بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1810
تاریخ دادنامه: 2/12/1399
شماره پرونده: 9804169
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای مزدک نصوری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 4 ردیف 3 شیوه نامه دسترسی به پایان نامه های دانشگاه شهید بهشتی مصوب هجدهمین جلسه هیات رییسه دانشگاه شهید بهشتی مورخ 26/5/1395
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 4 ردیف 3 شیوه نامه دسترسی به پایان نامه های دانشگاه شهید بهشتی مصوب هجدهمین جلسه هیات رییسه دانشگاه شهید بهشتی مورخ 26/5/1395 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« با سلام و احترام به استحضار می رساند هیات رییسه دانشگاه شهید بهشتی در راستای اتخاذ تصمیم اداری مبادرت به تصویب شیوه نامه دسترسی به پایان‌نامه های دانشگاه شهید بهشتی طی هجدهمین جلسه هیات رییسه در تاریخ 26/5/1395 نموده اند. بر اساس بند 4 ردیف 3 این شیوه نامه مصوب شماره 111/9518 در خصوص پایان‌نامه ها مقرر گردیده تا در کتابخانه اینترنتی دانشگاه شهید بهشتی موسوم به سامانه کتابیار پند و طبق فاکتور شماره 31641-12/11/1398 هزینه ای بابت دریافت الکترونیکی (با عنوان دیجیتال سازی) هر صفحه پایان‌نامه طبق تصمیم و تعرفه هیات رییسه از دانشجویان دوره های روزانه، شبانه و پردیس دانشگاه شهید بهشتی دریافت شود. این در صورتی است که به موجب بند 3 اصل 3 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از جمله وظایف اصلی جمهوری اسلامی ایران آموزش رایگان در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی است. همچنین مطابق بندهای (ح)، (ط) و (ی) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 مقرر شده تحصیل دانشجویان روزانه در دانشگاه‌های دولتی رایگان می باشد و این حکم مطلق بیان شده و دلیلی بر انصراف آن از ارایه خدمات اینترنتی اسنادی و کتابخانه ای دانشگاهی ملاحظه نمی شود. از طرفی طبق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1384 و نیز ماده 60 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت موسوم به الحاق 2 دریافت هرگونه وجهی توسط دستگاه های اجرایی نیاز به حکم یا اذن قانونگذار دارد. بنابراین بند 4 ردیف 3 شیوه نامه دسترسی به پایان‌نامه های دانشگاه شهید بهشتی مصوب 26/5/1395 هجدهمین جلسه هیات رییسه دانشگاه شهید بهشتی در تعارض با قوانین مارالذکر قرار دارد و نبایستی از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی برای ارایه خدمات کتابخانه ای علی الخصوص خدمات اینترنتی کتابخانه ای، هزینه ای اخذ گردد. در نهایت صدور حکم بر ورود شکایت به شرح خواسته مورد استدعاست. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« شیوه نامه دسترسی به پایان نامه های دانشگاه شهید بهشتی
…
3- مفاد شیوه نامه
…
4- هزینه دریافت پایان نامه برای کاربران بیرونی مبلغ هر صفحه 2000 ریال (دو هزار ریال) برای کاربران مجاز دانشگاه شهید بهشتی مبلغ 500 ریال (پانصد ریال) »
در پاسخ به شکایت مذکور مشاور رییس و مدیر امور حقوقی دانشگاه شهید بهشتی به موجب لایحه شماره 261/340/ص-25/1/1399 توضیح داده است که:
« بخش (ج) ماده 10 آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری مصوب جلسه 684-10/12/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی که به تصریح وظایف و اختیارات هیات رییسه دانشگاه‌ها پرداخته است، در بند 6 خود تنوع بخشی به منابع مالی موسسه از طریق جذب کمکهای مردمی و افزایش درآمدهای اختصاصی از طریق ارایه خدمات آموزشی، پژوهشی، فناوری، فرهنگی و سایر منابع دیگر را از جمله اختیارات هیات رییسه عنوان کرده است. بر این اساس تصویب شیوه نامه دسترسی به پایان‌نامه های دانشگاه توسط هیات رییسه که در جهت ارایه خدمات آموزشی به دانشجویان و دانشگاهیان و ایجاد درآمد از این طریق برای دانشگاه می باشد، اقدامی کاملاً قانونی و در چارچوب ضوابط، مقررات و اختیارات آن هیات بوده است.
نکته قابل ذکر دیگر آن است که با عنایت به اینکه دانشگاه شهید بهشتی دارای ضوابط مالکیت فکری خاص و مشخصی بوده و تضمین اجرای این ضوابط مستلزم تدوین ساز و کارهای مناسب جهت بهره برداری از تولیدات علمی دانشگاه در تمامی سطوح می باشد و عدم رعایت این امر و بدون ضابطه ماندن این حوزه منجر به نقض مالکیت های فکری دانشگاه شده و آثار و تبعات حقوقی بسیاری را برای دانشگاه به همراه خواهد داشت. لذا لازم و واجب است که هر یک از ارکان دانشگاه در حوزه اختیارات و وظایف خود اقدام به تدوین شیوه ها و ساز و کارهای مناسب نموده تا از آن طریق اجرای ضوابط مالکیت فکری و حفظ منافع دانشگاه در این زمینه تضمین گردد. بر این اساس می توان گفت تصویب شیوه نامه دسترسی به پایان‌نامه ها اقدامی سنجیده و به جا در این راستا بوده است. همچنین با عنایت به اینکه شاکی در دادخواست خود مغایرت مصوبه دانشگاه را با هیچ یک از مواد قانونی به طور مشخص تعیین نکرده است، اساساً دادخواست مطروحه فاقد شرایط مقرر برای شکایت از مصوبه در هیات عمومی دیوان عدالت اداری می باشد. با توجه به توضیحات ارایه شده و با عنایت به اینکه اقدامات هیات رییسه این دانشگاه در تصویب و اجرای شیوه نامه دسترسی به پایان‌نامه ها اقدامی کاملاً قانونی و در حیطه اختیارات آن هیات بوده است. صدور رای مقتضی مبنی بر رد شکایت آقای نصوری از آن مرجع مورد استدعاست.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 2/12/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسـا و مستشاران و دادرسـان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء بـه شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
قاعده گذاری در امور مالی دانشگاه ها و مراکز آموزشی عالی وفق بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور در صلاحیت هیات امنای این موسسات است و بند 6 قسمت (ج) از ماده 10 آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری مصوب جلسه 684-10/12/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی، در مقام بیان صلاحیت هیات رییسه، لزوم اخذ مجوزهای لازم از هیات امناء یا سایر مراجع ذیصلاح را مورد تاکید قرار داده است و در خصوص مقرره مورد شکایت دلیلی مبنی بر اخذ مجوز هیات امناء ملاحظه نمی شود. نظر به اینکه بنا به مراتب فوق مقرره مورد اعتراض خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده و مغایر با ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1384 و ماده 60 الحاقی به آن وضع شده است، مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
