بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1920
تاریخ دادنامه: 12/12/1399
شماره پرونده: 9803302
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سیدحسین حسینی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم سال تحصیلی 1399-1398
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم سال تحصیلی 1399-1398 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« احتراماً اینجانب سیدحسین حسینی پزشک عمومی که در چهل و ششمین دوره آزمون دستیاری سال 1399-1398 در رشته تخصصی کودکان دانشگاه علوم پزشکی گلستان پذیرفته شده ام ولی به دلیل مشکلات شخصی در مورخ 19/7/1398 از ادامه تحصیل در این رشته انصراف داده و با دانشگاه علوم پزشکی گلستان تسویه حساب نموده ام، طبق آیین نامه دستیاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از شرکت در آزمون دستیاری تخصصی دوره چهل و هفتم (1400-1399) محروم می باشم که این امر مغایر با عدالت آموزشی و قانون اساسی بوده و لذا خواسته های اینجانب به شرح ذیل می باشد:
1- با توجه به اینکه در اصل 3 قانون اساسی تعمیم و تسهیل آموزش عالی از وظایف دولت دانسته شده و در اصل 30 قانون اساسی، دولت موظف به گسترش آموزش عالی می باشد، بنابراین دولت موظف به تامین حق دسترسی عموم به آموزش عالی و ایجاد فرصت های برابر آموزشی است و لازمه این امر نبود هرگونه تبعیض و یا محدودیتی در این زمینه می باشد. بنابراین مقرره وزارت بهداشت در آیین نامه دستیاری (محرومتی یک ساله از شرکت در آزمون دستیاری در صورت انصراف) محدودیت بلاوجه و مغایر با بند 3 اصل 3 و اصل 30 قانون اساسی می باشد و نیاز به اذن قانونگذار دارد. لذا اینجانب درخواست ابطال مقرره آیین نامه دستیاری وزارت بهداشت مبنی بر محرومیت یک ساله از شرکت در آزمون دستیاری را دارم.
2- با توجه به ضیق وقت در خصوص ثبت نام آزمون دستیاری تخصصی دوره چهل و هفتم ( نیمه دوم آذر ماه 1398) و زمان آزمون (اول اسفند 1398) و با توجه به ضرر و زیان اینجانب و عقب افتادن یک ساله از شرکت در آزمون دستیاری، درخواست صدور دستور موقت مبنی بر ثبت نام و شرکت در آزمون دستیاری دوره چهل و هفت را دارم. لازم به توضیح می باشد با توجه به اینکه انصراف اینجانب از رشته تخصصی کودکان در چهل و ششمین دوره آزمون دستیاری در همان اوایل دوره یعنی مهر ماه 1398 بوده و نیروی دستیار جایگزین در مرحله تکمیل ظرفیت مستقر خواهد شد، بنابراین انصراف اینجانب موجب ضایع شدن حق کسی نیز نخواهد بود.»
در پـی اخطار رفـع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره 98-3302-4 و 3 مورخ 26/9/1398 ثبت دفتر هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که:
« احتراماً اینجانب سیدحسین حسینی پزشک عمومی در خصوص رفع نواقص پرونده شماره 9803302 به استحضار می رسانم: مقرره مربوط به محرومیت یک ساله از شرکت در آزمون دستیاری تخصصی پزشکی در خصوص قبول شدگان آزمون که انصراف از تحصیل داده اند در آیین نامه دستیاری وزارت بهداشت می باشد که متاسفانه اینجانب مشخصات آیین نامه مربوطه را ندارم. ولی مقرره مربوطه در بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم (1399-1398) درج گردیده است که فایل دفترچه راهنمای مربوطه به پیوست جهت استحضار ارسال می گردد. خواسته اینجانب ابطال بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم (1399-1398) می باشد و با توجه به ضیق وقت در مورد ثبت نام آزمون دستیاری تخصصی دوره چهل و هفتم (دی ماه 1398) و عقب افتادن یک ساله اینجانب از شرکت در آزمون تقاضای اجازه ثبت نام را دارم. در ضمن به عنوان نکته حایز اهمیت رای مشابه در خصوص لغو محرومیت از آزمون در خصوص شرکت کنندگان کنکور سراسری در تاریخ 23/7/1398 به شماره دادنامه 1485 و شماره پرونده 97/3249 توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری داده شده است. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی چهل و ششمین دوره سال تحصیلی 1399- 1398:
ی) پذیرفته شدگان مرحله اصلی و جایگزین مرحله اول آزمون پذیرش دستیار تخصصی بالینی پزشکی دوره چهل‌و پنج، در صورت عدم ثبت نام در موعد مقرر و یا عدم شروع به آموزش در مواعید اعلام شده و یا انصراف از تحصیل، مجاز به شرکت در آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم نمی باشند ( به جز مواردی که به دلیل بروز بیماری موثر حرفه ای که مانع از تحصیل و یا انجام خدمات بعد از فراغت تحصیل شود، از ادامه تحصیل در رشته منصرف یا اخراج شده اند).»
در پاسخ به شکایت مذکور، اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 187/107-7/2/1399 توضیح داده است که:
« 1- شاکی وفق دادخواست تقدیمی ادعا نموده در چهل و ششمین دوره آزمون دستیاری سال 1399-1398 در رشتـه تخصصی کودکـان دانشگاه علوم پزشکی و خـدمات بهداشتی درمانی گلستان پذیرفته شده است. معهذا بـه دلیل مشکلات شخصی از ادامه تحصیل انصراف داده و متعاقب آن با توجه به بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره مذکور از شرکت در آزمون دستیاری تخصصی دوره چهل و هفتم محروم گردیده است. وی بر این اساس متقاضی ابطال بند مورد اشاره از دفترچه راهنمای چهل و ششمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی می باشد.
2- در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به توضیح است، قانونگذار در سال 1352 با تصویب قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی، بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی را به همراه وظایف ذیل بر عهده شورای مذکور قرار داده است که این وظایف عبارتند از: بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته‌های پزشکی و تخصصی، ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روش های کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم، بررسی و تعیین احتیاجات نیروی انسانی لازم در کشور در رشته های پزشکی و علوم وابسته و تخصص های پزشکی، تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستان های وابسته به دانشگاه ها از جهات الف- برنامه و روش های آموزشی ب- بررسی و اظهار نظر درباره ضوابط مربوط به صلاحیت آموزشی موسسات پزشکی و تصویب صلاحیت آموزشی مذکور و نحوه وابستگی آنها به دانشگاه ها بر اساس ضوابط مقرر ج- تنظیم آیین نامه ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی، بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها و ….
3- بر این اساس و با توجه به اختیارات حاصله از قانون مذکور در بند 7 مصوبه پنجاه و سومین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصی موضوع مورد بررسی قرار گرفته و تصویب می گردد: « پس از اعلام نتیجه آزمون، پذیرفته شدگان اصلی و جایگزین در صورت انصراف در هر زمان، یا عدم ثبت نام در موعد مقرر یا عدم شروع دوره، مشمول یک سال محرومیت از پذیرش در دوره های دستیاری رشته های تخصصی بالینی پزشکی خواهند شد.» بر این اساس همان گونه که مشاهده می فرمایید بند مورد اعتراض (بند ی صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون چهل و ششمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی) بر مبنای مصوبه نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی تنظیم گردیده و تا زمانی که مصوبه نشست دارای اعتبار است بند مزبور دردفترچه راهنمای آزمون نیز معتبر و لازم‌الاجرا می باشد.
4- لازم به توضیح است دفترچه مذکور در ارتباط با ورودی های دستیاری سال 1398 (چهل و ششمین دوره آزمون پذیرش دستیار) می باشد و آزمون دوره مذکور نیز برگزار و پذیرفته شدگان شروع به تحصیل نموده اند. در بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون اعلام شده است: « پذیرفته شدگان مرحله اصلی و جایگزین مرحله اول آزمون پذیرش دستیار تخصصی بالینی پزشکی دوره چهل و پنجم شامل ورودی های سال 1397)، در صورت عدم ثبت نام در موعد مقرر و یا عدم شروع به آموزش در مواعید اعلام شده و یا انصراف از تحصیل، مجاز به شرکت در آزمون پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم نمی باشند.» از آنجا که نامبرده در آزمون دوره چهل و ششم شرکت نموده و پذیرفته شده و سپس انصراف داده است، مشمول بند (ی) صفحه 7 دفترچه راهنمای آزمون دوره چهل و ششم نمی گردد و به فرض ابطال بند مذکور نیز تاثیری در وضعیت ایشان ندارد. ضمن اینکه با توجه به برگزاری آزمون دوره 46 و اعلام پذیرفته شدگان آزمون و شروع به تحصیل ایشان خواسته مزبور عملاً منتفی بوده قابل اجرا نمی باشد.
5- صرف نظر از مراتب فوق الذکر اشاره می نماید تنها مرجع پذیرش دستیار در رشته های تخصصی بالینی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد. ضمن اینکه آموزش در دوره دستیاری به صورت عملی و بر بالین بیمار و در بیمارستان ها و درمانگاه های آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور صورت می گیرد. بر این اساس این وزارتخانه سالانه مواجه با تعداد بسیار زیادی فارغ التحصیل مقطع پزشکی عمومی متقاضی پذیرش در دوره های دستیاری تخصصی می باشد. ضمن اینکه تعداد پذیرش دستیار تخصصی در رشته های مختلف بر پایه نیاز کشور و مناطق محروم به این رشته ها می باشد. بر این اساس و با توجه به محدودیت پذیرش دستیار تخصصی و زیرساخت های موجود و حجم بالای داوطلبان و جلوگیری از تضییع حقوق متقاضیان پذیرش تصمیم مذکور اتخاذ گردید. زیرا فردی که در آزمون دستیاری پذیرفته می شود یکی از جایگاه‌های پذیرش را که دارای متقاضی فراوان بوده و همچنین کشور نیز به فارغ التحصیل آن رشته نیازمند می باشد اخذ می نماید و در صورت انصراف فرد از تحصیل 1- دانشگاه پذیرنده از برخورداری دستیار در بیمارستان‌های آموزشی محروم می گردد. 2- سایر متقاضیان که می توانستند به جای فرد منصرف در آزمون پذیرش شوند از ادامه تحصیل محروم می گردند. 3- منطقه محروم و نیازمندی که دستیار برای خدمت در آن منطقه پذیرش شده است از برخورداری دستیار محروم می شود، بر این اساس و با توجه به اینکه بسیاری از پذیرفته شدگان بدون توجه به مراتب فوق الذکر در صورت عدم پذیرش در رشته/ محل یا سهمیه مورد علاقه نسبت به انصراف از دوره اقدام می نمایند، تصمیم مذکور دایر بر محرومیت یک ساله جهت توجه متقاضیان در انتخاب رشته/ محل و سهمیه مربوطه، جلوگیری از تضییع حقوق سایر داوطلبان و در نهایت حمایت از بیماران و مناطق محروم و مورد نیاز کشور اتخاذ گردیده است.
6- نامبرده در اثبات ادعای مطروحه به اصولی از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله اصول 19، 20، 23، 28، 30 و بندهایی از اصل 3 قانون اساسی استناد نموده است که در این خصوص لازم به ذکر است، تصمیم شورای آموزش پزشکی و تخصصی دقیقاً در راستای اجرای اصول قانون اساسی دایر بر ایجاد امکانات عادلانه و اجازه تحصیل رایگان برای فارغ التحصیلان پزشکی عمومی و برخورداری مشمولان از حقوق برابر تنظیم شده است و رعایت عدالت و برابری و جلوگیری از تضییع حقوق متقاضیان پذیرش در دوره های دستیاری اتخاذ شده است.
7- ضمناً در ارتباط با دادنامه استنادی نامبرده به شماره 1485-23/7/1398 لازم به ذکر است موضوع دادنامه مورد اشاره کاملاً متفاوت از شکایت حاضر می باشد زیرا دادنامه مزبور در خصوص ممنوعیت دایم ثبت نام داوطلبانی است که از سال تحصیلی 1364-1363 به بعد دو نوبت در کنکور سراسری رشته های تحصیلی متمرکز و یا نیمه متمرکز (دوره هـای روزانـه) پذیرفته شده باشند لکن مصوبـه شـورای آمـوزش پزشکی و تخصصی صرفاً دستیاران منصرف از تحصیل را یک سال از پذیرش در دوره های دستیاری رشته های تخصصی بالینی پزشکی محروم نموده است. بر این اساس استناد نامبرده به دادنامه مزبور کاملاً بی وجه می باشد. ضمن اینکه محرومیت از تحصیل یک ساله منصرفین پذیرش آزمون در تمامی آزمون های پذیرش تمامی مقاطع تحصیلی از جمله کنکور سراسری، آزمون کارشناسی ارشد و دکترا و غیره وجود دارد. با توجه به مراتب فوق الذکر رد شکایت مطروحه از آن مقام مورد تقاضا می باشد.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12/12/1399 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه مقرره مورد شکایت حق شرکت در آزمون را از برخی داوطلبین سلب کرده است و سلب یا تحدید حقوق شهروندان با تصویب مقرره توسط مقامات اداری ممکن نیست بلکه این امر مستلزم دخالت قانونگذار است، لذا بند (ی) دفترچه راهنمای پذیرش دستیار تخصصی دوره چهل و ششم خارج از صلاحیت مقام تصویب کننده وضع شده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
احمد درزی رامندی – هیات عمومی دیوان عدالت اداری – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
