بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1758
تاریخ دادنامه: 18/11/1399
شماره پرونده: 9801079
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای داود ثناجو
موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- بند 5-4 از فراخوان پذیرش دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی (لزوم ارایه گواهی حداقل 4 سال سابقه کار در رشته تخصصی برای ثبت نام در آزمون کتبی)
2- دو شق آخر از بند 2 اطلاعیه شماره 3 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص ضوابط برگزاری مصاحبه آزمون ورودی دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی
گردش کار: 1- شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 5-4 از فراخوان پذیرش دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی و دو شق آخر از بند 2 اطلاعیه شماره 3 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص ضوابط برگزاری مصاحبه آزمون ورودی دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است:
"وزارت بهداشت و درمان در مورخ 17/2/1398 با انتشار اطلاعیه ای با عنوان «فراخوان پذیرش دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمـایشگاهی، به مفاد آیین نامه اجرایی تبصره 2 ماده 4 قانون اصلاح امور پزشکی استناد و در بنـد 5-4 از اطلاعیه در بخش مدارک لازم جهت ثبت نام، متقاضیان را به ارایه «(اصل) گواهی حداقل چهار سال سابقه کار در رشته تخصصی» ملزم کرده است. مفهوم مخالف این بند از اطـلاعیه آن است که اگر دانش آمـوخته دارای درجه پی.اچ.دی (دکترای تخصصی)، چهار سال سابقه کار در رشته تخصصی نداشته باشد نمی تواند در آزمون نظری دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی شرکت نماید. این بند با متن تبصره 2 ماده 4 قانون اصلاح امور پزشکی مغایرت دارد؛ زیرا مطابق با مفاد تبصره، هر فردی که صرفاً دارای پی. اچ. دی در یکی از رشته های مورد اشاره قانونگذار در تبصره 1 (بیوشیمی، پاتوبیولوژی، ایمنولوژی، خون شناسی) باشد می تواند «رشته های کمبود را در کلاس هایی که در دانشگاه علوم پزشکی تهران و سایر دانشگاه های علوم پزشکی که امکان دارند بگذارند و پس از انجام کارآموزی بیمارستانی و قبول شدن در آزمون تخصصی مجاز به تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی شود». بنابراین درج شرط دارا بودن چهار سال سابقه کار در رشته تخصصی در اطلاعیه و یا آیین نامه به عنوان یکی از شرایط اساسی ورود به این دوره، حوزه شمول تبصره 2 ماده 4 قانون را گسترش داده و از این حیث قابل ابطال است.
ثانیاً، وزارت بهداشت و درمان در مورخ 15/5/1397 با انتشار اطلاعیه ای با عنوان «… ضوابط برگزاری مصاحبه آزمون ورودی دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی» بدون استناد به آیین نامه اجرایی تبصره 2 ماده 4 قانون، در دو شق آخر از چهار شق مندرج در ذیل بند 2 اطلاعیه، ارایه گواهی «فعالیت به عنوان هیات علمی دانشگاه ها» و همچنین «فعالیت های آموزشی، پژوهشی، و اجرایی بر اساس آیین نامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاهها» را دارای امتیاز و نمره ویژه برای قبولی در آزمون دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی محسوب کرده است. این دو بند بالاتفاق مصداق تبعیض ناروا و مغایر با بند نهم از اصل سوم قانون اساسی هستند. همچنین، با روح حاکم بر تبصره 2 ماده 4 قانون اصلاح امور پزشکی نیز مغایرت دارند. زیرا هدف از وضع این تبصره آن بوده که همه افرادی که صرفاً درجه پی. اچ. دی در یکی از رشته های مذکور را دارند، در شرایطی برابر، امکان شرکت در آزمون و ورود به یک دوره آموزشی تکمیلی را داشته باشند و پس از کسب آموزش ها و مهارت های لازم در آن دوره، بتوانند جواز « تصدی فنی یک آزمایشگاه تشخیص طبی» را کسب نمایند و اگر بنا می بود اعضای هیات علمی دارای رجحان و برتری نسبت به سایر دانش آموختگان پی. اچ. دی باشند خود قانونگذار به این مهم اشاره و تاکید می نمود. درست است که ماده 7 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 1364، صلاحیت «سیاستگذاری، تعیین خط مشی و برنامه ریزی آموزش پزشکی» را به این وزارتخانه واگذار کرده است اما این وزارتخانه نمی تواند با سوء استفاده از صلاحیت خود، امتیازاتی نامتعارف و مغایر با روح قانون برای اعضای هیات علمی خود قایل شود و فقط می تواند در خصوص طول دوره آموزشی و مواد درسی لازم برای آن و مواردی از این قبیل به وضع مقررات بپردازد.
بنا به مراتب فوق، تقاضا دارم موارد مورد شکایت یعنی لزوم ارایه گواهی «حداقل چهار سال سابقه کار در رشته تخصصی» برای ثبت نام در مرحله نظری آزمون و همچنین قایل شدن امتیاز برای «اعضای هیات علمی دانشگاهها» در مرحله مصاحبه آزمون را، هم از اطلاعیه های فراخوان و هم از آیین نامه دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی، به علت مغایر بودن با قانون، ابطال فرمایید.»
2- متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است:
«الف: بند 5-4 از فراخوان پذیرش دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی
«مدارک لازم جهت ثبت نام:
5-4- اصل گواهی حداقل 4 سال سابقه کار در رشته تخصصی»
ب: دو شق آخر بند 2 اطلاعیه شماره 3 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص ضوابط برگزاری مصاحبه آزمون ورودی دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی
«2- در این مصاحبه موارد زیر در نظر گرفته می شود:
– سابقه فعالیت به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ها
– فعالیت های آموزشی، پژوهشی و اجرایی بر اساس آیین نامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه ها (سوابق پژوهشی 10 سال اخیر مورد محاسبه قرار خواهد گرفت).» »
3- در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 84/107 مورخ 6/2/1399 اعلام کرده است:
« 1- در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به ذکر است اطلاعیه های مربوط به پذیرش دوره تکمیلی تخصصی علوم آزمایشگاهی هر ساله برای آزمون و پذیرش همان سال تنظیم و در سایت سنجش آموزش پزشکی منتشر می گردد. لذا شاکی مشخصاً اعلام ننموده متقاضی ابطال بندهای مورد اشاره از اطلاعیه های شماره 1 و 3 کدام یک از سالهای 1396 و 1397 و 1398 سنجش آموزش پزشکی کشور می باشد. ضمن اینکه آزمون هر سه دوره نیز برگزار و اسامی افراد پذیرفته شده جهت شرکت در دوره ها اعلام و این افراد شروع به دوره نموده اند.
2- صرفنظر از مراتب مذکور در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به ذکر است در سال 1334 قانونی با عنوان «قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی» به تصویب مجلس وقت شورای ملی رسیده و در سال 1367 با تصویب «قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی» بعضاً مورد اصلاح مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است.
3- به موجب ماده 4 قانون اصلاح فوق الاشعار، تبصره یک و دو ماده 6 سابق اصلاح و تبصره هایی به ذیل آن افزوده گردید. وفق تبصره دوم از ماده 4 مقرر گردیده است: «افرادی که دارای دکترای گروه پزشکی در رشته های پزشکی، داروسازی و دامپزشکی بوده و مدرک آنها مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشند و دارای تخصص در یک رشته آزمایشگاهی یا افرادی که دارای پی. اچ. دی در یکی از رشته های علوم آزمایشگاهی بالینی بوده و فاقد تخصص در بقیه رشته های آزمایشگاهی بالینی هستند رشته های کمبود را در کلاس هایی که در دانشگاه علوم پزشکی تهران و سایر دانشگاه های علوم پزشکی که امکان دارند می گذرانند و پس از انجام کارآموزی بیمارستانی و قبول شدن در آزمون تخصصی مجاز به تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی خواهند بود. آیین نامه کلاس ها و کارآمـوزی و نحـوه تامین بودجه آن را وزارت بهـداشت، درمان و آموزش پزشکی معین می کنند.»
4- پس از تصویب قانون مذکور در سال 1367 آیین نامه ای برای اجرای آن تهیه که پس از دو دوره اجرا به دلیل تعارضات بین رشته ای متوقف گردید. در سال 1393 رییس کمیسیون انجمن های علمی وزارت بهداشت از سوی مقام عالی وزارت مسیول بررسی ابعاد مختلف موضوع و جمع بندی نظرات گروه های تخصصی مختلف می گردد و پس از ارایه گزارش از سوی ایشان کمیته ای از گروه های موافق و مخالف تشکیل تا آیین نامه جدید با در نظر گرفتن نظارت این گروه ها تنظیم گردد که در نهایت آیین نامه نحوه اجرای تبصره 2 ماده 4 قانون اصلاح برخی از مواد قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی با موافقت و تایید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت طی نامه شماره 1363/500/د-3/2/1396 ابلاغ می گردد. بر اساس تصمیمات مشترک دبیرخانه شورای آموزش علوم پایه پزشکی، بهداشت و تخصصی و دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی مقرر می گردد اقدامات اجرایی لازم جهت برگزاری آزمون بر عهده دبیرخانه علوم پایه پزشکی، بهداشت و تخصصی بوده و دبیرخانه مزبور هر ساله نسبت به تهیه و اعلام عمومی فراخوان اقدام نموده است.
5- با توجه به تعداد بسیار زیاد داوطلبین اولیه در سراسر کشور، این وزارتخانه با در نظر گرفتن شرایط دانشگاه ها پذیرنده و بررسی اعتبارات، ظرفیت پذیرش را در آیین نامه 15 نفر در سال اعلام نموده است.
6- طبق روال مرسوم از ابتدای تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معیار پذیرش در تمامی مقاطع تحصیلی برگزاری آزمون ورودی ویژه هر دوره می باشد و برگزاری آزمون تنها روش عادلانه مرسوم و قابل اجراء با هدف پذیرش تعداد مشخصی از واجدین شرایط از بین تعداد بسیار زیاد داوطلبین اولیه در سراسر کشور می باشد. لذا با توجه به تعداد زیاد متقاضی و محدود بودن ظرفیت پذیرش سالانه، برگزاری آزمون جهت امکان ورود افراد با توجه به نمره مکتسبه اجتناب ناپذیر بوده است.
7- لذا با توجه به رقابتی بودن آزمون ورودی و جهت انتخاب مناسب ترین افراد برای ورود به دوره شرط دارا بودن حداقل 4 سال سابقه کار در رشته تخصصی (معادل حداقل سنوات مربوط به تعهدات خدمات آموزش رایگان) برای شرکت در آزمون در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه سنجش متقاضیان در مرحله مصاحبه نیز مستلزم پیش بینی معیارهایی بوده است که یکی از این معیارها فعالیت به عنوان عضو هیات علمی و فعالیت پژوهشی و اجرایی در کنار سایر معیارهای تنظیمی برای انتخاب واجدین شرایط پذیرش در نظر گرفته می شود.
با توجه به مراتب فوق الذکر و نظر به اینکه تمام اقدامات صورت گرفته وفق ضوابط و مقررات قانونی بوده است، رد شکایت مطروحه مورد تقاضا می باشد.»
هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ 18/11/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثـریت آراء به شرح زیر به صـدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با عنایت به اینکه بند 5-4 ذیل مدارک لازم جهت ثبت نام از اطلاعیه شماره یک فراخوان پذیرش دایر بر لزوم ارایه اصل گواهی حداقل 4 سال سابقه کار در رشته تخصصی و بند 2 اطلاعیه شماره 3 در خصوص ضوابط برگزاری مصاحبه مبنی بر سابقه فعالیت به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ها، فعالیت آموزشی، پژوهشی و اجرایی بر اساس آیین نامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه ها و سوابق پژوهشی 10 سال اخیر مورد محاسبه قرار خواهد گرفت، توسعه حکم قانونگذار به شرح تبصره 2 ماده 4 قانون اصلاح بعضی از مواد قانونی مربوط به مقررات پزشکی مصوب سال 1367 می باشد و در قـانون مذکور برای متقـاضیان شرکت در دوره های تکمیلی موضوع تبصره قـانونی مذکـور چنین شرایطی پیش بینی نشده است، بنابراین بندهای مذکور خارج از حدود اختیارات وضع شده و مستند به بند 1 مـاده 12 و مـاده 88 قـانون تشکیلات و آیین دادرسـی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
