مدیر
۱۴۰۰/۰۹/۰۹

رای شماره ۲۴۶۵ مورخ ۱۴‍۰‍۰/‍۰۹/‍۰۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری(۱- بند ۴ بخش مدارک مورد نیاز دستورالعمل پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی ابطال شد. ۲- بند ۵ بخش مدارک مورد نیاز دستورالعمل پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی مندرج در پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران،اعمال محدودیت برحق آموزش می شود ابطال شد.)

بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140009970905812465

تاریخ دادنامه: 9؍9؍1400

شماره پرونده: 9900164

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای علیرضا سلوکی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای 4 و 5 اطلاعیه پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی سال 1400- 1399 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بندهای 4 و 5 اطلاعیه پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی سال 1400- 1399 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران را خواستار شده و در جهت تبیین خواست به طور خلاصه اعلام کرده است که:

" 1- طبق اصل 20 قانون اساسی « همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند». به موجب بند 5 این آیین‌نامه داوطلبین زن در رشته هایی که فاقد طرح دوره انسانی می باشد می توانند پس از فارغ التحصیلی در آزمون مذکور شرکت نمایند اما داوطلبین مرد پس از فراغت از تحصیل تنها بعد از اتمام دوره خدمت سربازی مجاز به شرکت در آزمون مذکور هستند، بنابراین بند فوق الذکر با این اصل قانون اساسی مغایرت دارد.

2- مطابق تبصره 2 ماده 1 آیین نامه آموزش دوره پزشکی عمومی برای دانشجویانی که از طریق آزمون سراسری پذیرش می شوند جهت ارایـه تاییدیه دوره متوسط مـدت یک نیمسال تحصیلی و تاییدیـه دوره پیش دانشگاهی یک سال پس از ثبت نام در دانشگاه زمان در نظر گرفته شده است. طبق نرخ مورد اعتراض ارایه مدرک پایان مقطع کارشناسی در زمان ثبت نام برای آزمون دکتری است که براین اساس با بند 9 اصل 3 مغایرت دارد.

3- بر اساس قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 22؍8؍1390 طبق ماده 35 تا زمانی که دانشجو وفق تبصره 1 ماده 33 به تحصیل اشتغال دارند، می توانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده می شود. داوطلبین مرد مقطع کارشناسی، با شرکت در این آزمون وارد مقطع دکتری عمومی می شوند که مطابق با این قانون صدور معافیت تحصیلی برای این دسته از داوطلبین بلامانع است. لذا با عنایت به بند 4 و 5 این آیین نامه و معطوف نمودن توجه مجدد جنابعالی به بند 9 اصل 3 قانون اساسی، در جهت ادامه تحصیل علاقه مندان به این دوره تبعیضاتی نسبت به سایر دوره های برگزاری توسط وزارت علوم و بهداشت صورت می گیرد و همچنین داوطلبین را از تسهیلات مقرر شده در قانون خدمت وظیفه عمومی محروم می‌نماید.

4- دانشجویان سال آخر مقطع کارشناسی که تمایل به شرکت در این آزمون دارند و طبق دفترچه راهنمای شرکت در آزمون ورودی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته های گروه پزشکی مجاز به شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و ادامه تحصیل هستند وفق بند 5 مندرج در بخش « ضوابط ورود به دوره» باید از ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد امتناع بورزند. از طرفی چون دانشجویان ورودی نیمسال اول دانشگاه ها در شهریور ماه فارغ‌التحصیل می شوند امکان ثبت نام در آزمون مذکور را در سال جاری ندارند زیرا ثبت نام برای این آزمون در بازه زمانی زمستان سال قبل انجام می شود و این دسته از دانشجویان در آن بازه زمانی هنوز فارغ التحصیل نشده اند. مع‌الوصف طبق بند 4 که لزوم مدرک فارغ التحصیلی را هنگام ثبت نام برای آزمون ایجاد می کند. داوطلبین باید تا آزمون سال آینده منتظر بمانند. این امر به ایجاد فاصله یک ساله در امر تحصیل برای داوطلب می گردد در حالی که داوطلب شرایط ادامـه تحصیل را در این یک سال داراست. حسب الامر این مـوضوع سبب مغایرت با مـاده 1 قانون تـامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی « کلیه اطفال و جوانان ایرانی که واجد شرایط تحصیل می‌باشند باید بدون هیچ گونه مانعی به تحصیل بپردازند و هیچ کس نمی تواند آنان را از تحصیل باز دارد، جز با مجوز قانونی» می‌گردد. بنابه مراتب که نشان دهنده مغایرت قانونی است و همچنین اصل 40 قانون اساسی: « هیچ کس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد». وفق ماده 35 قانون دیوان بدواً درخواست صدور دستور موقت مبنی بر توقف مورد شکایت تا رسیدگی به آنها مورد استدعاست.

5- بر اساس تبصره 3 ماده 6 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی « کلیه ضوابط و مقررات آموزشی حاکم بر سایر دانشگاه های کشور و نیز ضوابط و مقررات آموزشی اعلام شده از شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی در مورد دانشگاه های علوم پزشکی حاکم و مجری خواهد بود». وفق صفحه 8 دفترچه شماره 1 راهنمای کارشناسی ارشد ناپیوسته سازمان سنجش آموزش کشور سال 1399 که برای بند ششم 4 تبصره ذکر گردیده است و طبق تبصره 1 همین بند دانشجویان سال آخر هنگام ثبت نام در آزمون کارشناسی ارشد معدل خود تا پایان ترم ششم را در سامانه نام نویسی ثبت می کنند لذا در دستورالعمل فوق الذکر صرفاً تبصره چهارم این بند مورد قبول واقع گردیده است. "

متن مقرره ‌های مورد اعتراض به شرح زیر است:

" اطلاعیه سیزدهمین دوره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی سال تحصیلی 1400-1399

داوطلبان جهت ثبت نام می توانید از روز یکشنبه مورخ 1؍10؍1398 تا پایان وقت روز سه شنبه مورخ 1؍11؍1398 با مراجعه به سایت ثبت نام و اسکن مدارک مشروحه زیر نسبت به ثبت نام خود اقدام نمایند. بدیهی است هرگونه مغایرت مدارک ارایه شده با دستورالعمل موجب کان لم یکن تلقی شدن ثبت نام از طرف دانشگاه خواهد شد.

………….

……………

4- مدرک معتبر که نشان دهنده معدل مقطع کارشناسی رشته های مورد پذیرش باشد.

5- کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت دایم برای داوطلبان مرد. "

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معـاونت حقوقـی و امـور مجلس بـه موجب لایحـه شـماره 438؍107- 10؍3؍1399 توضیح داده است که:

" متقاضی ابطال بندهای 4 و 5 بخش مدارک مورد نیاز اطلاعیه پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی مندرج در سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران می باشد. لکن دعوای خود را به طرفیت معاونت آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی طرح نموده است. در این خصوص اشاره می نماید: اولاً مراحل اجرایی آزمون از جمله اطلاعیه مورد اعتراض توسط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران تنظیم و اجرا شده است بر این اساس اطلاعیه مورد اعتراض ارتباطی با معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ندارد. ثانیاً: معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دارای شخصیت حقوقی مستقل از وزارت متبوع نبوده و نمی تواند مستقلاً طرف دعوا قرار گیرد. بنابراین و نظر به عدم سمت معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دعوای حاضر صدور قرار رد شکایت مورد تقاضا است. مطابق مصوبه جلسه 421- 19؍3؍1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی برنامه ریزی از شورای عالی انقلاب فرهنگی منفک و در هر وزارتخانه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) به طور مستقل تشکیل گردیده است. مطابق بند 20 مصوبات جلسات 429 و 430- 21؍7؍1377 و 5؍8؍1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره بازنگری مصوبات شورای عالی در خصوص آموزش عالی ( نامه شماره 3099؍دش- 18؍8؍1377) مقرر گردیده است « در خصوص موضوعات مربوط به آموزش های دانشگاهی، شورای عالی برنامه‌ریزی دستگاه اجرایی تصمیم می گیرد، مگر دروس معارف اسلامی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی می‌شود.»

به استناد بند مذکور و نامه شماره 4229؍دش- 25؍11؍1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی و مواد 2 و 7 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1364 بندهای 1، 4 و 16 ماده 1 قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1367، شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی به منظور تحقق سیاستها و خط مشی ها و اجرای مصوبات شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی به منظور تحقق سیاستها و خط مشی ها و اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در امر برنامه ریزی و تدوین و تصویب آیین نامه ها و مقررات آموزشی تشکیل گردیده است. وظایف شورای مزبور به شرح ذیل می باشد: « برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی گروه پزشکی در راستای خط مشی کلی و سیاستهای آموزشی و پژوهشی برنامه‌ریزی درسی در مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف دانشگاهی و اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه های مصوب و تصویب نهایی برنامه ریزی آموزشی، پژوهشی و درسی دوره های تخصصی علوم پزشکی، تهیه و تصویب آیین نامه های آموزشی و پژوهشی، تغییر و اصلاح آیین نامه ها، تدوین ضوابط بررسی صلاحیت علمی داوطلبان استخدام در هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی پزشکی کشور و تصویب آیین نامه های آن، تعیین نوع مدرک تحصیلی، جنسیت قابل پذیرش و درصد آن، نوع و میزان نقص عضو موثر، مواد امتحانی و ضرایب آن، ضوابط گزینش علمی و شرایط اختصاصی در آزمونهای ورودی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور، تعیین نوع عناوین رشته ها و مقاطع تحصیلی گروه پزشکی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری عمومی و ph.D.) ایجاد رشته ها و دوره‌های آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی و بررسی، حذف یا ادغام رشته ها و گرایش های تحصیلی در مقاطع مختلف دانشگاهی، تعیین ضوابط ارزیابی کار هر یک از دبیرخانه های شوراهای گروه پزشکی و تخصصی و ایجاد هماهنگی و تنظیم فعالیت آنها بر اساس خط مشی آموزشی و پژوهشی مصوب شورای عالی برنامه ریزی، تدوین و تصویب ضوابط نظارت بر حسن اجرای مصوبات، بررسی و اظهار نظر پیرامون کلیه موارد ارجاعی از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی یا وزیر بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی، بررسی و تصویب برنامه های آموزش پیشنهادی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و همکاری با وزارتین فرهنگ و آموزش عالی و آموزش و پرورش در زمینه برنامه‌ریزی‌های مربوط حسب مورد، بررسی و تصویب کلیه برنامه های درسی و مقررات و ضوابط آموزشی و پژوهشی گروه پزشکی مربوط به وزارتخانه ها، سازمانها و موسسات و نهادهای انقلاب اسلامی و دانشگاه ها و موسسات غیر انتفاعی، تدوین و تصویب ضوابط مربوط به جشنواره های علمی، پژوهشی، تدوین ضوابط مربوط به درس نامه ها و منابع درسی، تدوین و تصویب ضوابط انتقال و ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی مقیم خارج در مقطع مختلف تحصیلی تا مقطع دکترای تخصصی در داخل کشور، تدوین و تصویب ضوابط اعتبارگذاری موسسات آموزش عالی گروه پزشکی، تدوین و تصویب ضوابط ارزیابی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی مرتبط در کشور، تدوین ضوابط مربوط به کمیسیون بررسی موارد خاص.

آیین نامه پذیرش دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران از مقطع کارشناسی، مصوب شصت و ششمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ 16؍3؍1396 می باشد. بنابراین اطلاعیه سیزدهمین دوره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی سال تحصیلی 1400-1399 با توجه به مصوبه مذکور تنظیم شده است. برابر بند 1-5 آیین نامه مورد اشاره یکی از شروط شرکت در آزمون مذکور دارا بودن معدل مقطع کارشناسی 16 و بالاتر است. بر این اساس بند 4 قسمت مدارک مورد نیاز اطلاعیه سیزدهمین دوره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی سال تحصیلی 1400-1399 دایر بر « ارایه مدرک معتبر که نشان دهنده معدل مقطع کارشناسی رشته‌های مورد پذیرش باشد.» با توجه به این بند از آیین نامه تنظیم شده است. در ارتباط با بند 5 اطلاعیه سیزدهمین دوره پذیرش دانشجوی پزشکی ازمقطع کارشناسی سال تحصیلی 1400-1399 نیز اشاره می نماید برابر بندهای 1-1 شرایط ورود به دوره آیین نامه مذکور، متقاضیان لازم است شرایط عمومی تحصیل رایگان در جمهوری اسلامی را دارا باشند. وفق تبصره بند 3-1 مدت زمان سربازی و طرح نیروی انسانی به شرط حداکثر سن متقاضیان اضافه می شود. بر این اساس برابر مفاد آیین نامه متقاضی پس از انجام خدمات طرح نیروی انسانی ( در رشته هایی که مقطع کارشناسی آن دارای طرح نیروی انسانی است) و خدمت سربازی مجاز به ثبت نام جهت شرکت در آزمون مقطع مذکور می باشند. مضافاً به اینکه شرایط مربوط به نظام وظیفه تابع قوانین سازمان نظام وظیفه است.

همچنین مطابق نامه شماره 101؍52؍33؍99- 31؍2؍1399 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، آن دانشگاه جهت اخذ معافیت تحصیلی این گروه از داوطلبان با سازمان نظام وظیفه مکاتباتی را انجام داده که سازمان مذکور با اعطای معافیت تحصیلی در مقطع کارشناسی به پزشکی موافقت ننموده است. برابر ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حدود صلاحیت و وظایف هیات عمومی دیوان، رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دستگاه های دولتی در مواردی است که مقررات مذکور مغایر با شرع یا قانون باشند و یا مرجع صادر کننده از حدود اختیار مربوطه تجاوز و یا سوء استفاده نموده باشد در حالی که در پرونده حاضر تمامی اقدامات وفق ضوابط، مقررات و مصوبات مربوطه صورت گرفته و شاکی نیز دلیل و مستندی جهت اثبات ادعای مطروحه ارایه ننموده است. بر این اساس و با توجه به مراتب مذکور رد شکایت نامبرده مورد تقاضا می باشد. "

هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 9؍9؍1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب ‌دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

الف- اولاً: با توجه به اینکه برمبنای ماده 1 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 : «کلّیه اطفال و جوانان ایرانی که واجد شرایط تحصیل می‌باشند باید بدون هیچگونه مانعی به تحصیل بپردازند و هیچکس نمی‌تواند آنان را از تحصیل بازدارد، جز با مجوز قانونی.» ثانیاً: الزام متقاضیان شرکت در آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی به ارایه مدرک معتبر که نشان‌دهنده معدل مقطع کارشناسی آنها باشد، موجب اعمال محدودیت حق بر آموزش به عنوان یکی از حقوق بنیادین شهروندان است و با بنـد سوم اصل سـوم و اصل سی‌ام قانـون اساسی مغایرت دارد. ثالثاً: دانشجویان سال آخر مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در تمامی رشته‌ها وفق ضوابط، مجاز به شرکت در آزمونهای تحصیلات تکمیلیمربوطه هستند و از این رو الزام به فارغ‌التحصیلی داوطلبان شرکت در آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی و ارایه معدل قطعی مقطع کارشناسی و عدم امکان شرکت دانشجویان سال آخر در آزمون یادشده فاقد مبنای قانونی است. بنا به مراتب فوق، بند 4 بخش مدارک مورد نیاز دستورالعمل پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی مندرج در پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران که متضمن الزام داوطلبان به ارایه مدرک معتبری است که نشان دهنده معدل مقطع کارشناسی رشته‌های مورد پذیرش باشد، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.

ب- با عنایت به اینکه به موجب تبصره 1 ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی الحاقی سال 1390، حداکثر معافیت تحصیلی در هریک از مقاطع تحصیلی پیش‌بینی شده است و براساس قسمت ذیل ماده 35 قانون مذکور اصلاحی سال 1390 و ماده 6 آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال 1392 هیات وزیران، این معافیت در هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر می‌شود، بنابراین اطلاق بند 5 بخش مدارک مورد نیاز دستورالعمل پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی مندرج در پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، در مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی باشد باعث اعمال محدودیت بر حق آموزش می‌شود، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری