بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1469
تاریخ دادنامه: 30/10/1399
شماره پرونده: 9802424
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: شرکت آوا پزشک با وکالت آقای حسین رضا هادی شایسته
موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- تعرفه شماره 6-3 سال 1397 شورای اسلامی شهر آشتیان در خصوص هزینه آماده سازی
2- تعرفه شماره 4-6 سال 1398 شورای اسلامی شهر آشتیان در خصوص هزینه آماده سازی
گردش کار: 1- شاکی به موجب دادخواستی ابطال تعرفه های شماره 6-3 سال 1397 و 4-6 سال 1398 در خصوص هزینه آماده سازی مصوب شورای اسلامی شهر آشتیان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«تعرفه های آماده سازی فوق الاشعار مصوب شورای اسلامی شهر آشتیان فاقد وجاهت قانونی است. ابطال آن را از تاریخ تصویب دارم. دلایل درخواست ابطال به شرح آتی است.
الف: تصویب تعرفه اخذ هزینه آماده سازی مغایر با آرای سابق الصدور هیات عمومی دیوان عدالت اداری می باشند که مقدم بر تصویب تعرفه های مذکور است.
ب: طبق بند 1 از مـاده 55 قانون شهرداری انجام کلیه خدمـات و فعالیت مربوط به آماده سازی به عهده شهرداری بوده و از وظایف قانونی شهرداری است. فلذا مطالبه و اخذ هزینه بابت انجام وظیفه به عنوان هزینه آماده سازی مغایر قانون است.
ج: بنا بر صراحت ماده 4 قانون مدنی ایران اثر قانون نسبت به آینده است. عطف به ما سبق نمی شود. لذا تسری نرخ روز به ساختمانهای قدیمی نیز خلاف این اصل حقوقی است.
علی هذا به استناد بند 1 ماده 12 و مواد 13-80-88 و 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 تقاضای رسیدگی خارج از نوبت در هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ابطال هر دو مصوبه را به شرح پیش گفته دارم. ضمناً علیرغم وجود آرای متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرای شماره های 1151-677-564-239 در این خصوص که اعلام شده است اخذ هرگونه وجهی بابت هزینه آماده سازی از سوی شهرداری مغایر قانون می باشد و با علم به اینکه آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در موارد مشابه برای همه ادارات و ارگانها و نهادها و … لازم الرعایه است. علی ایحال با پیشنهاد شهردار و تصویب شورای شهر آشتیان مصوبات فوق الاشعار در حال اجراست و ضمن اینکه مصوبات مغایر با آرای متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری و مغایر قانون بوده ذکر این نکته هم لازم است که مطالبات ساختمانهای قدیمی نیز به نرخ و تعرفه سال 1398 محاسبه و وصول می شود که اجحاف و ظلم مضاعف در حق شهروندان می باشد. در جایی که بنا بر تصریح ماده 4 قانون مدنی اثر قانون عطف به ما سبق نمی شود. مصوبات شورای شهر نیز در خصوص تعرفه خدمات به طریق اولی نمی تواند عطف به ما سبق شود. »
2- متن تعرفه های مورد اعتراض به شرح زیر است:
«الف: تعرفه شماره 6-3 سال 1397 شورای اسلامی شهر آشتیان
تعرفه شماره (6-3 ) بهای خدمات آماده سازی
ردیف نوع بهای خدمات ماخذ و نحوه محاسبه بهای خدمات منشاء قانونی توضیحات
هزینه آماده سازی متراژ عرصه × 000/100ریال بند26 ماده 71 قانون موسوم به شوراها تبصره (1): بهای خدمات آماده سازی به هنگام صدور پروانه یا مراجعه مالک و صرفاً برای یکبار قابل وصول است.
تبصره (2): ساختمان هایی که بهای خدمات آماده سازی آنها به صورت علی الحساب دریافت شده و یا ساختمانهایی که بدون پروانه ساختمانی احداث شده اند پس از طرح در کمیسیون ماده صد و صدور رای ابقاء با مراجعه به شهرداری هزینه خدمات آماده سازی آنها به نرخ روز این تعرفه محاسبه و وصول خواهد شد.
تبصره (3): ساختمان هایی که قبلا هزینه آماده سازی خود را پرداخت کرده اند و پس از گذشت چند سال مجددا ملک را تخریب و نوسازی می نمایند و همچنین مودیانی که پروانه ساختمانی اخذ نموده اند و هیچ گونه ساخت و سازی انجام نداده اند از پرداخت هزینه آماده سازی معاف می باشند.
تبصره (4): ساختمان هایی که با شرایط مسکن مهر پروانه ساختمانی دریافت نموده اند و در زمان صدور پروانه ساختمانی هزینه آماده سازی پرداخت نکرده اند مشمول پرداخت این تعرفه به نرخ روز خواهند شد.
1 خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، پیاده روها و به طور کلی معابر در سطح شهر که مورد استفاده عموم است در اجرای تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری ها، ملک عمومی محسوب شده و در مالکیت شهرداری است شهرداری طی سالهای متمادی از طریق تملک، خرید اراضی، پرداخت حقوق و به ویژه هزینه های آماده سازی شامل : تسطیح، جدول گذاری، دفع آبهای سطحی، زیر سازی معابر، آسفالت و توسعه معابر هزینه های گزافی را متحمل می گردد به طوری که ارزش افزوده قابل توجهی در انجام خدمات ارایه شده برای املاک واقع در معابر ایجاد می شود لذا به منظور تامین بخشی از هزینه های خدمات آماده سازی در محدوده و حریم شهر، این بهای خدمات قابل وصول است.
ب: تعرفه شماره 4-6 سال 1398 شورای اسلامی شهر آشتیان
تعرفه شماره (4-6 ) بهای خدمات آماده سازی
ردیف نوع بهای خدمات ماخذ و نحوه محاسبه بهای خدمات منشاء قانونی توضیحات
هزینه آماده سازی متراژ عرصه × 000/200ریال بند26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور تبصره (1): بهای خدمات آماده سازی به هنگام صدور پروانه یا مراجعه مالک و صرفاً برای یکبار قابل وصول است.
تبصره (2): ساختمان هایی که بهای خدمات آماده سازی آنها به صورت علی الحساب دریافت شده و یا ساختمانهایی که بدون پروانه ساختمانی احداث شده اند پس از طرح در کمیسیون ماده صد و صدور رای ابقاء با مراجعه به شهرداری هزینه خدمات آماده سازی آنها به نرخ روز این تعرفه محاسبه و وصول خواهد شد.
تبصره (3): ساختمان هایی که قبلا هزینه آماده سازی خود را پرداخت کرده اند و پس از گذشت چند سال مجدداً ملک را تخریب و نوسازی می نمایند و همچنین مودیانی که پروانه ساختمانی اخذ نموده اند و هیچ گونه ساخت و سازی انجام نداده اند از پرداخت هزینه آماده سازی معاف می باشند.
تبصره (4): افرادی که دریافت فرسوده قصد دریافت جواز ساختمانی دارند موظف به پرداخت هزینه آماده سازی می باشند.
تبصره (5): در صورتی که مالک تقاضای انجام آماده سازی را داشته باشد انجام عملیات باید طبق ضوابط و با نظارت و تایید شهرداری باشد و پس از انجام عملیات آماده سازی زمین باید به شهرداری تحویل گردد .
1 خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، پیاده روها و به طور کلی معابر در سطح شهر که مورد استفاده عموم است در اجرای تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری ها، ملک عمومی محسوب شده و در مالکیت شهرداری است. شهرداری طی سالهای متمادی از طریق تملک، خرید اراضی، پرداخت حقوق و به ویژه هزینه های آماده سازی شامل : تسطیح، جدول گذاری، دفع آبهای سطحی، زیر سازی معابر، آسفالت و توسعه معابر هزینه های گزافی را متحمل می گردد به طوریکه ارزش افزوده قابل توجهی در انجام خدمات ارایه شده برای املاک واقع در معابر ایجاد میشود و همچنین ماده 22 و 23 آیین نامه اجرایی قانون زمین شهری که عنوان می دارد آماده سازی زمین عبارت است از مجموعه عملیاتی است که مطابق دستورالعمل وزارت مسکن و شهرسازی زمین را برای احداث مسکن مهیا می سازد که شامل عملیات زیر بنایی از قبیل تعیین بر وکف، تسطیح و آسفالت معابر، تامین شبکه های تاسیساتی آب و برق، جمع آوری آب های سطحی و فاضلاب و غیره لذا به منظور تامین بخشی از هزینه های خدمات آماده سازی در محدوده و حریم شهر، این بهای خدمات قابل وصول است.
3- در پاسخ به شکایت مذکور، شهردار شهر آشتیان به موجب لایحه شماره 4068-8/7/1398 اعلام کرده است که:
« شهرداری آشتیان به استناد بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 و بر اساس تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 17/2/1387 نسبت به ارسال تعرفه عوارض و بهای خدمات به شورای اسلامی شهر اقدام نموده است که پس از تصویب توسط شورا و ابلاغ توسط استاندار استان به لحاظ عدم مغایرت قانونی و بر اساس تفویض وزیر کشور به شورای اسلامی شهر و شهرداری ابلاغ گردیده است و در موعد قانونی اعلام عمومی صورت گرفته و در سال بعد اجرا گردیده است.
مضافاً اینکه بر اساس ماده 77 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب1/3/1375 شورای اسلامی شهر و دهستان می توانند نسبت به وضع عوارض و بهای خدمات متناسب با تولیدات و درآمدهای اهالی به منظور تامین بخشی از هزینه های خدماتی و عمرانی مورد نیاز شهر و روستا طبق آیین نامه مصوب هیات وزیران اقدام نمایند و با عنایت به اینکه شهرداری و شورای اسلامی شهر تمامی عوارض و بهای خدمات ها را مناسب با درآمدهای اهالی شهر مصوب و برای اجرا ابلاغ می نمایند تا هیچگونه فشار و سختی به مردم شریف شهر آشتیان وارد نگردد و نیز گوشه ای از هزینه های خدماتی و عمرانی شهر تامین گردد.
همچنین طبق بند (الف) ماده 14 آیین نامه اجرایی نحوه وضع و وصول عوارض توسط شوراهای اسلامی شهر، بخش و شهرک مصوب 7/7/1378، یکی از سیاست های دولت که باید در مصوبات شوراها رعایت شود و نیز در مصوبات شورای اسلامی شهر آشتیان نیز با رعایت توان مردم شهر لحاظ گردیده است، نیل به سمت خود کفایی شهرداری و نهایتاً تامین بخشی از هزینه های خدماتی و عمرانی مورد نیاز شهر است. واقفید که به استناد نظر اعضای شورای نگهبان به شماره 38614/60/89-19/3/1389 بهای خدمات آماده سازی خلاف موازین شرع تشخیص داده نشده، از جهت مغایرت با قوانین تشخیص امر با آن دیوان گذاشته شده است. مضافاً اینکه بر اساس تبصره ذیل ماده 23 آیین نامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب 24/3/1371 در صورتی که تعاونی های مسکن نسبت به آماده سازی اقدام نمایند هزینه آماده سازی از زمین کسر می شود که این نشان دهنده اخذ بهای خدمات آماده سازی از اشخاص چه حقیقی و چه حقوقی می باشد. همچنین هیات دیوان عدالت اداری در رای شماره 105-20/6/1372 اخذ بهای خدمات آماده سازی را ابطال ننموده است. مع الوصف عوارض و بهای خدمات شهرداری که یکی از نیازهای درآمدی شهرداری جهت ارایه خدمات عمومی و جزء درآمدهای پایدار شهرداری محسوب می شود، مصارف خدمات عمومی و مربوط به آحاد شهروندان است و شهرداری در اجرای وظایف ذاتی و انحصاری خود می باید از این گونه عوارضات پشتیبانی نماید. »
هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ 30/10/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
طبق بند 1 ماده 55 قانون شهرداری، ایجاد خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، باغ های عمومی و مجاری آب و توسعه معابر در حدود مقررات موضوع از وظایف شهرداری ها است و در قوانین موضوعه فقط در تبصره 4 ماده واحده قانون تعیین وضعیت اراضی و املاک واقع در طرح های دولتی و شهرداری ها در هنگام تقاضای ورود به محدوده و استفاده از امکانات شهری، هزینه آماده سازی به عهده مالکین گذاشته شده است، بنابراین اخذ وجه در سطح شهر تحت عنوان هزینه آماده سازی معابر و شوارع مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات است و بنابراین بند شماره 6-3 بهای خدمات آماده سازی سال 1397 و بند 4-6 بهای خدمات آماده سازی سال 1398 از مصوبات شورای اسلامی شهر آشتیان مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات شـورای اسلامی شهر است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
