بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1862
تاریخ دادنامه: 2/12/1399
شماره پرونده: 9803887
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سعید کنعانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه مورخ 5/11/1394 شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مصوبه مورخ 5/11/1394 شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« مصوبه مذکور با ماده 76 قانون تامین اجتماعی و دادنامه هیات عمومی به شماره 480- 475 (29/9/1383)، که بیان می دارد: «بخشنامه شماره 10 کارهای سخت و زیان آور سازمان تامین اجتماعی که به بهانه تعطیل یا دایر نبودن کارگاه، بررسی مشاغل مذکور را فاقد موضوعیت و منتفی اعلام داشته است، خلاف حکم قانونگذار تشخیص داده می‌شود»، مغایرت دارد. شعب متعدد دیوان عدالت نیز در این موارد، با این استدلال که تعطیلی کارگاه در زمان خارج از اراده کارگر بودن، مسقط حق قانونی وی در بهره مندی از مزایای مشاغل سخت و زیان آور نخواهد بود، حکم به ورود شکایات داده اند. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« «آن دسته از مشاغل کارگاه های تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و همچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده 2 و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته های استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.»»
در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موجب لایحه شماره 236600-7/12/1398 توضیح داده است که:
«با عنایت به صراحت قانونی ماده 15 آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور که اشعار می دارد « آثار محدودیت ها و مزایای مندرج در قانون برای مواردی که بازنشستگی به موجب این آیین نامه ایجاد می شود منحصر به همان شغل در همان کارگاه خاص بوده و قابل تسری و تعمیم به دیگر شغل های مشابه در سایر کارگاه ها نمی باشد» و همچنین لحاظ رای شماره 92231/ب/42-8/7/1394 هیات تخصصی بیمه کار و کارگری دیوان عدالت اداری که اتخاذ تصمیم در کمیته های استانی را موکول به ارایه گزارشات آلاینده سنجی در مورد کارگاه مورد ادعا نموده که صراحتاً طی آن تعمیم گزارشات آلاینده سنجی مربوط به یک کارگاه را به مشاغل مشابه در سایر کارگاه ها منع نموده است، لذا مصوبه مورخ 5/11/1394 شورای عالی حفاظت با کسب اختیار حاصل از ماده 7 آیین نامه اجرایی کارهای سخت و زیان آور موضوع تصویب نامه 15356/ت36005هـ-5/2/1386 هیات وزیران مبنی بر سیاست گذاری کشوری کارهای سخت و زیان آور توسط شورای مذکور و با ملحوظ نظر قرار دادن این موضوع که مشاغل گروه (ب) که ماهیتاً سخت و زیان آور است و همچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده 2 آیین نامه اخیرالذکر و تبصره آن در خصوص آنان بررسی کارشناسی انجام شده است نیازمند آلاینده سنجی در زمان تعطیلی کارگاه نمی باشد و بر این اساس طی مصوبه 5/11/1394 مقرر می دارد: « آن دسته از مشاغل کارگاه های تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و همچنین مشاغلی که در زمـان دایر بودن کارگاه مطابق مـاده 2 و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته های استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.» علی هذا بر اساس الزامات و مستندات قانونی مذکور، مصوبه مورخ 15/11/1394 شورای عالی حفاظت فنی در خصوص نحوه تصمیم گیری در مورد کارگاه های تعطیل، فاقد ایراد و اشکال قانونی است. شایان ذکر است در خصوص موارد تناقض در آرای شعب دیوان عدالت اداری راجع به کارگاه های تعطیل و آگاه نمودن دیوان عدالت اداری از مصوبه 5/11/1394 شورای عالی حفاظت فنی، استعلامی از سوی معاون روابط کار و رییس شورای عالی حفاظت فنی از معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تامین اجتماعی طی نامه شماره 181224-18/9/1397 به عمل آمده که پاسخ واصله طی نامه شماره 9239/271-22/10/1397 از سوی معاونت قضایی دلیلی بر عدم اشکال بر آن مصوبه است.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 2/12/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: مصوبه معترض عنه، بررسی در کمیته های استانی را در خصوص کارگاه های تعطیل، منوط به وجود نظر کارشناسی در زمان دایر بودن این کارگاه ها کرده است و این معنا دلالت بر آن دارد که در صورت فقدان نظر کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه، کمیته های استانی امکان بررسی درخواست متقاضی را نخواهند داشت. ثانیاً: مطابق ماده 76 قانون تامین اجتماعی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن و آیین نامه اجرایی بند 5 جز (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76، کمیته های استانی وظیفه بررسی درخواست رسیدگی به سخت و زیان آور بودن شغل بیمه شدگان متقاضی را دارند و اعطای صلاحیت عـدم بررسی نیازمند دلیل قانونی است و مقرره مذکور دامنه وظیفه قانونی کمیته ها را محدود می کند. از طرفی مفاد دادنامه 554-17/4/1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز صراحتاً دلالت بر لزوم بررسی درخواست متقاضی سخت و زیان آور بودن شغل در کمیته ها در فرض تعطیلی کارگاه دارد و محدودیت در وظیفه مذکور با رای هیات عمومی مغایر است. ثالثاً: مصوبه شورای عالی حفاظت فنی بر خلاف قانون و رای هیات عمومی، در شرایط عدم وجود نظر کارشناسی در زمان فعالیت کارگاه، امکان بررسی درخواست متقاضی را از کمیته ها سلب می کند. این در حالی است که باید میان عدم بررسی درخواست متقاضی و بررسی درخواست و پذیرش و عدم پذیرش آن به لحاظ فقدان ادله اثباتی سخت و زیان آور بودن شغل، قایل به تفکیک شد. رابعاً: مصوبه مورد شکایت منجر به تضییع حقوق بیمه شدگان در مواردی خواهد بود که دلایل متقنی غیر از بررسی کارشناسی مانند ابتلای به بیماری مرتبط با وظایف شغلی در زمان اشتغال به کار در کارگاه مورد ادعا وجود دارد. بنا بر مراتب، قید «لزوم وجود بررسی کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه های تعطیل» جهت طرح درخواست متقاضی در کمیته های استانی در مقرره مورد اعتراض مغایر ماده 76 قانون تامین اجتماعی و دادنامه شماره 554-17/4/1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری است و به همین دلیل قید مذکور در مقرره مورد اعتراض مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
