بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 2141
تاریخ دادنامه: 1400/07/20
شماره پرونده: 9901607
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم مهدیه وردی پور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 2-2 با عنوان سهمیه مناطق محروم در صفحه 4 راهنمای انتخاب سهمیه و ارسال مدارک چهل و یکمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی رشته های پزشکی بالینی در سال 1393
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 2-2 با عنوان سهمیه مناطق محروم در صفحه 4 راهنمای انتخاب سهمیه و ارسال مدارک چهل و یکمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی رشته های پزشکی بالینی در سال 1393 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«با سلام و احترام اینجانب پزشک متخصص مغز و اعصاب دارای رتبه برتر بورد تخصصی بومی استان خراسان شمالی ( شهرستان بجنورد) متقاضی سهمیه مناطق محروم در 41 امین دوره آزمون دستیاری در رشته مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد پذیرفته شده ام ضمن اعتراض به نحوه پذیرش در جهت تبیین خواسته های مطروحه به استحضار می رسانم دلالت بر ماده واحده قانون اصلاح بند 3 قانون برقراری عدالت آموزشی مصوب 10/7/1392 مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است 30 درصد ورودی رشته های تخصصی پزشکی را از طریق جـذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محـروم پذیرش نماید با این توصیف و در قسمتی از بند 2-2 دفترچه راهنمای 41 امین دوره آزمون پذیرش دستیاری تعلق سهمیه مناطق محروم به داوطلبان بومی منوط به کسب 85 درصد حد نصاب رشته محل انتخابی گردیده است که این قسمت از تصمیمات اتخاذ شده وزارت بهداشت بوده و مغایر با حکم صریح قانون می باشد و در سال 1397 نیز طی رای شماره 1748 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 15/8/1397 حذف گردیده است در صورتی که هیچ گونه رسیدگی و احقاق حقی برای داوطلبان سالهای قبل که با این شرط به ناحق در آزمون قبول شده اند انجام نگرفته است و هم اکنون بعد از فارغ التحصیلی نیز مجبور به گذراندن طرح تخصص با ضوابطی هستیم که از ابتدا بدون قدرت انتخاب و به ناحق به ما تحمیل شده است.
2- از موارد دیگری که موید موضوعات ذکر شده می باشد نحوه برگزاری آزمون دستیاری در سال 1393 میباشد که متاسفانه بدون اختصاص کد رشته محل مجزا برای سهمیه آزاد و محروم در رشته های متفاوت، قدرت انتخاب از شرکت کنندگان سلب گردید و شانس قبولی در شهرهای دیگر به صورت آزاد را از اینجانب گرفته است که این موضوع به دلیل اعتراضات فراوان از سالهای بعد اصلاح شد ولی ترتیب اثری به حق دستیاران ورودی 93 داده نشد. با توجه به موارد فوق ( اعمال غیر قانونی کسب 85 درصد نمره و مجزا نبودن کد رشته محل در زمان انتخاب رشته) اگر این شرایط برای بنده اصلاح می شد با توجه به رتبه 580 کسب شده در آزمون امکان قبولی به عنوان سهمیه عام چه در این رشته و چه رشته ای دیگر وجود داشت که متاسفانه کامل این حق از من گرفته شده است. لذا خواهشمندم با بررسی موضوعات بیان شده وزارت بهداشت را ملزم نمایید بازنگری لازم را در خصوص پذیرش دستیاران ورودی 93 انجام داده و نسبت به اصلاح وضعیت تعهد اینجانب و کاهش سنوات طرح تخصص در رشته ای که متاسفانه به اجبار و بدون حق انتخاب به بنده تحمیل گردیده اقدام نماید این کمترین درخواست در خصوص احقاق حق بنده می باشد که متاسفانه وزارت بهداشت از روی ناآگاهی و سلب قدرت انتخاب به ما تضییع گردیده است.»
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب نامه مورخ 4/7/1399 توضیح داده است که:
«با سلام و احترام
پیرو دادخواست مربوط به پرونده شماره 9901607 در خصوص رفع نواقص موجود موارد ذیل را اعلام می دارد:
1- درباره بند یک ( طی نامه ای مشخصات دقیق مقرره مورد شکایت از حیث شماره و تاریخ اعلام نمایید): راهنمای انتخاب سهمیه و ارسال مدارک چهل و یکمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی رشته های پزشکی بالینی ویرایش 1/4/1393.
2- در خصوص بند 2 (دقیقاً تعیین نمایید کدام قسمت از مقرره مورد شکایت است): بند 2-2 صفحه چهار راهنمای انتخاب سهمیه و ارسال مدارک چهل و یکمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی رشته های پزشکی بالینی با موضوع سهمیه مناطق محروم که شرط برخورداری و اعمال سهمیه مناطق محروم را کسب حداقل 85% نمره آخرین فرد قبول قید نموده که برخلاف نص صریح قانون اصلاح بند 3 ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب 22/7/1392 مجلس شورای اسلامی می باشد که اعلام می دارد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است سی درصد (30%) ورودی های رشته های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی و سایر رشته های گروه پزشکی را از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم و متناسب با نیاز استانها و در چارچوب نظام سطح بندی پذیرش نماید ( و در متن قانون به کسب حد نصاب نمره اشاره نگردیده و قید کسب حد نصاب نمره صرفاً جزء تصمیمات داخلی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده که خلاف قانون مصوب مجلس شورای اسلامی می باشد).
طبق بند 2-2 سهمیه مناطق محروم صفحه 6 بخش توجه 6: ( داوطلبانی که از سهمیه مناطق محروم استفاده نموده‌اند مجاز به پذیرش به صورت آزاد در کلیه رشته محل های آموزشی با رعایت مقررات پذیرش می باشند) ولی به دلیل عدم اختصاص کد رشته محل های مجزا برای سهمیه آزاد و مناطق محروم در پذیرش دستیاران تخصصی پزشکی ورودی سال 1393 سبب سلب انتخاب مناسب از داوطلب گردیده است. در این شرایط وقتی داوطلبی مبادرت به انتخاب سهمیه مناطق محروم نموده و حال آن که استفاده از این سهمیه را فقط برای یک رشته خاص مد نظر داشته باشد سیستم پذیرش سهمیه مذکور را در تمام رشته محل های انتخابی داوطلب نیز لحاظ نموده و شانس قبولی به صورت آزاد در سایر رشته محل های انتخابی را سلب نموده است. (لازم به توضیح است این مهم از سال 1394 اصلاح گردیده و کد رشته های آزاد و مناطق محروم از یکدیگر در دفترچه راهنمای انتخاب رشته جدا گردیده است.)»
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
«2-2- سهمیه مناطق محروم:
به منظور توزیع متناسب نیروی متخصص در سطح کشور و نیز بر اساس قانون برقراری عدالت آموزشی مصوب مجلس شورای اسلامی و اصلاحیه ماده 3 آن، 30% ظرفیت دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی 10 قطب آموزشی ( کلان منطقه) کشور ( در قالب ظرفیت) در رشته های مورد نیاز به متقاضیان واجد شرایط پذیرش با استفاده از سهمیه مناطق محروم که موفق به کسب حداقل 85% حد نصاب قبولی در رشته محل انتخابی خود مطابق جدول شماره 2 گردند با رعایت کلیه مندرجات این راهنما در زمینه پذیرش در سهمیه مذکور تعلق می یابد. لذا در این راستا کشور از نظر آموزشی به 10 قطب ( کلان منطقه) به شرح ذیل تقسیم می شود:
1- قطب 1: دانشگاه های علوم پزشکی گیلان، مازندران، گلستان، بابل، سمنان، شاهرود و دانشکده های مستقر در منطقه
2- قطب 2: دانشگاه های علوم پزشکی تبریز، اردبیل، ارومیه، زنجان و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
3- قطب 3: دانشگاه های علوم پزشکی کرمانشاه، همدان، کردستان، ایلام و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
4- قطب 4: دانشگاه های علوم پزشکی اهواز، لرستان و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
5- قطب 5: دانشگاه های علوم پزشکی شیراز، هرمزگان، بوشهر، فسا، جهرم، یاسوج و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
6- قطب 6: دانشگاه های علوم پزشکی قم، اراک، قزوین، البرز
7- قطب 7: دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان، یزد، کاشان، شهرکرد و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
8- قطب 8: دانشگاه های علوم پزشکی کرمان، زاهدان، رفسنجان، جیرفت، زابل و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
9- قطب 9: دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، سبزوار، بیرجند، گناباد، خراسان شمالی و دانشکده های علوم پزشکی مستقر در منطقه
10- قطب 10: دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران»
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات معاونت حقوقی، مجلس و امور استانها ( وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) به موجب لایحه شماره 613/107- 30/3/1400 به طور خلاصه توضیح داده است که:
«1- با توجه به قانون برقراری عدالت آموزشی و اصلاحات آن در هر رشته/محل سی درصد ظرفیت به افراد واجد شرایط و متقاضی استفاده از سهمیه مناطق محروم تخصیص داده شده است که ظرفیت مورد نظر صرفاً توسط افراد متقاضی سهمیه تکمیل شده است و این گروه از متقاضیان در رقابت با سایر شرکت کنندگان قرار نگرفته اند.
همچنین در راستای مساعدت به متقاضیان پذیرش با استفاده از سهمیه یاد شده مقرر می گردد ظرفیت مورد نظر در دانشگاه های علوم پزشکی در رشته های مورد نیاز به متقاضیان واجد شرایط که موفق به کسب حداقل 85 % حد نصاب قبولی در رشته ی محل انتخابی خود گردند با رعایت کلیه مندرجات راهنمای آزمون در زمینه پذیرش در سهمیه مذکور تعلق یابد. بنابراین برخلاف ادعای شاکی در صورت عدم تعیین نصاب 85 درصد برای قبولی، متقاضیان پذیرش با استفاده از قانون برقراری عدالت آموزشی ملزم به کسب حد نصاب رشته/ محل مورد تقاضا بوده اند و حد نصاب یاد شده در راستای مساعدت به متقاضیان پذیرش با استفاده از سهمیه فوق الاشعار به تصویب رسیده است.
2- در خصوص اعتراض به عدم اختصاص کد رشته/محل مجزا برای سهمیه آزاد و محروم در رشته/محل های آزمون دستیاری دوره چهل و یکم نیز به موجب قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت و قانون تشکیل شورای آموزشی پزشکی و تخصصی تنظیم آیین نامه ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی و همچنین بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها برعهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شورای یاد شده می باشد. بنابراین در اجرای مفاد قانون اصلاح بند (3) ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی، این وزارتخانه در دفترچه راهنمای آزمون دوره دستیاری شرایط شرکت، نحوه پذیرش و مدت تعهدات سهمیه موضوع قانون برقراری عدالت آموزشی را برای داوطلبان متقاضی برخورداری از سهمیه مذکور به صورت کاملاً واضح اعلام نموده است.
3- در ارتباط با شاکیه اشاره می نماید، نامبرده در رشته بیماری های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد با استفاده از سهمیه قانون برقراری عدالت آموزشی (سهمیه استان خراسان شمالی) با نمره 358 پذیرفته شده است این در حالی است که نمره آخرین فرد پذیرفته شده در سهمیه آزاد در رشته مذکور در دانشگاه علوم پزشکی مشهد 365 و بیشتر از نمره مشارالیها بوده است.
4- متعهدین معمولاً ترجیح به اشتغال در مناطق شهری بالاخص شهرهای بزرگ و پرجمعیت و در مطب های خصوصی دارند. با توجه به کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم و نیازمند کشور که موجب اجبار بیمار به مسافرت به شهرهای بزرگ و برخوردار می گردید که این امر علاوه بر تحمیل رنج بیماری و هزینه های آن موجب تحمیل هزینه سفر نیز بوده است. قانونگذار در راستای حمایت از ساکنین شهرها و مناطق محروم کشور با تدبیر لازم و با این تمهید، نسبت به تصویب قانون یاد شده اقدام نموده است. خاطر نشان می سازد این تصمیم نیز از این جهت بوده که فارغ التحصیلان سهمیه یاد شده پس از پایان تحصیلات به استان مربوطه بازگشته و نسبت به ارایه خدمات تخصصی به بیماران استان خویش خدمت رسانی نمایند. لکن همان گونه که ملاحظه می نمایند این متقاضیان پس از استفاده از مزایای سهمیه یاد شده و قبولی با این سهمیه و فارغ التحصیلی، زمانی که لازم است نسبت به ارایه خدمات برای هموطنان عزیز ساکن مناطق محروم خود اقدام نمایند با طرح دعاوی، متقاضی ابطال سهمیه پذیرش شده و انجام خدمت به میزان برابر مدت تحصیل در شهرهای برخوردار و سپس اخذ مدرک تحصیلی و کار در مطب شخصی گردیده‌اند.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 20/7/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: به موجب قانون اصلاح بند (3) ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال 1392 : «وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظّف است سی درصد ورودیهای رشته‌های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی و سایر رشته‌های گروه پزشکی را از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم و متناسب با نیاز استانها و در چهارچوب نظام سطح‌بندی پذیرش نماید» و مطابق تبصره (3) ذیل قانون مزبور نیز مقرر شده است که : «تحصیل دانشجویان بومی موضوع این بند در دانشگاههای استان مربوطه در اولویت میباشد. در صورتی که داوطلب مذکور نمره لازم برای تحصیل در دانشگاههای دیگر را کسب کرده باشد، تحصیل او برابر مقررات این بند منوط به موافقت وی خواهد بود.» ثانیاً: به موجب رای شماره 1748 مورخ 15/8/1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، حکم به ابطال مقرراتی صادر شده است که براساس آنها اعمال سهمیه مناطق محروم مصرح در قوانین یادشده به کسب 85% حدنصاب قبولی در رشته محل انتخابی موکول شده بود. بنا به مراتب فوق، بند 2-2 با عنوان سهمیه مناطق محروم مندرج در صفحه 4 راهنمای انتخاب سهمیه و ارسال مدارک چهل و یکمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی رشته‌های پزشکی بالینی در سال 1393 به لحاظ تعیین حدنصاب 85% برای متقاضیان استفاده از قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده آن است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.
حکمتعلی مظفری-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
