسته و همچنین مطابق ماده 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال مصوبه فوق الذکر از زمان تصویب نیز مورد استدعاست."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیراست:
" تصویب نامه هیات وزیران
وزارت کشور- وزارت صنعت، معدن و تجارت – سازمان حفاظت محیط زیست
هیات وزیران در جلسه 2/7/1399 به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد:
احداث پتروشیمی الوند در محدوده شعاع (30) کیلومتری شهر اراک با رعایت الزامات محیط زیستی و سایر قوانین و مقررات مربوط، از محدودیت استقرار صنایع در شعاع یادشده مستثنی می شود.- معاون اول رییس جمهور "
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست معاونت امور حقوقی دولت ( معاونت حقوقی رییس جمهور) به موجب لایحه شماره 101296/46251- 6/9/1400 توضیح داده است که:
" نظر به اینکه طبق ماده 80 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392، صلاحیت هیات عمومی دیوان در رابطه با درخواست ابطال مصوبات منوط به رعایت ضوابط مقرر در این ماده از جمله تصریح به « حکم شرعی یا مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده» و « دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده» شده است و حال آنکه در درخواست واصله در موارد متعددی، مبنای ایرادات مطرح شده اعلام مغایرت مصوبه هیات وزیران با دیگر مصوبات این مرجع و یا سایر مراجع اداری است از جمله اینکه شاکی اجرای طرح پتروشیمی الوند را به دلیل مستثنی شدن این طرح از مقررات و ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع در شعاع 30 کلومتری شهرها مورد ایراد قرار داده است، در نتیجه در این موارد ادعاهای شاکی متضمن رعایت احکام موضوع بندهای (پ) و (ت) ماده 80 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نبوده و از این جهت قابلیت طرح و رسیدگی در هیات عمومی دیوان عدالت اداری را ندارد.
در بخشی از درخواست ارایه شده شاکی به مواد 2و 11 قانون هوای پاک استناد نموده و مدعی مغایرت مصوبه مورد شکایت با مصوبات دولتی ناظر بر این مواد شده است. این در حالی است که مفاد مواد قانونی مورد استناد ناظر به لزوم رعایت مقررات ابلاغی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست بوده و در متن مصوبه مورد شکایت نیز به صراحت عبارت « با رعایت الزامات محیط زیستی و سایر قوانین و مقررات مربوط» قید شده است. بر این اساس مصوبه مورد شکایت صرفاً به شرط رعایت حکم مقرر در آن دایر بر لزوم رعایت قوانین ومقررات زیست محیطی مجری خواهد بود. با توجه به مراتب مذکور و با تاکید بر تعهد دولت بر رعایت اصل 50 قانون اساسی در کلیه فعالیتهای اقتصادی، خواهشمند است ضمن رد درخواست مطروحه دایر بر ابطال مصوبه مذکور، عنداللزوم جهت ارایه توضیحات تکمیلی در هنگام طرح موضوع در هیات تخصصی یا هیات عمومی دیوان عدالت اداری از این معاونت دعوت به عمل آید. "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 19/11/1400 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
بر اساس بند ۱ مـاده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سـال ۱۳۹۲ رسیدگی به شکایـات، تظلّمات و اعتراضـات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌هـا و سایر نظامات و مقررات دولتـی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. با توجه به اینکه تصویب‌نامه شماره 75238/ت56639-5/7/1399 هیات وزیران واجد جنبه موردی بوده و متضمن وضع قاعده عام‌الشمول نیست؛ بنابراین از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ محسوب نمی‌شود و رسیدگی به آن در هیات عمومی دیوان عدالت اداری قابل طرح نیست و به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شود./
مهدی دربین
هیات عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
