بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1295
تاریخ دادنامه: 1400/05/05
شماره پرونده: 9902496
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص دادخواست اشخاص به خواسته برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و قطع مستمری بازماندگان شوهر، با توجه به اینکه شکات در زمان تقدیم دادخواست، شغل و شوهر نداشته و به علت دریافت دو مستمری از محل مستمری بازماندگان پدر (صندوق بازنشستگی کشوری) و شوهر ( سازمان تامین اجتماعی)، مستمری بازماندگان صندوق بازنشستگی کشوری آنان قطع شده است و درخواست برقراری مجدد مستمری بازماندگان اخیرالذکر را دارند، شعب دیوان عدالت اداری آرای متعارض صادر کرده اند.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 41 بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم فاطمه اقرلی خانی به خواسته الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مجدد مستمری بازماندگان پدر و اعاده حقوق و مزایای قانونی به موجب دادنامه شماره 9709970957500079-8/2/1397 به شرح زیر رای به رد شکایت صادر کرده است:
با بررسی اوراق و محتویات موجود در پرونده و با توجه به توضیحات مکتوب طرف شکایت به شرح لایحه دفاعیه ملاحظه می گردد اقدامات و تصمیمات طرف شکایت بر اساس قوانین، مقررات و موازین اداری بوده است. شاکی هم ایراد و دلیل موجهی که ثابت کند از قوانین و مقررات تخلف شده است را ارایه ننموده بنابراین شکایت با کیفیت مطروحه قابل اجابت نبوده و فاقد مبنای قانونی است لذا این شعبه مستند به مواد 10 و 6 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت صادر و اعلام می گردد.
شعبه 23 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری متعاقب تجدیدنظر خواهی خانم فاطمه اقرلی خانی، ضمن نقض رای بدوی صادر شده از شعبه 41 دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9709970959301496-24/4/1397 به شرح زیر رای به ورود شکایت صادر کرده است:
نظر به اینکه اولاً تجدیدنظر خواه انصراف خود را از دریافت مستمری از صندوق تامین اجتماعی اعلام داشته است. ثانیاً مستمری برقرار شده از سوی صندوق بازنشستگی کشوری مقدم بر مستمری صندوق تامین اجتماعی بوده و با فوت بیمه شده تامین اجتماعی موجبی جهت قطع مستمری بیمه شده مشمول ماده 82 قانون استخدام کشوری نمی‌‌باشد. ثالثاً تجدیدنظر خواه فاقد شوهر و شغل بوده و مشمول بند 2 ماده 111 قانون مدیریت خدمات کشوری نیز است. رابعاً ماده 48 قانون حمایت از خانواده به نحو مطلق قطع مستمری بازماندگان را تجویز ننموده است و در هر حالت مستمری بازماندگان پرداخت آن باید استمرار داشته باشد. خامساً در صورت تعارض بین دریافت دو مستمری، مستمری بیشتر ملاک پرداخت است و از موجبات قطع مستمری نبوده و اختیار دریافت از هر صندوق به انتخاب ورثه می باشد و ممنوعیت دریافت بیش از یک حقوق وظیفه برای فرزند از قبل پدر که مقدم بر فوت همسر است دلیل قطع مستمری نمی باشد و لذا بنا به جهات فوق تقاضای تجدیدنظر خواهی موجه تشخیص و با استناد ماده 71 قانون دیوان ضمن نقض رای معترض به حکم به ورود شکایت و برقراری مستمری از صندوق بازنشستگی از تاریخ قطع مستمری صادر و اعلام می گردد.
ب: شعبه 47 بدوی دیوان عدالت اداری در خصوص دادخواست خانم زهرا زندیه به خواسته الزام اداره کل تامین اجتماعی استان سمنان به قطع مستمری بازماندگان همسر و الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مستمری بازماندگان پدر به موجب دادنامه شماره 9909970902500645-28/2/1399 به شرح زیر رای به ورود شکایت صادر کرده است:
با عنایت به اینکه بند 3 ماده 48 قانون حمایت خانواده مصوب 1/12/1391 پرداخت مستمری به بازماندگان (فرزندان اناث) را مشروط به نداشتن شغل یا شوهر نموده و شاکیه فاقد شغل یا شوهر می باشد و تنها مانع وی جهت دریافت حقوق وظیفه پدرش (مرحوم احمد زندیه) دریافت مبلغ ناچیزی بابت مستمری بازماندگان همسرش (مرحوم ناصر خطیبی) می باشد و باتوجه به اینکه بند 1 ماده 48 قانون حمایت خانواده مصوب 1/12/1391 مقرر داشته «زوجه دایم متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری وی برخوردار می گردد و ازدواج وی مانع دریافت حقوق مذکور نیست و در صورت فوت شوهر بعدی و تعلق حقوق به زوجه در اثر آن، بیشترین مستمری ملاک عمل است.» که با تنقیح ملاک از ماده مذکور می توان نتیجه گرفت شاکی بین دریافت مستمری ناچیز شوهر مرحومش و حقوق وظیفه مرحوم پدرش نیز صاحب اختیار بوده و با صرف نظر از دریافت مستمری همسرش از سازمان تامین اجتماعی بتواند سهم خود از حقوق وظیفه پدرش از صندوق بازنشستگی کشوری را دریافت نماید. بنابراین با توجه به مراتب فوق، به استناد مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 حکم به ورود شکایت شاکی و الزام اداره کل تامین اجتماعی استان سمنان به قطع مستمری بازماندگان مرحوم ناصر خطیبی در حق وی و الزام صندوق بازنشستگی کشوری به برقراری مستمری بازماندگان مرحوم احمد زندیه در حق شاکی صادر و اعلام می گردد.
شعبه 17 تجدیـدنظر دیـوان عدالت اداری، ضمن نقض دادنامـه مـذکور بـه موجب دادنامه شماره 9909970956501616-18/6/1399 به شرح زیر رای به رد شکایت صادر کرده است:
اولاً: فرزندان و نوادگان اناث مستخدم متوفی به شرط نداشتن شوهر و شغل می توانند در اجرای بند (ب) ماده 86 قانون استخدام کشوری مصوب 31/3/1345 و همچنین بند (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 و با ملاحظه بند 2 ماده 111 قانون مدیریت خدمات کشوری از حقوق وظیفه از قبل پدر متوفی خویش استفاده کنند. ثانیاً: در مانحن فیه مشارالیها در تحت زوجیت وکفالت شوهر خود بوده که در تاریخ 21/12/1397 فوت نموده و در اجرای بند 1 ماده 81 قانون تامین اجتماعی به عنوان ورثه ایشان محسوب شده ( مستمری برقرار گردیده) علی‌‌ایحال هدف مقنن از تاسیس و وضع قانون مورد اشاره صرفاً حمایت از زنان است که فاقد حمایت و پشتوانه قانونی و نداشتن و اشتغال که بتوانند از طریق آن امرار معاش نمایند بنابراین در راستای اصل 29 قانون اساسی زیر چتر حمایتی تامین اجتماعی قرار می گیرند بنابراین با عنایت به اینکه شاکی از مزایای قانونی تامین اجتماعی ( مستمری شوهر متوفی) بهره مند می باشد علیهذا درخواست ایشان مبنی بر انتخاب مستمری پدر متوفی خود با وجود اینکه همسر مرحوم از آن ارتزاق می کند ترجیح بلامرجح می باشد ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به رد شکایت صادر و اعلام می نمایند.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 5/5/1400 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- اولاً: بـر اساس مـاده 82 قانـون استخدام کشـوری: «هرگاه مستخـدم بازنشسته فوت شود، تمـام حقـوق بازنشستگی او به عنـوان حقوق وظیفه طبق مقررات این قانون به وراث قانونی وی پرداخت خواهد شد» و به موجب بند «ب» قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وارث کارمندان مصوب 28 آذر ماه 1338 و برقراری حقوق وظیفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث مصوب سال ۱۳۶۳ و اصلاحـی سال ۱۳۷۹ : «حقوق وظیفـه سهم فرزنـدان و کلّیه نـوادگان اناث کلّیه مستخدمـان وزارتخانـه‌ها و موسسات و شرکتهای دولتی و همچنین سازمانهایی که شمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است و مشمولین قانون استخدام نیروی مسلّح و قانون تامین اجتماعی که طبق قوانین و مقررات مربوط برقرار شده یا بشود با رعایت کلّیه قوانین و مقررات مورد عمل به شرط نداشتن شوهر و شغل قابل پرداخت است.» ثانیاً: در قوانین و مقررات حاکم، منع قانونی درخصوص انصراف زوجه از دریافت مستمری پرداختی به وی از قبل همسر متوفایش وجود ندارد. بنا به مراتب فوق و با عنایت به اینکه زوجه تحت تکفل شوهر می‌تواند پس از فوت شوهر از دریافت مستمری شوهر انصراف داده و در صورت تحقّق شرایط مقرر در موازین قانونی به عنوان فرزند اناث از حقوق وظیفه پدر خود بهره‌مند گردد، بنابراین دادنامه شماره 9709970959301496-24/4/1397 صادر شده از شعبه 23 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری که ضمن نقض دادنامه شماره 9709970957500079-8/2/1397 صادر شده از شعبه 41 بدوی دیوان عدالت اداری، بر مبنای استدلال فوق، حکم به ورود شکایت شاکی به خواسته قطع مستمری همسر متوفی و الزام به بهره‌مندی از حقوق وظیفه پدر متوفی صادر کرده است، صحیح و منطبق با موازین قانونی می باشد. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری
