بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1741
تاریخ دادنامه: 18/11/1399
شماره پرونده: 9902022
اعلام کننده تعارض: بنیاد شهید و امور ایثارگران
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص نحوه احراز جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی توسط بنیاد شهید بر اساس بند (الف) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده اند. گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 37 بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست خانم فرشته محمدی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران به خواسته الزام به تشکیل کمیسیون پزشکی به موجب دادنامه شماره 9709970902601615-11/9/1397 به شرح زیر رای صادرکرده است:
نظر به اینکه خواسته شاکی تشکیل کمیسیون پزشکی بنیاد بوده است نه اینکه بنیاد درصد جانبازی نیروهای مسلح را تایید نمایید و دفاعیات طرف شکایت خارج از خواسته شاکی بوده و پس از صدور رای کمیسیون ماده 16 بنیاد ملزم به تشکیل کمیسیون پزشکی بوده است که اقـدام ننموده است لـذا مستفاد از مـواد 10 و 11 قـانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رای صادره وفق ماده 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است. شعبه 24 تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره 9809970955201472-10/4/1398 آن را نقض و به شرح زیر رای صادر کرده است:
با توجه به این که براساس تدابیر فرماندهی معظم کل قوا در گردش کار شماره 75544-31/6/1390 در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان های نیروهای مسلح، فرموده اند که « نیروهای مسلح تابع سیاست های ستاد کل هستند و وقتی که آن ستاد سیاست هایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره 121/1040/3610-22/6/1396 ستاد کل نیروهای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات هیات وزیران در سطح سازمان های نیروهای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت های تخصصی مربوط در ستاد کل نیروهای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره 29/82/1/2216-23/12/1396 ستاد کل نیروهای مسلح دستور العمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه در نیروهای مسلح که با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بخش های تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده 5 دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجد الشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون های نیروهای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شهید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارایه گواهی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواهی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظر خواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاهت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظر خواهی را وارد دانسته و در اجرای ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رای تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده 17 همان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می‌شود. بدیهی است پس از تایید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظر خواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رای قطعی است.
ب: شعبه 37 بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای جمال رضایی به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران کرمانشاه به خواسته الزام به تایید و احراز جانبازی موضوع بند (الف) ماده 87 قانون برنامه ششم به موجب دادنامه شماره 9709970902601549-10/9/1397 به شرح زیر رای صادر کرده است:
به موجب تبصره بند (الف) ماده 87 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که صورت سانحه بالینی هم زمان ندارند اما مجروحیت آنان توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده (نیروهای مسلح) احراز می گردد را به عنوان جانباز تلقی و حداقل 5 درصد جانبازی به آنها تعلق می گیرد. در مانحن فیه مجروحیت شاکی به موجب صورتجلسه پزشکی نزاجا به شماره 8516-16/2/1388 مورد تایید قرار گرفته لذا بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف به اعطا حداقل 5 درصد جانبازی به شاکی بوده، مستنداً به مواد 11، 58، 59 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. رای اصداری ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. شعبه24 تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره 9809970955200958-5/3/1398آن را نقض و به شرح زیر رای صادرکرده است:
با توجه به این که براساس تدابیر فرماندهی معظم کل قوا در گردش کار شماره 75544-31/6/1390 در خصوص مشکلات ایجاد شده ناشی از اجرای برخی از قوانین کشور برای سازمان های نیروهای مسلح، فرموده اند کـه « نیروهـای مسلـح تـابع سیاست هـای ستاد کل هستند و وقتی کـه آن ستـاد سیاست هـایی را ابلاغ می کنند لازم اجراء می باشد» و برابر ابلاغیه شماره 121/1040/3610-22/6/1396 ستاد کل نیروهای مسلح اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبات هیات وزیران در سطح سازمان های نیروهای مسلح مستلزم تدوین و ابلاغ نحوه اجرای قانون از سوی معاونت های تخصصی مربوط در ستاد کل نیروهای مسلح می باشد و برابر ابلاغیه شماره 29/82/1/2216-23/12/1396 ستاد کل نیروهای مسلح دستور العمل و ضوابط اجرایی بند (الف) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه در نیروهای مسلح که با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بخش های تخصصی پزشکی تدوین شده است ابلاغ گردیده و برابر ماده 5 دستورالعمل ذکر شده جانبازی افراد واجد الشرایط باید مجدداً از طرف کمیسیون های نیروهای مسلح احراز و تعیین درصد جانبازی گردد و سپس پرونده به بنیاد شهید ارسال شود. بنابراین با توجه به مراتب فوق شاکی ملزم به ارایه گواهی مورد نیاز که توسط یگان اعزام کننده صادر گردیده می باشد که در ما نحن فیه چنین گواهی ملاحظه نمی گردد لذا ایجاد تکلیف برای تجدیدنظر خواه بدون رعایت مقررات مربوطه وجاهت قانونی نداشته بنابراین تجدیدنظر خواهی را وارد دانسته و در اجرای ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض رای تجدیدنظر، خواسته را نقض و برابر ماده 17 همان قانون قرار رد شکایت شاکی صادر می‌شود. بدیهی است پس از تایید جانبازی شاکی توسط واحد خدمتی و عدم ایفا وظیفه قانونی از سوی تجدیدنظر خواه شاکی حق مراجعه و شکایت مجدد را دارد. این رای قطعی است.
ج- شعبه 37 بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای غلامحسین ایزدی به طرفیت کمیسیون پزشکی بنیاد شهید به خواسته احراز تخلف (باتوجه به اصل ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه) به موجب دادنامه شماره 97099702601859-8/10/1397 به شرح زیر رای صادر کرده است:
نظر به اینکه حضور شاکی که در منطقه گواهی شده است و مجروحیت وی گواهی نشده است و مجروحیت وی توسط یگان اعزامی تایید نشده است و نسبت به ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه با عدم ارایه مدارک و مستندات و گواهی مـربوط خـروج موضوعی دارد لـذا مستفاد از مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت وی صادر و اعلام می گردد. رای صادره وفق ماده 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است. این رای به موجب دادنامه شماره 9809970955201605-12/4/1398 شعبه 24 تجدیدنظر مورد تایید قرار گرفته است.
د- شعبه 40 بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای رسول سامی تاری به طرفیت بنیاد شهید و امورایثارگران اردبیل به خواسته الزام طرف شکایت به اعمال 5% حداقل جانبازی وفق گواهی صادره از یگان خدمتی برابر تبصره ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره 9809970902401113-26/5/1398 به شرح زیر رای صادر کرده است:
در خصوص شکایت مذکور با عنایت به اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه بر اساس حکم مقرر در تبصره بند (الف) ماده 87 قانون برنامه ششم توسعه بنیاد شهید موظف است صرفاً با احراز مجروحیت توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده (نیروهای مسلح) شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل 5% جانبازی به وی اعطا نماید و با احراز مجروحیت قبلی مشارالیه از سوی کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط ضرورت احراز مجدد مجروحیت استنباط نمی گردد و نیازی به چنین دعوا وجود ندارد که در مانحن فیه حسب اوراق و مندرجات پرونده و اسناد ابرازی مضبوط در پرونده مجروحیت قبلی نامبرده توسط کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط احراز گردیده است مع الوصف عدم ارایه صورت سانحه از سوی شاکی مسقط حق مکتسبه قانونی وی نبوده و عدم انجام تکلیف قانونی طرف شکایت در این خصوص موجب تضییع حقوق قانونی مشارالیه خواهد بود. بنا علیهذا توجهاً به احراز مجروحیت قبلی نامبرده از سوی کمیسیون پزشکی یاد شده شکایت نامبرده را قابل اجابت تشخیص و مستنداً به مـواد 10، 11 و 58 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عدالت اداری حکم بـه ورود شکایت مطروحه به شرح خواسته صادر و اعلام می گردد. رای صادره به موجب ماده 65 قانون موصوف ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. این رای به موجب دادنامه شماره 9809970959304082-1/10/1398 شعبه 23 تجدیدنظر مورد تایید قرار گرفته است.
هـ- شعبه 37 بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای محمدرضا مقری فریز به طرفیت بنیاد شهید و امور ایثارگران (کمیسیون پزشکی) به خواسته اعمال تبصره ماده 87 از قوانین چهارگانه ایثارگران در قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره 9809970902601865-19/9/1398 به شرح زیر رای صادر کرده است:
در خصوص شکایت مطروحه به شرح موصوف با امعان نظر در محتویات پرونده اعم از دادخواست و مستندات تقدیمی شاکی و دفاعیات طرف شکایت لازم به ذکر است که اولاً: بند یک دفاعیات طرف شکایت مربوط به تکالیف یگانهای اعزام کننده افراد مشمول بوده و ارتباطی با وضعیت موجود شاکی که قادر به ارایه صورت سانحه نمی باشد ندارد. ثانیاً: تبصره بند (الف) ماده 87 قانون برنامه پنجساله توسعه ششم تکلیف رزمندگان هشت سال دفاع مقدس را که قادر به ارایه صورت سانحه بالینی هم زمان مجروحیت نیستند، به صراحت روشن نموده است. به نحوی که صرفاً با احراز مجروحیت [نه ارایه صورت سانحه بالینی هم زمان مجروحیت] توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام کننده ( نیروهای مسلح)، بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است شخص مشمول را به عنوان جانباز تلقی و حداقل 5 درصد جانبازی اعطا نمایند. ثالثاً: با توجه به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح مربوط (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) در تاریخ 6/6/1391 نیازی به احراز مجدد مجروحیت نبوده چرا که گواهی موضوع احراز مجروحیت مورخ 9/6/1391 از اسناد رسمی بوده که توسط اشخاص صلاحیتدار و در حدود صلاحیت قانونی صادر شده و دارای اعتبار قانونی است. مضافاً اینکه ضرورت احراز مجروحیت موضوع این تبصره با فرض عدم احراز قبلی بوده و احراز مجدد مجروحیت با وجود احراز قبلی، امری بیهوده و تکراری و عبث خواهد بود. رابعاً: تفسیر عبارت « احراز می گردد» مندرج در تبصره مذکور در ادبیات زبان فارسی نشان از عملی است که در زمان حال و در حال صورت گرفتن است. النهایه با عنایت به احراز مجروحیت قبلی شاکی در کمیسیون پزشکی نیروی مسلح مربوطه تخلف طرف شکایت در عدم اعطاء حداقل 5 درصد جانبازی برای ایشان وفق تبصره بند (الف) ماده 87 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور، از قوانین و مقررات به شرح معنون محرز و مسلم بوده و مستنداً به مواد 11، 58، 59 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. رای اصداری ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. این رای به موجب دادنامه شماره 9909970959300424-1/2/1399 شعبه 23 تجدیدنظر مورد تایید قرار گرفته است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 18/11/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- تعارض در آراء محرز است. ب – با توجه به این که اولاً: بر اساس بند (الف) ماده 87 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1395، «دولت مکلف است در اجرای ماده 61 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت 2 مصوب 4/12/1393به نحوی برنامه ریزی نماید که تا دو سال اول اجرای قانون برنامه کلیه مشمولان ماده مذکور تعیین تکلیف گردند. یگان های اعزام‌کننده نهادهای متولی موظفند گواهی مورد نیاز افراد مشمول این ماده و صورت سانحه را به کمیسیون احراز بنیاد شهید و امور ایثارگران ارایه نمایند.» ثانیاً: مطابق تبصره بند مذکور، «بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که صورت سانحه بالینی همزمان مجروحیت را ندارند اما مجروحیت آنها توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام‌کننده (نیروهای مسلح) احراز می‌گردد را به عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل پنج درصد (5%) جانبازی به آنها تعلق می‌گیرد. اجرای این تبصره مانع از احراز جانبازی بیش از درصد مذکور توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران نمی باشد.» ثالثاً: گرچه تبصره حاوی عبارت « احراز می‌گردد» می‌باشد و عبارت مذکور به ظاهر دلالت بر احراز در حال و آینده دارد و شامل احراز های گذشته نمی شود و لکن از آن جایی که قبل از تصویب قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1395، جانبازی شاکیان از سوی کمیسیون های پزشکی و احراز نیروهای مسلح مورد تایید قرار گرفته و مراتب به بنیاد شهید اعلام شده است و تشکیل مجدد پرونده از سوی نیروی اعزام کننده تحصیل حاصل و اتلاف وقت است و ماده 5 دستورالعمل اجرایی تبصره بند (الف) ماده 87 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1395 نیز به صراحت حکمی راجع به معرفی مجدد به کمیسیون پزشکی نیروهای مسلح و نفی رسیدگی و احراز های قبلی ندارد و از طرف دیگر قانونگذار پیش از آن به موجب ماده 61 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت 2 مصوب 4/12/1393 و هیات وزیران نیز به موجب بند (ب) ماده 11 آیین نامه تعیین و احراز مصـادیق عملی شهید، در حـکم شهید و سایر مصـادیق ایثارگری (تصویب نامـه شماره 25825ت49189-10/3/1393 هیات وزیران) بنیاد شهید را موظف به پذیرش و رسیدگی به پرونده ارسالی از سوی نیروهای مسلح کرده است، بنابراین لزومی به معرفی مجدد افراد به نیروهای اعزام کننده وجود ندارد، بنابراین رای صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
