بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1087
تاریخ دادنامه:1400/03/25
شماره پرونده: 9901957
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقایان بهروز محسنی حویق و مهدی محسنی حویق
موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- نامه شماره 30475/100/97- 27/6/1397 معاون وزیر در امور صادرات و رییس کل سازمان توسعه و تجارت ایران
2- نامه شماره 172037/60- 11/7/1397 سرپرست دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال 1- نامه شماره 30475/100/97- 27/6/1397 معاون وزیر در امور صادرات و رییس کل سازمان توسعه و تجارت ایران 2- نامه شماره 73323/60- 2/7/1397 و نامه شماره 172037/60- 11/7/1397 سرپرست دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
« رییس محترم دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام
1- بخشنامه مورد ابطال، با منطوق صریح بند (الف) ماده 23 قانون احکام دایمی توسعه کشور در تضاد کامل است.
در دلایل توجیهی مصوبه مـورد ابطـال در جهـت منع صـادرات کیوی به مـواردی از قـبیل ارایه کالا با کیفیت برتر و جلوگیری از عرضه محصولات غیر استاندارد بوده، استناد شده است که این موارد در هیچ یک از قوانین و مصوبات دولت به عنوان دلایل منع صادرات ذکر نگردیده است.
2- این بخشنامه حتی با بندهای (الف) و (ب) ماده 22 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز در تضاد است. چرا که طبق ماده موصوف، دولت مکلف شده یا اقدام قانونی در جهت اصلاح قوانین محیط کسب و کار را به گونه ای امن، سالم، سهل و شفاف سازد. و از سوی دیگر طبق بند 2 ماده 19همان قانون، دولت مکلف شده است، صادرات کالا و خدمات را به نحوی طراحی کند که منجر به افزایش تولید صادرات گرا شود. به عبارت آخری بخشنامه مورد ابطال برخلاف مشوق ها و سایق های تولیدی در امر صادرات است.
3- مغایرت دیگر بخشنامه، با نص ماده واحده قانون رفع محدودیت صادرات تولیدات کشاورزی و دامی است که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ 8/7/1377 مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در تاریخ 15/7/1377 به تایید شورای نگهبان رسیده است. ماده واحده چنین بیان داشته: از تاریخ تصویب این قانون از صادرات هر نوع تولیدات و فرآورده های کشاورزی و دامی رفع ممنوعیت می شود. صادر کنندگان این کالاها می توانند با رعایت قانون صادرات و واردات اقدام نمایند.
4- بخشنامه مورد ابطال، با ماده 12 قانون مقررات صادرات و واردات سال 1364 نیز در تغایر است. بخشنامه استنادی با منطوق و مفهوم موافق ماده 12 در تزاحم است.
احتراماً به استحضار می رساند وزارت امور اقتصاد و دارایی طی نامه شماره 30475/100/97- 1/7/1397 و وزارت صنعت و معدن و تجارت پیرو بخشنامه شماره 172037/60- 1/7/1397 با خطاب به رییس کل سازمان تجارت ایران و مدیر کل دفتر صادرات پیرامون ممنوعیت صادرات کیوی اعلام کرده اند.
5- همچنین به استناد به ماده 11 (مکرر) آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات این بخشنامه موضـوع
دعوی با ضوابط صادرات در تضاد می باشد.علیهذا تقاضای صدور رای بر ابطال مصوبه از تاریخ تصویب مورد استدعاست.»
متن مقرره های مورد شکایت به قرار زیر است:
«1- نامه شماره 30475/100/97-27/6/1397
معاون وزیر و رییس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران
با سلام
با عنایت به تصمیمات جلسه مورخ 22/6/1397 میز ملی صادرات مرکبات و کیوی در استان مازندران مقرر گردید با هدف جلوگیری از عرضه محصول غیر استاندارد کیفی به ویژه حد مطلوب قند کیوی (حداقل بریکس 2/6) در بازارهای هدف، صادرات ارقام مختلف کیوی از تاریخ 31 شهریورماه سال جاری لغایت 15 مهرماه سال جاری از تمامی گمرکات خروجی کشور ممنوع باشد. لذا خواهشمند است به استناد تبصره ذیل ماده 4 قانون مقررات صادرات و واردات و با رعایت مفاد ماده 11 مکرر آیین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات، مراتب فوق به کلیه گمرکات کشور ابلاغ گردد. در ضمن از سال آینده به بعد همه ساله صادرات کیوی از تاریخ 15 تیرماه تا 15 مهرماه از گمرکات اجرایی کشور به دلایل ذکر شده فوق ممنوع خواهد بود.
معاون وزیر در امور صادرات و رییس کل سازمان توسعه تجارت ایران
2- نامه شماره 172037/60- 11/7/1397
مدیر کل محترم دفتر صادرات گمرک جمهوری اسلامی ایران
با سلام
به پیوست تصویر نامه شماره 3112/504/97- 10/6/1397 معاونت توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی- وزارت جهاد کشاورزی در خصوص ممنوعیت صادرات کیوی ارسال و به اطلاع می رساند:
صادرات کیوی تا تاریخ اول آبان ماه 1397 ممنوع می باشد.
خواهشمند است دستور فرمایید مراتب را به گمرکات اجرایی ابلاغ نمایند.
سرپرست دفتر مقررات صادرات و واردات»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی سازمان توسعه تجارت ایران به موجب لایحه شماره 43341/550/99 مورخ 13/12/1399 به طور خلاصه اعلام کرده است که:
«1- ریاست کل سازمان توسعه تجارت ایران به استناد تصمیمات جلسه مورخ 22/6/1397 میز ملی صادرات مرکبات و کیوی و با هدف جلوگیری از عرضه محصول کیوی فاقد استاندارد کیفی به ویژه از لحاظ حد مطلوب قند در بازارهای هدف، صادرات ارقام مختلف کیوی را از تاریخ 31 شهریور ماه سال 1397 لغایت 15 مهر ماه همان سال از تمامی گمرکات خروجی کشور ممنوع اعلام نمود که این ممنوعیت برای سال های آینده از تاریخ 15 تیر ماه تا 15 مهر ماه خواهد بود.
2- مطابق تبصره یک ذیل ماده 2 قانون مقررات صادرات و واردات دولت می تواند مغایر مقتضیات و شرایط خاصی زمانی با رعایت قوانین مربوطه، صدور یا ورود بعضی از کالاها را ممنوع نماید. لذا دولت با تشخیص شرایط خاصی زمانی حاکم بر بازار کیوی اقدام به اعمال ممنوعیت موقت و فصلی و نه دایمی محصول مذکور نموده است.»
هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ 25/3/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسـان شعـب دیوان تشکیل شـد و پس از بحث و بررسی با اکثـریت آراء به شرح زیر به صـدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس ماده 1 قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی مصوب سال1391، کلّیه اخـتیارات، وظایف و امـور مـربوط به سیاستگذاری، برنامه ریزی، نظـارت و انجام اقدامات لازم درخصوص تجارت اعم از صادرات و واردات محصولات و کالاهای اساسی زراعی و باغی از وزارت صنعت، معدن و تجارت منتزع و به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده است و به موجب تبصره 1 ماده 2 قانون مقررات صادرات و واردات مصوب سال 1372: «دولت می‌تواند بنا به مقتضیات و شرایط خاص زمانی با رعایت قوانین مربوطه صدور یا ورود بعضی از کالاها را ممنوع نماید.» در راستای اعمال صلاحتیهای فوق، دفتر توسعه صادرات معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به موجب نامه شماره 3295/504/97- 19/6/1397 و به منظور انجام صادرات کیوی با کیفیت مناسب و حداقل قند مطلوب (حداقل بریکس 2/6) و جلوگیری از صادرات محصول غیر استاندارد به بازارهای هدف؛ خواستار ممنوعیت صادرات کیوی تا تاریخ اول آبان سال 1397 شده و رییس سازمان توسعه تجارت به موجب نامه شماره 30475/100/97- 27/6/1397 و دفـتر مقـررات صـادرات و واردات به موجـب نامه شمـاره 172037/60- 1/7/1397 لزوم اعلام مراتب ممنوعیت مذکور را به مبادی گمرکی متذکر شده‌اند. نظر به اینکه اولاً: اعمال محدودیت مزبور برای صادرات کیوی در چهارچوب مقررات قانونی صورت گرفته است و ثانیاً: حکم ممنوعیت جلوگیری از صادرات که در بند (الف) ماده 23 قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور به آن تصریح شده مربوط به مواردی است که ممنوعیت مزبور با هدف تنظیم بازار داخلی برقرار می‌شود و منصرف از مواردی مانند جلوگیری از صادرات کالاهای فاقد کیفیت است، لذا مقررات مورد اعتراض خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و قابل ابطال تشخیص داده نشد.
محمد مصدق-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
