بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140009970905812940 و 140009970905812941

تاریخ دادنامه: 12؍11؍1400

شماره پرونده: 9903225 و 9903052

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای حمیدرضا عزیزی سفیددشتی

موضوع شکایت و خواسته: 1- ابطال بخشنامه های شماره 54623؍4؍1؍20- 27؍3؍1399 و 263618؍4؍1؍20- 12؍11؍1399 معاون امور اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی 

2- ابطال نامه های شماره 63018؍4؍1؍20- 7؍4؍1399 و 145073؍4؍1؍20-31؍6؍1399 مدیرکل منابع انسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی

     گردش کار: شاکی به  موجب دو دادخواست جداگانه ابطال بخشنامه های شماره 54623؍4؍1؍20- 27؍3؍1399 و 263618؍4؍1؍20- 12؍11؍13999 معاون امور اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و ابطال نامه های شماره 63018؍4؍1؍20- 7؍4؍1399 و 145073؍4؍1؍20-31؍6؍1399 مدیرکل منابع انسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " با عنایت به ماده 63 فصل نهم آیین نامه استخدامی واحد اصلی بنیاد مستضعفان مصوب 1؍3؍1393 بازنشستگی عبارت است از فـراغت از خـدمت برابر با قانون تامین اجتمـاعی. همان گونـه که مستحضرید مـاده 76 قانون تامین اجتماعی بیان می دارد « آقایان که سن 60 سال رسیده اند و حداقل سابقه لازم جهت پرداخت حق بیمه را دارا باشند می توانند درخواست بازنشستگی نمایند». از مفاد این ماده می توان نتیجه گرفت دو شرط اساسی یعنی رسیدن به سن مقرر و نیز داشتن سنوات پرداخت حق بیمه به میزان آنچه قانون تعیین نموده است ضرورت دارد. از طرفی درخواست بازنشستگی به موجب این قانون اختیاری بوده  والزامی از جانب قانونگذار تعیین نشده است. آنچه اهمیت دارد اینکه اینجانب متولد 1؍10؍1344 و 55 سال سن دارم و حایز شرایط سن 60 سال نمی باشم و نکته دیگر اختیاری بودن بازنشستگی است که اینجانب خواهان بازنشستگی نیستم. همچنین به موجب ماده 78 قانون تامین اجتماعی که بیان می دارد « کارفرما می تواند بازنشستگی بیمه شدگانی که حداقل 5 سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون به کار خود ادامه داده اند را از سازمان تقاضا نمایند.» می توان نتیجه گرفت که اشخاص دارای حداقل 65 سال سن مشمول این ماده می گردند و درخواست بازنشستگی باید توسط خود اشخاص بیمه شده به عمل آید و کارفرمایان نمی توانند به اجبار اشخاص فاقد شرایط مذکور را بازنشسته نمایند.

 توضیح اینکه ابلاغیه شماره 54623-27؍3؍1399 صادره از معاونت  امور اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان در خصوص کارکنان با سابقه 30 سال و بالاتر حایز شرایط بازنشستگی علاوه بر تخلف اداری مطابق با بندهای 7 و 25 و 30 ماده 8 قانون تخلفات اداری در بند 4 ابلاغیه شماره 54623 به وضوح نشان می دهد که به موجب قانون تامین اجتماعی  ارسال ابلاغیه مذکور خلاف مقررات می باشد. از طرفی اداره کل منابع انسانی بنیاد ضمن تخلف مجدد و صریح از ماده 8 قانون تخلفات اداری پیش گفته، اقدام به ارسال نامه شماره 145073-31؍6؍1399 به مدیریت امور خدمات سازمان کرده و دستور داده است تا از پرداخت اضافه کار و کارانه ماهانه به اینجانب جلوگیری شود و تاکنون نیز پرداخت نشده است. بنیاد مستضعفان بخشنامه جدیدی با شماره 263618؍4؍1؍20-12؍11؍1399 را برای افزایش حقوق کارکنان گروه بنیاد و شرکت های زیرمجموعه خـود صادر کرده که در آن کارکنان با بیش از سی سال سابقه را از افزایش حقوق سال 1399 مستثنی نموده و برای ایشان از جمله اینجانب افزایش حقوق را اعمال نکرده است. حال آن که مطابق با یکصد و هفتاد و هشتمین مصوبه شورای عالی اداری مورخ 9؍11؍1395 در خصوص منشور حقوق شهروندی فصل 2 بند دوم «حق برخورداری از اعمال بیطرفانه قوانین و مقررات» و بند سوم «حق مصون بودن از تبعیض در نظامها، فرایندها و تصمیمات اداری» و همچنین بند ششم « حق آگاهی به موقع از تصمیمات و فرایندهای اداری و دسترسی به اطلاعات مورد نیاز» که در اینجا مراد از آن ارایه بخشنامه و ابلاغیه افزایش حقوق کارکنان ستاد بنیاد مستضعفان که در اختیار قرار نداده اند می باشد.

 همچنین مطابق با بند 9 اصل 3 قانون اساسی مبنی بر رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی، بنیاد مستضعفان با مستثنی کردن تعدادی از کارکنان خود که بیش از 30 سال و کمتر از 35 سال سابقه دارند، موجب تبعیض شده و با ابلاغیه و بخشنامه داخلی خود این اصل بدیهی قانون اساسی را رعایت نکرده و موجبات ضرر و زیان این گروه از کارکنان شده است. در پایان با عنایت به موارد معنونه و با توجه به آن که مستنداً به دلایل پیش گفته اینجانب به موجب قانون تامین اجتماعی تمایلی به بازنشستگی ندارم و با التفات به اجرای مفاد ابلاغیه ها که سبب بروز خسارات مادی غیرقابل جبران از بابت عدم افزایش حقوق سال 1399 بنیاد و نیز عدم پرداخت اضافه کار و کارانه که مربوط به حسن انجام کار اداری است و نیز ضرر و زیان ناشی از ایراد سوابق بیمه ای (مشمول میانگین حق بیمه پرداختی 24 ماه) به اینجانب شده است، لذا مستنداً به ماده 34 و 35 قانون دیوان عدالت اداری بدواً تقاضای صدور دستور موقت بر عدم اجرای ابلاغیه شماره 54623- 27؍3؍1399 و 263618-12؍11؍1399 و هرگونه ابلاغیه یا بخشنامه مشابه آنها و متعاقبا ابطال ابلاغیه های موصوف از آن مقام مورد استدعا می باشد." 

 متن مقرره های مورد شکایت به شرح زیر است:

" الف) بخشنامه شماره 54623؍4؍1؍20- 27؍3؍1399 معاون امور اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی:

 با عنایت به سیاست های کلان بنیاد و مفاد بند 2 ابلاغیه شماره 31980/10-29؍2؍1399 رییس ارجمند، بنیاد با هدف تقویت رویکرد جوانگرایی و بهینه سازی ترکیب و توزیع منابع انسانی، موارد زیر جهت اجرای طرح بازنشستگی کارکنان با سابقه خدمت 30 سال و بالاتر که حایز شرایط بازنشستگی می باشند به شرح زیر ابلاغ می شود:

1)…… 2) …. 3) ……

4) با عنایت به ضرورت اجرای طرح مذکور، در صورت عدم تمایل به بازنشستگی از سوی افراد مشمول، از ابتدای مهر ماه سال جاری هرگونه اعتبار بودجه سالانه در رابطه با این افراد لحاظ نگردیده و مزایای غیر مستمر از جمله مسیولیت، اضافه کار و کارانه حذف می شود.

ب) نامه شماره 63018؍4؍1؍20- 7؍4؍1399 مدیرکل منابع انسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی:

همکار گرامی جناب آقای حمیدرضا عزیزی سفید دشتی

با سلام

بدین وسیله ضمن تقدیر، تجلیل و سپاس از چندین سال تلاش صادقانه و دلسوزانه جنابعالی در بنیاد مستضعفان که یکی از برجسته ترین عرصه ها برای خدمتگزاری به محرومین می باشد، به اطلاع می رساند در اجرای سیاست بنیاد مبنی بر بازنشستگی کارکنان با سابقه 30 سال و بالاتر و پیرو بررسی به عمل آمده، جنابعالی حایز شرایط بازنشستگی می باشید. بر این اساس مقتضی است درخواست بازنشستگی خود را در اسرع وقت جهت انجام سایر اقدامات به سازمان تامین اجتماعی و متعاقب آن اداره کل منابع انسانی ارایه نمایید. 

ما بر این باوریم بازنشستگی فصل نوینی از زندگی و آغازی برای زندگی با شیوه و ایده­های جدید است و امیدواریم این دوران جدید از پربارترین و با نشاط­ترین مراحل زندگی پرثمرتان باشد. سعادتمندی روز افزون شما و خانواده محترم را از خداوند متعال خواستاریم.

ج) نامه شماره 145073؍4؍1؍20- 31؍6؍99 مدیرکل منابع انسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی:

برادر گرامی جناب آقای علیپور

مدیر محترم امور خدمات اداری

با سلام

با توجه به سیاست های بنیاد و ابلاغیه های صادره در ماه های اخیر دستور فرمایید اضافه کار همکاران به شرح ذیل که سابقه ایشان از 30 سال گذشته و مشمول طرح بازنشستگی می شدند از تاریخ 1؍7؍99 به بعد لحاظ نگردد.

د)بخشنامه شماره 263618-12؍11؍1399 معاون امور اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی:

ضمن گرامیداشت ایام ا… مبارک دهه فجر و ولادت با سعادت حضرت فاطمه صدیقه (س) با عنایت به جلسه مورخ 6؍11؍1399 و تاکیدات ریاست ارجمند بنیاد مبنی بر حمایت از کارکنان، ایجاد انگیزه و نشاط فردی و سازمانی و تقویت عملکرد کیفی از طریق اصلاح و بهبود نظام پرداخت و سیاست بنیاد مبنی بر حمایت از خانواده و کاهش اختلاف در پرداخت حقوق، خواهشمند است دستور فرمایید در صورت عدم افزایش حقوق در آن حوزه و واحدهای

تابعه از ابتدای سال جاری (مازاد بر افزایش سنواتی ابتدای سال) با تاکید بر بهبود عملکرد و افزایش بهره وری و تلاش کارکنان در راستای تحقق جهش تولید و اهداف بنیاد، نسبت به بازنگری آیین نامه جبران خدمات خدمت و اعمال اصلاحات به صورتی که تغییر حقوق تا حداکثر سقف اشاره شده در جدول ذیل صرفاً برای ماه های بهمن و اسفند سال جاری را منجر شود، اقدام نمایند. در این راستا ضروری است موارد ذیل مد نظر باشد:

اصلاحات در جهت بهبود کیفیت عملکرد صورت پذیرفته و با لحاظ شایسته سالاری و عدالت محوری باشد.

اصلاحات مشمول همکاران با سنوات بیمه (کل سابقه) تا 30 سال می شود.

اصلاحات در جهت تقویت معیشت همکاران عایله مند باشد.

جهت گیری اصلاحات به سمت حفظ و ارتقای انگیزه سرمایه انسانی جوان، متخصص و متعهد باشد. 

لازم به ذکر است اداره کل منابع انسانی بنیاد در خصوص هرگونه ابهام نسبت به چگونگی اعمال موارد مندرج در جدول فوق اعلام آمادگی می نماید." 

  در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به موجب لوایح شماره 45280-1400-410؍4؍20 مورخ 29؍2؍1400 و 18789-1400؍410؍4؍20 مورخ 31؍1؍1400 به طور خلاصه توضیح داده است که:

  " 1- اساسنامه بنیاد در سال 1379 به توشیح رهبر انقلاب رسیده است و طبق ماده 4 آن اساسنامه،  بنیاد نشات گرفته از انقلاب اسلامی بوده و اینکه غیر انتفاعی، دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی، اداری و استخدامی است که طبق مقررات اساسنامه و آیین نامه های داخلی مصوب هیات امنا اداره می شود. 2- آیین نامه استخدامی بنیاد بر اساس ماده 13 اساسنامه بنیاد از سوی رییس بنیاد در سال 1393 تصویب شده است و طبق اساسنامه مذکور صدور دستورالعمل ها و ضوابط اجرایی و مقررات بنیاد از اختیارات رییس بنیاد می باشد. از سوی دیگر چون نیاز به بروزرسانی در آیین نامه مذکور احساس می شد برخی از مواد آن (20 تا 40) اصلاح و در قالب آیین نامه جامع جبران خدمات به شماره 256441؍10-6؍11؍1399 به تصویب رییس بنیاد رسیده است و آیین نامه مذکور متضمن وضع قاعده آمره و یا سالب حق و تکلیف به صورت عام و کلی نمی باشد و موجب تضییع حقوق اشخاص نشده است بلکه شرایط تشویقی خاصی را برای اشخاص طبق مقررات قانون تامین اجتماعی فراهم کرده است 3- چون از موسسات عمومی غیر دولتی محسوب می شود بنابراین به موجب ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول قانون مذکور مستثنی بوده و طبق ماده 127 کلیه قوانین و مقررات عام خاصی ملغی الاثر شده است. 4- طبق رای وحدت رویه شماره 540- 17؍11؍1386 هیات عمومی دیوان عدالت اداری کارکنان بنیاد مشمول مقررات قانون کار نمی باشند. 5- مقررات مورد شکایت فی نفسه متضمن وضع قاعده آمره یا سالب حق و تکلیف قانونی به صورت عام و کلی نبوده و موجب تضییع حقوق اشخاص نشده است و صرفاً شرایط تشویقی خاصی را برای اشخاصی که طبق مقررات سازمان تامین اجتماعی امکان بازنشستگی برای آنان فراهم است ایجاد کرده است. 6- دلایل صدور مقررات مورد شکایت در صدر آن بیان شده لیکن طبق ماده 69 آیین نامه اداری و استخدامی بنیاد، حق سنوات معادل یک ماه حقوق و مزایای حکمی و میانگین اضافه کار 4 سال پایان خدمت و کارانه بعنوان پاداش پایان خدمت پرداخت می شود. در حالی که به کسانی که در اجرای طرح مذکور درخواست بازنشستگی نمایند با ارفـاق و نگرش تشویقی معادل 2 مـاه حقوق و مزایای حکمی سنوات پرداخت می شود. 7- الزامـی برای پـذیرش شرایط ارفاقی پیشنهادی وجود ندارد و کارکنان این نهاد از نظر بیمه و بازنشستگی مشمول مقررات قانون تامین اجتماعی بوده و اجباری جهت بازنشستگی اعمال نشده است. 8- استقبال کارکنان دارای 30 سال سابقه خدمت دلالت آشکار بر اختیاری بودن طرح اعلامی و جنبه حمایتی آن دارد. 9- بازنشستگی اختیاری حق فرد شاغل است و بدون تقاضای وی و موافقت اداره و سازمان امکان پذیر نمی باشد. بنابراین در پرداخت حق سنوات هر سال، دو ماه حقوق و مزایای حکمی، جنبه تشویقی برای کارکنان داشته و تقاضای داوطلبان برای انتفاع از مزایای آن لازم و ضروری است. لذا در صورت عدم ارایه درخواست و عدم استفاده از آن، طبق ضوابط و مقررات مندرج در آیین نامه استخـدامی بنیاد در شرایط عـادی بازنشسته شده و صـرفاً از مزایـای پایان خـدمت مطابق آیین نامه استخدامی بهره مند می گردند. شایان ذکر است اضافه کار و سایر پرداختی های مذکور در آیین نامه جبران خدمات جنبه موقت داشته و در اختیار مسیولین بنیاد بوده و بنا به تشخیص مقام مافوق و مقتضیات اداری و سازمانی و حجم امور ارجاعی براساس نظر مافوق مربوط تامین می شود و از مزایای مستمر محسوب نمی شود و پرداخت آن به صورت غیر مستمر و منوط به وجود بودجه مصوب و مجوز لازم بوده و از این حیث حق مکتسب برای افراد ایجاد نمی کند و کارفرما الزامی برای پرداخت آنها به صورت کلی، عام الشمول، ثابت و دایمی ندارد. "

  هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12؍11؍1400 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً: هرچند به موجب بند 2 ماده واحده قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی مصوب سال 1373، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی جزء نهادها و موسسات عمومی غیردولتی محسوب می‌شود و براساس ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 نیز موسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی از مصادیق دستگاههای اجرایی هستند، لکن برمبنای ماده 117 قانون اخیرالذکر، نهادها، موسسات و تشکیلات و سازمانهایی که زیرنظر مستقیم مقام معظم رهبری اداره می‌شوند و نهادهای عمومی غیردولتی که با تعریف مذکور در ماده 3 این قانون منطبق هستند، از شمول مقررات قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنی شده‌اند و براساس ماده 3 قانون مزبور نیز موسسه یا نهاد عمومی غیردولتی : «واحد سازمانی مشخصی است که دارای استقلال حقوقی است و با تصویب مجلس شورای اسلامی ایجاد شده یا می‌شود و بیش از پنجاه درصد بودجه سالانه آن از محل منابع غیردولتی تامین گردد و عهده‌دار وظایف و خدماتی است که جنبه عمومی دارد.» ثانیاً: براساس ماده 188 قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1369 مقرر شده است که : «اشخاص مشمول قانون استخدام کشوری یا سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی و نیز کارگران کارگاههای خانوادگی که انجام کار آنها منحصراً توسط صاحب کار و همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول وی انجام می‌‌شود، مشمول مقررات این قانون نخواهند بود» و به موجب لایحه قانونی عدم شمول مقررات قانون کار درباره کارکنان نهادهای انقلابی مصوب سال 1359 : «کارکنان نهادهای انقلابی از قبیل (جهاد سازندگی – بنیاد شهید – نهضت سوادآموزی – بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) مشمول مقررات قانون کار نمی‌باشند.» ثالثاً: براساس ماده 4 اساسنامه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی که در تاریخ 11؍5؍1379 به تایید مقام معظم رهبری رسیده، مقرر شده است که : «بنیاد، نهادی است نشات گرفته از انقلاب اسلامی، غیرانتفاعی، دارای شخصیت حقوقی ‏و استقلال مالی، اداری و استخدامی که تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری و طبق مقررات این ‏اساسنامه و آیین‏نامه‏های داخلی‏ اداره می‏شود» و حکم مقرر در این ماده موید استقلال اداری و استخدامی بنیاد مذکور است. رابعاً: برمبنای مواد 43 و 44 آیین‌نامه استخدامی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، مزایای کارکنان شاغل در بنیاد احصاء شده که صرفاً فوق‌العاده مسیولیت، مهارت و کارانه یا پاداش بر حسب نظام ارزشیابی پرداخت می‌شود. همچنین براساس ماده 63 آیین‌نامه مذکور، بازنشستگی عبارت است از فراغت از خدمت برابر قانون تامین اجتماعی و در قانون تامین اجتماعی مصوب سال 1354 نیز حکمی مبنی بر الزام به بازنشستگی افرادی که بیش از 30 سال سابقه بیمه‌پردازی دارند، وجود ندارد و صرفاً براساس ماده 77 قانون مذکور اصلاحی مصوب سال 1371 محاسبه و پرداخت حقوق و مزایای تا 35 سال سابقه بیمه‌پردازی قابل محاسبه است. بنا به مراتب فوق و با عنایت به اینکه مفاد بخشنامه شماره 54623-27؍3؍1399 و بخشنامه شماره 263618-12؍11؍1399 معاون اداری و پشتیبانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی متضمن عدم پرداخت و قطع برخی از مزایای تابع شغل شاغل به جهت عدم تقاضای بازنشستگی است و حکم فوق از این حیث که کارمندی که پس از 30 سال خدمت و در سنوات مجاز تا سال سی و پنجم خدمت، اشتغال به کار و قصد ادامه خدمت داشته باشد، باید از کلّیه حقوق و مزایای مندرج در آیین‌نامه استخدامی و آیین‌نامه جبران خدمات آن بنیاد برخوردار شود و محرومیت کارکنانی که 30 سال سابقه بیمه‌پردازی دارند ولی از بازنشستگی به اختیار استفاده نکرده‌اند، از دریافت مزایای فوق موجب ایجاد تبعیض ناروا میان این قبیل کارمندان با سایر کارمندانی است که در سنوات خدمتی کمتر از 30 سال خدمت قرار دارند و منجر به ورود ضرر و زیان به آنان خواهد شد، بنابراین بخشنامه‌های یادشده خلاف قانون و خارج از حدود اختیار هستند و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شوند.

ب- براساس بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 رسیدگی به شکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه نامه‌های شماره 63018؍4؍1؍20-7؍4؍1399 و شماره 145073؍4؍1؍20-31؍6؍1399 مدیرکل منابع انسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی واجد جنبه موردی بوده و متضمن وضع قاعده عام‌الشمول نیستند؛ بنابراین از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 محسوب نمی‌شوند و رسیدگی به آنها در هیات عمومی دیوان عدالت اداری قابل طرح نبوده و به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شود./

مهدی دربین

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری

Powered by Froala Editor