بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1954
تاریخ دادنامه: 19/12/1399
شماره پرونده: 9803947
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم فاطمه کریمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 23 آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص الزام دانشجویان کارشناسی مشمول آموزش رایگان دولتی به پرداخت شهریه در صورت تمدید سنوات
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 23 آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص الزام دانشجویان کارشناسی مشمول آموزش رایگان دولتی به پرداخت شهریه در صورت تمدید سنوات را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« به استحضار می رساند هیات رییسه دانشگاه صنعتی امیر کبیر رویه AUT-PR-3209 را بر اساس آیین نامه مصوب جلسه شماره 889-30/10/1396 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ 27/6/1397 به تصویب رسانده و این رویه برای کلیه دانشجویان این دانشگاه اجرا می شود. به موجب بند 23 این رویه در صورت عدم اتمام تحصیلات و نیاز به تمدید سنوات بعد از نیم سال دهم، دانشجویان مشمول آموزش رایگان ملزم به پرداخت هزینه تحصیل، مطابق با مصوبات هیات رییسه دانشگاه هستند. همچنین به استناد اطلاعیه درج شده در وب سایت مرکز آموزش های آزاد و الکترونیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر (که متن بخشنامه ای کـه ترتیبات لازم برای درج این اطلاعیه را فـراهم کرده است حصول نشده است)، دانشجویان ورودی سال 1395 و بعد از آن از نیمسال 10 مشمول پرداخت جریمه اضافه سنوات شده و نیمسال های 10 و 11 باید معادل 70% شهریه سایر دوره هـا را پرداخت نموده و بعد از آن به صورت کامل پرداخت نمایند. با عنایت بـه اینکه مطابق بندهای (ح)، (ط) و (ی) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 مقرر شده تحصیل دانشجویان روزانه در دانشگاه های دولتی رایگان می باشد و این حکم مطلق بیان شده و دلیلی بر انصراف آن از سنوات تحصیلی ملاحظه نمی شود، از طرفی طبق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1384 و نیز ماده 60 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت موسوم به الحاق 2 دریافت هرگونه وجهی توسط دستگاه های اجرایی نیاز به حکم یا اذن قانونگذار دارد و این اذن از طرف قانونگذار به دانشگاه ها واگذار نشده، ضمن درخواست ابطال مقرره مذکور در رویه AUT-PR-3209 صدور حکم بر ورود شکایت به شرح مورد استدعاست.»
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی
23- تمدید سنوات آموزشی
در صورت عدم اتمام تحصیلات و نیاز به تمدید سنوات بعد از نیمسال دهم، درخواست دانشجو در کمیسیون موارد خاص دانشگاه بررسی می گردد. در صورت موافقت دانشجویان ذکور می بایست فرم تمدید سنوات ارفاقی را به تایید نظام وظیفه برسانند. در این صورت دانشجویان مشمول آموزش رایگان موظف به پرداخت هزینه تحصیل، مطابق با مصوبات هیات رییسه دانشگاه می باشند. »
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به موجب لایحه شماره 228/10-23/2/1399 توضیح داده است که:
« بر اساس ماده 15 آیین نامه آموزشی شماره 244759/2-24/12/1393 دوره های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مدت مجاز تحصیل در دوره های کاردانی (اعم از پیوسته و ناپیـوسته) و کارشناسی ناپیـوسته دو سـال و در دوره هـای کارشناسی پیوسته چهار سـال است. در تبصره 1 مـاده مذکور اعلام گردیده، دانشگاه اختیار دارد در شرایط خاص و با تصویب شورای آموزشی دانشگاه، حداکثر یک نیمسال برای دوره های کاردانی و کارشناسی ناپیوسته و حداکثر دو نیمسال برای دوره کارشناسی پیوسته، مدت مجاز تحصیل را افزایش دهد. چنانچه دانشجو در این مدت دانش آموخته نشود از ادامه تحصیل محروم خواهد شد. در تبصره 2 ماده فوق اعلام شده است که هزینه افزایش سنوات تحصیلی طبق تعرفه مصوب هیات امناء دانشگاه از دانشجویان مشمول آموزش رایگان دریافت می شود. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی نامه شماره 43069/2-1/3/1397 آیین نامه یکپارچه آموزشی دوره های تحصیلی ویژه دانشگاه های سطح 1 و 2 دولتی، را به دانشگاه‌ها ابلاغ نموده و در بند 2 این نامه اعلام شده است موضوعاتی که در آیین نامه یکپارچه به آن اشاره ای نشده است به دانشگاه های سطح 1 و 2 دولتی، تفویض اختیار گردیده و تصمیم گیری در این موارد با حفظ مسیولیت پاسخگویی، بر عهده دانشگاه است. در ماده 8 این آیین نامه یکپارچه آموزشی اعلام شده است سقف مدت مجاز تحصیل در هر دوره محدود است و با اتمام سنوات مجاز، امکان تحصیل در آن دوره از دانشجو سلب می شود.
رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی (AUT-PR-3209) برگرفته از آیین نامه های مذکور بوده و در تاریخ 27/6/1397 به تصویب هیات رییسه دانشگاه رسیده است. در بند 11 این رویه مدت مجاز تحصیل دانشجو در دوره کارشناسی پیوسته 4 سال (8 نیمسال) است و این دوره حداکثر تا 2 نیمسال بر اساس مصوبات و مقررات دانشگاه قابل افزایش است. بر اساس مصوبات مورخ 26/4/1397 هیات رییسه دانشگاه، مقرر گردیده چنانچه دانشجویان روزانه ورودی 1395 و به بعد وارد نیمسال 10 سنوات تحصیلی خود در دوره کارشناسی گردند، بابت هر نیمسال طبق ضوابط تعیین شده شهریه پرداخت نمایند. دانشجویان خودگردان ورودی 1392 و 1393 که طی مدت 4 سال تحصیل خود شهریه ثابت پرداخت می نمودند، چنانچه وارد نیمسال 9 سنوات خود و یا بالاتر گردیدند، بابت هر نیمسال معادل یک هشتم پرداخت شده طی 4 سال تحصیل خود شهریه پرداخت نمایند و دانشجـویـان روزانـه ورودی مـاقبل 1395 چنانچـه وارد نیمسال 11 سنـوات تحصیلی خـود در دوره کـارشناسی گردیدند، بابت هر نیمسال طبق ضوابط تعیین شده شهریه پرداخت نمایند. لازم به ذکر است دانشجویان ممتاز دو رشته ای از پرداخت شهریه اضافه سنوات (حداکثر 2 نیمسال) معاف هستند. دانشجویان شاهد و ایثارگر هم نسبت به دانشجویان عادی یک سال سنوات مجاز، بیشتر دارند. با عنایت به مراتب معنونه فوق، از محضر عالی جنابان صدور قرار شایسته مبنی بر رد شکایت شاکی، مورد استدعا و انتظار می باشد.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 19/12/1399 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
از آنجا که مصوبه مورد شکایت ناظر به دریافت وجه از دانشجویان است و این امر حسب ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1384 شان قانونگذاری دارد و رای 1318-25/12/1392 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز موید این مفهوم است، لذا هیات رییسه دانشگاه راساً امکان تعیین آن را نداشته و مستندی مبنی بر تفویض اختیار از سوی هیات امناء دانشگاه نیز ارایه نشده است. بنابراین بند 23 آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ناظر بر رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود.
احمد درزی رامندی – هیات عمومی دیوان عدالت اداری – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
