بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1239
تاریخ دادنامه:1400/04/22
شماره پرونده: 9803184
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان: خانم ها و آقایان 1- شیوا ترابی اردکانی 2- آی سودا افشاری 3- تینا سیدموسوی 4- فاطمه غریب پور 5- آناهیتا مروت 6- زهرا پنبه زن 7- ترانه استدلال 8- سارا طیبی 9- فرزانه محمدی 10- راضیه حسن شاهی 11- اعظم مباشری 12- مریم پاک نیت 13- حسین مفیدی 14- ایمان خالقی 15- محسن باقری 16- محمد جوکار 17- علی رستگاریان جهرمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 441/500-3/5/1396 معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی واحد ابطال نامه شماره 441/500-3/5/1396 معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:
«حتماً استحضار دارند که داوطلبان شرکت در دوره های دستیاری تخصصی دندانپزشکی برای کسب آمادگی علمی لازم و شرکت در آزمون دستیاری از سالها قبل برنامه ریزی می نمایند و طبق آن چه در سایت مرکز سنجش آموزش پزشکی وزارت بهداشت مشهود است از سالها قبل به شکل مرسوم به صورت رسمی منابع آزمون های مختلف اعلام می شود تا داوطلبان بتوانند نسبت به مطالعه آنها در وسعت وقت برنامه ریزی و اقدام نمایند. در سال 1394 به صورت رسمی در سایت مرکز سنجش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام گردیده است که منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی سال 1396 (یعنی 2 سال بعد) از 14 کتاب مرجع دندانپزشکی عمومی است. متاسفانه در آبان 1395 معاونت آموزشی وزارت بهداشت این موضوع را لغو و رسماً به صورت مکتوب (نامه شماره 769/500-3/8/1395) برگزاری آزمون از منابع اعلام شده (یعنی کتب مرجع دندانپزشکی) را به سال 1397 موکول نموده این موضوع سبب شد تا برنامه و اقدامات داوطلبین در مطالعه از منابع مذکور ضایع گردد که محل پاسخ گویی به آن محکمه عدل الهی است. زیرا در حال حاضر آزمون دستیاری دندانپزشکی سال 1396 برگزار شده است و درخواست ابطال این آزمون به احتمال زیاد به جایی نخواهد رسید. اما با کمال ناباوری مجدداً معاون آموزشی وزارت بهداشت طی نامه شماره 441/500-3/5/1396 در حال برنامه ریزی برای لغو منابع آزمون سال 1397 است. با این اقدام برای داوطلبان آزمون دستیاری و من جمله اینجانبان که بنده سال پیاپی برنامه ریزی نموده و علاوه بر تقبل هزینه خرید این کتب، عمر و وقت گران بهای خود را صرف مطالعه این کتب نموده اند و به هیچ عنوان وجاهت ندارد. بنابراین طبق:
1- آیه مبارکه « لایکلف الله نفسا الا ما اتاها» بدین معنی که خداوند کسی را مکلف نمی کند مگر به آنچه بدو داده یا اعلام نموده است. 2- قاعده فقهی « لاضرر و لاضرار» 3- اصل 40 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بیان نموده « هیچ کس» نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد. 4-اصل عطف به ماسبق نشدن اعمال اداری و لزوم احترام به آنچه در سایت وزارت بهداشت به صورت رسمی اعلام شده است. 5 – توجه به موضوع حقوق مکتسبه ناشی از مطالعه منابع اعلام شده از سه سال پیش تاکنون برای داوطلبان، از قاضی (قضات) عالی مقام رسیدگی کننده استدعا می نمایم با عنایت به مراتب فوق الشعاع، نامه شماره 441/500-3/5/1395 معاون آموزشی وزارت بهداشت را ابطال و تا زمان صدور رای نهایی نسبت به صدور دستور مـوقت مبنی بر الزام بـرگزاری آزمـون دستیاری دندانپزشکی (دوره 32) با طرح سوال از منابع اعلام شده در سایت مـرکز سنجش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (کتب مرجع دندانپزشکی و عدم تغییر آنها) بر اساس مبانی شرع مقدس و قوانین جاری کشور اقدام فرمایید.» متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
«رییس محترم دانشگاه؍دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی
سلام علیکم
همانگونه که مستحضرید دستیابی به مرجعیت علمی در منطقه و جهان در حوزه آموزش علوم پزشکی کشور به عنوان هدفی کلان مورد توجه ویژه قرار گرفته و بسته های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی نیز بر این مبنا تدوین شده و یکی از مهمترین این بسته ها نیز به این امر اختصاص یافته است. براساس مطالعات و نظریات موجود، مولفه‌های مختلفی برای مرجعیت علمی مدنظر قرار می گیرد که از جمله مهمترین آنها، تولید دانش بومی و کاربست آن در ارایه خدمات است. خوشبختانه امروز در کشور شاهد این واقعیت هستیم که حجم قابل توجهی از انتشارات علمی تولید و به مدد حضور اساتید گرانقدر، سهم ایران از تولید علم جهانی ارتقای چشم گیری پیدا کرده است. اما آنچه در این میان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، ترجمان دانش تولیدی در عرصه عمل و در مسیر خدمت است که تدوین و نشر کتب مرجع گامی مهم در این زمینه می باشد.
کتب مرجع که از سوی اساتید برجسته هر حیطه تدوین می گردند، علاوه بر بومی سازی دانش وارد شده از مراکز معتبر بین المللی، بستری برای نشر و کاربست دانش بومی فراهم می کنند که اساتید ارزشمند دانشگاه های علوم پزشکی کشور دست اندرکار تولید آن هستند. نمونه قابل تحسین فعالیت در عرصه نگارش کتب مرجع، تدوین مجموعه 14 جلدی از کتب مرجع دندان پزشکی است، که با همت والای جمع بزرگی از اساتید دانشکده های دندانپزشکی سراسر کشور تحت نظارت شورای آموزش دندان پزشکی و تخصصی کشور تدوین و اکنون در دسترس دانشجویان و دانش آموختگان این رشته ها قرار گرفته است. از سوی دیگر در روزهای اخیر برخی دانشجویان دندانپزشکی داوطلب شرکت در آزمون دستیاری دندانپزشکی با اشاره به لزوم مطالعه کتب درسی در طول دوران تحصیل، نسبت به مرجع شدن این کتب برای آزمون دستیاری اظهار نگرانی کرده و مطالعه این کتب را در حین گذراندن واحدهای مربوطه، شرط لازم برای معرفی آنها به عنوان منبع آزمون دستیاری دانسته اند. در این راستا خواهشمند است دستور فرمایید نظرات اساتید و اعضای هیات علمی، مدیران گروههای آموزشی، دستیاران و دانشجویان دانشکده دندانپزشکی آن دانشگاه در این خصوص را حداکثر تا تاریخ 25 مرداد ماه سال جاری به این معاونت ارسال فرمایند.- معاون آموزشی و دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی»
در پاسخ به شکایت مذکور سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 190/107-7/2/1399 توضیح داده است که:
«1- شکات وفق مفاد دادخواست تقدیمی ادعا نموده اند در سال 1394 منابع آزمون دستیاری سال 1396 در سایت معاونت آموزشی اعلام گردیده است معهذا در سال 1395 این موضوع لغو و طی نامه شماره 769/500-3/7/1395 برگزاری آزمون از منابع اعلام شده مزبور به سال 1397 موکول می گردد. شکات همچنین مدعی گردیده اند در تاریخ 3/5/1396 معاونت آموزشی وفق نامه مورد اعتراض در صدد لغو منابع مذکور برای سال 1397 گردیده است. با توجه به مراتب فوق الذکر مشارالیهم در حال حاضر متقاضی ابطال نامه شماره 441/500-3/5/1396 معاونت آموزشی وزارت بهداشت می باشند.
2- در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به ذکر است، شکات در دادخواست تقدیمی متقاضی ابطال نامه شماره 441/500/د-3/5/1396 معاون آموزشی این وزارتخانه می باشند. وفق ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حدود صلاحیت شعب دیوان رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری ها و سازمان تامین اجتماعـی و تشکیلات و نهادهـای انقلابی و موسسات وابسته به آنها می باشد. همچنین برابر ماده 12 قانون مذکور نیز وظیفه هیات عمومی دیوان رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود اعلام گردیده است. لکن نامه مزبور که درخواست ابطال آن شده دستورالعمل، بخشنامه یا آیین نامه نبوده و حاوی حکم مقرره و یا تصمیم الزام آور نیز نمی باشد. نامه مورد اشاره صرفاً یک مکاتبه رایج اداری می باشد لذا حتی در صورت ابطال نیز اثری بر وضع موجود از این حیث مترتب نمی باشد و برای این وزارتخانه مشخص نمی باشد شکات بر چه اساسی درخواست ابطال آن را مطرح نموده اند.
3- صرف نظر از مراتب مذکور لازم به ذکر است، بر اساس قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1367 تدوین و ارایه سیاستها، تعیین خط مشی ها و برنامه ریزی برای فعالیت های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی، تعیین رشته ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز و اجرای برنامه های تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی از وظایف این وزارتخانه است.
4- وفق قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی مصوب سال 1352 وظایف زیر برعهده شورای مذکور می باشد. بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی، ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روشهای کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم، بررسی و تعیین احتیاجات نیروی انسانی لازم در کشور در رشته های پزشکی و علوم وابسته و تخصص های پزشکی و تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها از جهات زیر:
الف- برنامه و روشهای آموزشی ب- بررسی و اظهار نظر درباره ضوابط مربوط به صلاحیت آموزشی موسسات پزشکی و تصویب صلاحیت آموزشی مذکور و نحوه وابستگی آنها به دانشگاهها بر اساس ضوابط مقرر ج- تنظیم آیین نامه ها و مقررات اجـرایی امتحانات تخصصی و همچنین بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها. همچنین برابر ماده 12 قانون مذکور با رعایت ماده 6 قانون تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی شوراهای آموزش دندانپزشکی و داروسازی و علوم وابسته پزشکی از طرف وزارت علوم و آموزش عالی تشکیل خواهد شد.
5- به استناد قسمت (هـ) بند 3 صورتجلسه سی و پنجمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 3/6/1394 منابع آزمون دستیاری حداقل 9 ماه قبل از آزمون به داوطلبان اطلاع رسانی می گردد. با توجه به وصول اعتراضاتی در خصوص عدم تدریس کتب ملی مرجع در دانشگاه ها، رفع اشکالات احتمالی، نظرات اساتید و اعضای هیات علمی کلیه دانشگاهها طی نامه مورد اعتراض استعلام که اجماع نظر دانشگاهها بر لزوم آموزش اولیه در برنامه درسی دانشجویان، رفع معایب احتمالی و لزوم ارتقاء کیفیت آنها و سپس اعلام کتب مزبور به عنوان منابع رسمی آزمون دستیاری دندانپزشکی بوده است. لذا بر این اساس وفق ضوابط متخذه و در مهلت مقرر اعلامی ( 9 ماه قبل از برگزاری آزمون سال 1397 که در تیر ماه سال 1397 برگزار می شود) در تاریخ 10/7/1397 طی نامه شماره 782/517/د منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی سال 1397 اطلاع رسانی می گردد. لذا با توجه به اینکه وفق وظایف واختیارات قانونی وظیفه تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستانهای وابسته به دانشگاه ها بر عهده دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی می باشد و وفق مصوبات دبیرخانه منابع آزمون دستیاری 9 ماه قبل از آزمون لازم است اطلاع رسانی گردد و منابع آزمون دستیاری سال 1397 در مهلت مقرر اطلاع رسانی شده است رد دعوای بی وجه شکات از آن مقام مورد تقاضا می باشد.»
در خصوص ادعای شاکیان مبنی بر مغایرت مقرره مورد اعتراض با شرع مقدس اسلام قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 25111/102-18/2/1400 اعلام کرده است که:
«عطف به نامه شماره 9803184 -7/11/1398: موضوع نامه شماره 441/500 معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص تغییر منابع آزمون دوره های تخصصی دندانپزشکی، در جلسه مورخ 6/12/1399 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد: «نامه مورد شکایت خلاف شرع نمی باشد.» »
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 22/4/1400 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس بند ۱ ماده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رسیدگی به شکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیتها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه نامه شماره 441/500-3/5/1396 معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای اخذ نظرات اساتید و اعضای هیات علمی، مدیران گروههای آموزشی، دستیاران و دانشجویان دانشکده دندانپزشکی در رابطه با منابع آزمون دستیاری دندانپزشکی صادر شده و متضمن وضع قاعده آمره عام‌الشمول و از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نیست، بنابراین رسیدگی به خواسته ابطال آن در هیات عمومی دیوان عدالت اداری قابل طرح تشخیص داده نشد.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری
