بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1138
تاریخ دادنامه:1400/04/05
شماره پرونده: 9902342
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای احسان شکوه
موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 16840/99/106-8/7/1399 مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان خوزستان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال نامه شماره 16840/99/106-8/7/1399 مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان خوزستان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان خوزستان در نامه شماره 16840/99/106-8/7/1399 طی شرحی دفاتر اسناد رسمی را از صدور و تنظیم اقرارنامه زوجیت منع فرموده اند، از آنجا که به نظر می رسد این نامه خلاف قانون و همچنین خلاف بند 171 از مجموعه بخشنامه های ثبتی است و لذا خارج از صلاحیت اداره کل یاد شده می باشد و با این توضیح که بخشنامه های ثبتی مربوط به ممنوعیت دفاتر ازدواج از تنظیم اقرارنامه زوجیت است و منصرف از دفاتر اسناد رسمی است، زیرا تنظیم و ثبت اقرارنامه زوجیت و ثبت آن در شناسنامه زوجین مستند به ماده 32 قانون ثبت احوال سال 1355 است که تاکنون نسخ نشده مضافاً اینکه قانون حکایت خانواده نیز ماده مرقوم را نسخ نکرده است. ماده 20 قانون حمایت خانواده نیز بر لزوم ثبت رسمی ازدواج تاکید دارد و این حکم قابل جمع با ماده 32 قانـون ثبت احوال تلقی می شود، بنا به مـراتب تنظیم اقرارنامه زوجیت در دفـاتر اسناد رسمی با صلاحیت ذاتـی این دفاتر نه تنها هیچ منع قانونی ندارد، بلکه با این شیوه ازدواج های عادی عشایر خاصه در نواحی مرزی در شناسنامه و اسناد هویتی آنها نیز درج می شود، با آنچه که عرض شد و مستند به بند (الف) ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رسیدگی هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ابطال نامه و محدودیت موصوف مورد استدعاست.»
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
«مدیرکل محترم اداره ثبت احوال خوزستان
سلام علیکم
احتراماً پیرو مذاکره تلفنی با اداره ثبت احوال اهواز، بعضاً مشاهده گردیده است که دفاتر اسناد رسمی اقدام به صدور سند اقرارنامه زوجیت می نمایند در صورتی که مستنداً به ماده 20 قانون حمایت از خانواده مصوب 20/1/1392 که مقرر می دارد: «ثبت نکاح دایم، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است» و نیز توجهاً به نظریه مشورتی شماره 13965593211500535-4/10/1396 مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس سازمان ثبت کشور مبنی بر اینکه با توجه به منسوخ بودن قانون ازدواج و نظامنامه قانون ازدواج (مصوب 1310) که مبنای صدور بخشنامه ردیف 19 می باشد لذا بخشنامه نیز بی اعتبار بوده و می بایست در حال حاضر به مفاد ماده 20 قانون حمایت خانواده مصوب (20/1/1392) عمل نمود لذا چنانچه موردی در خصوص تنظیم اقرارنامه زوجیت از سوی دفاتر اسناد رسمی مشاهده گردید خواهشمند است دستور فرمایید مراتب را به این اداره کل اعلام فرمایند.- مدیرکل ثبت اسناد و املاک خوزستان» طرف شکایت علیرغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن تا زمان رسیدگی به پرونده هیچ گونه پاسخی ارسال نکرده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 5/4/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: هرچند بر مبنای ماده 20 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 ثبت نکاح دایم، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است اما لزوم ثبت نکاح در دفاتر ازدواج و طلاق با اقرار به وقوع نکاح از سوی مقر و تنظیم و ثبت رسمی آن که از جمله ی اختیارات دفاتر اسناد رسمی است منافات ندارد. ثانیاً: بر مبنای حکم مقرر در بند 1 ماده 32 قانون ثبت احوال مصوب سال 1355 ازدواج هایی که در دفاتر اسناد رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد با ارایه اقرارنامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج ثبت خواهد شد. نظر به اینکه اقرارنامه زوجیت با تجویز قانونگذار به عنوان یکی از دلایل شرعی و قانونی و به شرح یاد شده تنظیم و ثبت می شود و از سوی دیگر منع دفاتر اسناد رسمی از ثبت اقرارنامه و بی اعتبار کردن آن صرفاً از شیون و صلاحیت های قانونگذار به شمار می رود، بنابراین نامه مورد شکایت در مغایرت با قوانین مذکور و خارج از حدود اختیارات تنظیم شده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمد مصدق- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
