بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1943
تاریخ دادنامه: 16/12/1399
شماره پرونده: 9802134
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای مهدی راغب
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 5 صورتجلسه شورای تحصیلات تکمیلی (دوره دکتری) مورخ 3/8/1393 دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر
گردش کار: شاکی به موجب درخواستی ابطال بند 5 صورتجلسه شورای تحصیلات تکمیلی (دوره دکتری) مورخ 3/8/1393 دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
« اینجانب مهدی راغب حایز رتبه 17 آزمون خاص پردیس بین الملل دکتری عمران- سازه، سال 1393 به دلیل اعمال حد نصاب بر اساس دستورالعمل دانشگاه امیرکبیر در خصوص نحوه پذیرش دانشجوی دکتری (ph.D) در سال تحصیلی 2-1394-1393 که به وضوح مغایر با قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب 1392 و 1394 می باشد. از پذیرش در دوره پردیس مهندسی عمران –سازه دانشگاه صنعتی امیرکبیر محروم گشته، خواهان ابطال دستورالعمل مذکور از زمان تصویب و عطف به ماسبق شدن ابطال بر اساس ماده 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری می باشم. توضیح اینکه بر اساس ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب سال های 1392 و 1394، پذیرش دانشجو در مقطع دکتری تخصصی به شیوه آموزشی- پژوهشی (که اینجانب نیز متقاضی آن بوده ام). باید بر اساس تاثیر 50 درصدی آزمون سازمان سنجش که بنده رتبه 17 را در آن کسب نمودم و تاثیر 50 درصدی نمره مصاحبه در دانشگاه ها صورت پذیرد. بنابراین علی الصول دستورالعمل دانشگاه امیرکبیر در قسمت مذکور صریحاً با قانون سنجش و پذیرش مبنی بر تاثیر 50 درصدی نمره سازمان سنجش مغایر است. این در حالی است که اگر دستورالعمل غیرقانونی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص حد نصاب اعمال نمی گردید بنده با همین نمره مکتسبه هم به عنوان نفر سوم در دوره پردیس، پذیرفته می شدم.
لازم به ذکر است دانشگاه در ماهیت دعوی، صراحتاً با ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب 1392 و 1394 که مقرر می دارد پذیرش دانشجو در مقطع دکتری تخصصی باید بر اساس تاثیر 50 درصدی آزمون سازمان سنجش و تاثیر 50 درصدی مصاحبه تخصصی صورت گیرد. مغایرت دارد. عملکرد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با ماده 2 و تبصره 3 ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو مغایرت داشته و موجب تخلف از قانون مذکور شده است. تعیین حد نصاب توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای نمره مصاحبه، مغایر با قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی است، لذا از این جنبه نیز ابطال دستورالعمل دانشگاه امیرکبیر، مبنی بر تعیین حد نصاب نمره قبولی در مرحله دوم آزمون دکتری، مطابق قانون سنجش و پذیرش دانشجو مورد تقاضا است.
در مقدمه « شیوه نامه پذیرش و ظرفیت دانشجو در دوره دکترای تخصصی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور» قید گردیده به منظور هماهنگی در اجرای مقررات مربوط به پذیرش دانشجو در مقطع دکترای تخصصی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور این شیوه نامه جهت اجرا ابلاغ می گردد. در بند 2-1 شیوه نامه مذکور تاکید گردیده دانشگاه ها ملزم به پذیرش دانشجوی دکترای تخصصی از طریق آزمون سراسری نیمه متمرکز و بر اساس آیین نامه آموزشی دکترای آموزشی پژوهشی ابلاغ شده و مصوبات بعدی آن طبق ظرفیت مصوب و ابلاغی شورای گسترش می باشند. در بخش آغازین بند 3 شیوه نامه مذکور قید گردیده دانشگاه‌ها مجازند در اجرای قانون برنامه پنجم توسعه کشور نسبت به پذیرش دانشجوی مازاد بر ظرفیت با اخذ شهریه در سقف مصوبات شورای گسترش اقدام نمایند. بر اساس شیوه نامه پذیرش و ظرفیت دانشجو در دوره دکتری تخصصی دانشگاه ها و موسسات عالی و پژوهشی کشور، بخش 5 (سایر موارد) و بند 5-2 آن پذیرش دانشجو با شهریه باید بر اساس موازین آموزشی- نظارتی وزارت باشد و این در حالی است که کاهش ظرفیت در حین مصاحبه تخصصی و پس از آن، خلاف مقررات و الزامات آموزشی بوده، تخلف محسوب شده زیرا هرگونه کاهش ظرفیتی توسط دانشگاه می بایست قبلاً در مرحله انتخاب رشته داوطلبان به اطلاع عموم برسد. بند 5-2 شیوه نامه صدرالاشاره توسط دانشگاه امیرکبیر به صراحت نقض شده است.
سازمان سنجش در پایان خاطر نشان کرد هیچ دانشگاهی نمی تواند برای سنجش داوطلبان در مرحله مصاحبه و معرفی آنها به سازمان سنجش حد نصاب را اعلام کنند. طبق ماهیت شیوه نامه های اجرایی آیین نامه های آزمون دکتری دانشگاه ها موظف گردیده اند از تمام ظرفیت های موجود استفاده نمایند و اصل برابری فرصت ها و عدالت آموزشی را در فرایند پذیرش دانشجو مد نظر قرار دهند. لذا با عنایت به جمیع استدلالات صدرالاشاره، علی الخصوص با توجه به قانون سنجش و پذیرش دانشجو، تعیین حد نصاب توسط دانشگاه ها برای نمره مصاحبه، مغایر با قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی است، اینجانب که در اولویت سوم قبولی قرار گرفته ام، لازم است مورد پذیرش و ثبت نام نهایی قرار گیرم. چرا که اعمال نمره حد نصاب دانشگاه فقط در مرحله معرفی داوطلب به دانشگاه جهت مصاحبه مطرح بوده و معرفی داوطلب به دانشگاه جهت مصاحبه به منزله کسب حد نصاب علمی آن دانشگاه توسط داوطلب می باشد.»
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود وی به موجب لایحه ای که به شماره 98-2134-2 و 3 مورخ20/5/1398 ثبت دفتر هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که:
« در ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو آمده است: پذیرش دانشجو در دانشگاه ها به روش ظرفیت رشته- محل و تقاضای داوطلبان بر اساس «سابقه تحصیلی» یا «سابقه تحصیلی و آزمون ( عمومی یا عمومی-اختصاصی)» صورت می گیرد. در تبصره 3 ماده اخیرالاشاره آمده است: تعیین روش پذیرش دانشجو در دانشگاه بر اساس ظرفیت رشته-محل ها و تقاضای داوطلبان به صورت سالانه تعیین و از طریق سازمان سنجش آموزش کشور قبل از ثبت نام اعلام می گردد. درماده 10 آن به صراحت آمده است: این قانون از سال تحصیلی 1394-1393 در صورت اجرایی شدن تبصره 5 ماده 5 لازم الاجرا می باشد. « تبصره 3 ماده 5 قانون سنجش و پذیرش دانشجو» صدرالاشاره صراحت دارد که پذیرش دانشجو باید بر اساس ظرفیت رشته- محل ها و تقاضای داوطلبان صورت بگیرد در حالی که عملکرد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با تبصره و ماده فوق مغایرت داشته و موجب ایجاد تخلف از قانون شده است. تعیین حد نصاب توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای نمره مصاحبه، مغایر با قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی است. لذا از این جنبه نیز ابطال دستورالعمل دانشگاه امیرکبیر مبنی بر تعیین حد نصاب نمره قبولی در مرحله دوم آزمون دکتری مغایر با قانون صدرالذکر بوده و ابطال آن مورد تقاضا است.
با عنایت به تصویر رای اصداری از همین هیات (رای شماره 1842 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: ابطال دستورالعمل نحوه پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی سال 1397-1396 دانشگاه تهران باید به صراحت بیان نمـود: حـد نصاب اعلامی در دوره هـای دکتری روزانـه با دوره های دکتری نوبت دوم و پردیس بین الملل تفاوت قابل توجه دارد. حد نصاب اعلامی در موضوع مانحن فیه (میزان 75) مربوط به دوره دکتری روزانه دانشگاه امیرکبیر بوده که با توجه به اینکه آزمون مبحوث عنه، پردیس بین الملل بوده و به طور قطع حد نصاب در مصاحبه آن می بایست با رعایت وحدت رویه حدود 50 درصد دوره روزانه در نظر گرفته شود ( به طور دست بالا نمره و امتیاز 40) «کسب حداقل 50 امتیاز از 100 امتیاز در این ارزیابی برای دوره روزانه و کسب حداقل 40 امتیاز برای دوره نوبت دوم و پردیس های بین الملل و اقماری الزامی است.» لذا اینجانب با کسب 55/49 از 100 فراتر از حد نصاب (حد نصاب دوره پردیس بین الملل حدود 40) را کسب نموده ام و می بایست پذیرش قطعی می شدم. حد نصاب را در مرحله اول (منعکس در کارنامه انتخاب رشته داوطلبان) و مرحله دوم ( مصاحبه تخصصی دانشگاه) را هر دانشگاه به سازمان سنجش آموزش کشور اعلام می نماید که می بایست همان طوری که حد نصاب اعلامی در مرحله اول برای دوره های روزانه با پردیس بین الملل متفاوت می باشد در مرحله دوم و مصاحبه تخصصی هم توسط دانشگاه این حد نصاب متفاوت دیده شود. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« صورتجلسه شورای تحصیلات تکمیلی (دوره دکتری) مورخ 3/8/1393 دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست:
5- پیرو برگزاری مصاحبه شفاهی جهت پذیرش دانشجوی دکتری پردیس بین الملل در مهر ماه 1393 نتایج و اسامی پذیرفته شدگان نهایی به شرح زیر اعلام گردید قابل ذکر است در رشته سازه از 23 نفر متقاضی تعداد 10 نفر در جلسه مصاحبه حضور داشتند و نهایتاً با پذیرش 2 نفر از آنها موافقت شد. در رشته ژیوتکنیک از 23 نفر متقاضی تعداد 15 نفر در جلسه مصاحبه حضور داشتند و نهایتاً با پذیرش 3 نفر از آنها موافقت شد. انتخاب دانشجـویـان در مقطـع دکتـری بر خـلاف رویـه مـرسـوم پایـه هـای کارشناسی و کارشناسی ارشـد تنها وابسته بـه قابلیت های آمـوزشی و بعضاً پژوهشی می باشد در حقیقت در رشتـه مهنـدسی و به خصوص مهندسـی عمـران قابلیت‌های دانشجو در انجام رساله انتخابی توسط استاد راهنما که عمدتاً بر اساس رفع نیاز کشور صنعت و مرزهای دانش می باشد بسیار تعیین کننده است. در اینجا مجموع امتیاز پژوهشی و آموزشی هر دانشجو حداکثر 50 امتیاز است و 50 امتیاز باقیمانده مربوط به مصاحبه دانشجو است حداقل نمره قابل قبول برای پذیرش دانشجویان در گرایش های جدول زیر 75 درصد از هر یک از قسمت ها و یا مجموعه ها 75 درصد از کل نمره می باشد. »
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به موجب لایحه شماره 2631/10-15/12/1396 توضیح داده است که:
« مفاد و مدلول نامه شماره 1454/503/د-14/4/1395 مدیریت تحصیلات تکمیلی این دانشگاه که به عنوان مشاور رییس و رییس دفتر ریاست و روابط عمومی دانشگاه به رشته تحریر درآمده است مشعر بر این معناست که ظرفیت اعلامی از سوی این دانشگاه جهت پذیرش دانشجو در مقطع دکتری رشته مهندسی عمران- سازه به تعداد 3 نفر بوده است که در همین راستا 23 نفر از داوطلبین جهت انجام مصاحبه به دانشکده مورد نظر معرفی و از این تعداد صرفاً ده نفر برای مصاحبه مراجعه و 13 نفر بقیه از حضور در دانشکده و انجام مصاحبه امتناع نموده اند که پس از تحقق این امر و انجام مصاحبه و بر اساس امتیازات آموزشی و پژوهشی مکتسبه از سوی داوطلبین و با لحاظ حد نصاب تعیین شده ( نمره 75 از 100) فقط 2 نفر از کل 10 نفر داوطلب شرکت کننده در مصاحبه موفق به کسب امتیاز و حد نصاب مقرر شده و بالمآل مورد پذیرش نهایی قرار گرفته اند و با این توصیف بقیه داوطلبین حاضردر جلسه مصاحبه و از جمله شاکی به علت عدم توفیق در کسب حداقل امتیاز تعیین شده و نصاب مورد نیاز ( 75 از 100) و به عنوان شرط لازم به جهت قبولی در این آزمون، متاسفانه از راهیابی به مقطع دکتری رشته مورد بحث بازماندند. شایان ذکر است که امتیاز مکتسبه توسط آقای مهدی راغب (55/49 از 100) بوده که بیش از 25 نمره از نصاب تعیین شده کمتر است. با عنایت به عرایض معنونه فوق و نیز تصاویر مصدق مستندات و دلایل مدرکیه تقدیمی پیوست لایحه از محضر آن مقام گرامی رسیدگی به موضوع و تحقیق و بررسی پیرامون صحت و یا سقم مطالب یاد شده و النهایه اصدار رای شایسته مورد استدعاست. »
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16/12/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
به موجب بند 3-3 شیوه نامه پذیرش و ظرفیت دانشجو در دوره های دکترای تخصصی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور، پذیرش دانشجو در پردیس های خود گردان از طریق برگزاری آزمون خاص صورت می گیرد. در دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون نیمه متمرکز پذیرش دوره های پردیس‌های خود گردان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در مقطع دکتری(Ph.D)، مهر ماه سال 1393، نحوه پذیرش دانشجو در صفحه 14 ذکر شده است که حسب آن اطلاعات تمامی داوطلبان به همراه نمرات آنها از سوی سازمان سنجش در اختیار دانشگاه های انتخاب شده توسط هر داوطلب قرار می گیرد و دانشگاه بر اساس نمره آزمون، بررسی سوابق علمی، آموزشی و پژوهشی و مصاحبه تخصصی نسبت به پذیرش دانشجو اقدام می کند. نظر به اینکه در این بند و سایر مفاد دفترچه مذکور محدودیتی برای دانشگاه ها در پذیرش اعمال نشده است، مصوبه مورد اعتراض ابطال نشد.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
