بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1464
تاریخ دادنامه: 23/10/1399
شماره پرونده: 9800191
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای رضا برادران اصفهانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 6/5 ماده 5 آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان مصوب 20/4/1397 شورای عالی نظارت (بند هـ ماده 16 قانون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی جمهوری اسلامی ایران)
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 6/5 ماده 5 آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان مصوب 20/4/1397 شورای عالی نظارت (بند هـ ماده 16 قانون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی جمهوری اسلامی ایران) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« احتراماً به استحضار می رساند از آنجایی که طبق بند (هـ) ماده 16 قانون اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی جمهوری اسلامی ایران از وظایف و اختیارات نمایندگان اتاق ایران تهیه و پیشنهاد آیین نامه های اجرایی این قانون به شورای عالی نظارت جهت اتخاذ تصمیم حداکثر به مدت دو ماه پس از تشکیل اتاق ایران و نیز پیشنهاد اصلاحات بعدی آیین نامـه با رعایت تبصره 2 مـاده 15 می باشد. شـورای عالی نظارت اقـدام بـه تصویب آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان در تاریخ 20/4/1397 نموده است که در بند 6/5 ماده 5 آن مقرر گردیده که اعضای هر یک از اتاق ها اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که در تاریخ انتخابات حداقل یک سال سابقه عضویت در اتاق مربوطه داشته باشند، می توانند با ارایه اصل کارت عضویت معتبر در اتاق مربوط در محل و زمان مقرر به ترتیبی که انجمن نظارت بر انتخابات اعلام می دارد در انتخابات اتاق مربوط حضور یافته و از بین داوطلبان تایید شده فرد یا افراد مورد نظر را انتخاب نمایند که تعیین داشتن حداقل یک سال سابقه عضویت با توجه به قانون اتاق که در قانون شرطی برای دادن رای پیش بینی نشده است از آنجا که اشخاص با پرداخت هزینه عضویت دارای همه حقوق عضویت می گردند گذاشتن شرط سابقه یک سال جهت شرکت در انتخابات ممانعت و جلوگیری از حق مکتسبه اشخاص می باشد و به محض عضویت اشخاص دارای همه حقوق دارنده کارت از جمله حق رای می باشند که بند 6/5 ماده 5 آیین نامه مذکور خلاف قانون و حقوق مسلم اشخاص می باشد. لذا ابطال شرط سابقه یک ساله عضویت جهت شرکت در انتخابات مندرج در بند 6/5 ماده 5 آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان و بدواً صدور دستور موقت با توجه به برگزاری انتخابات در یازدهم اسفند ماه سال 1397 مبنی برجلوگیری از اجرای بند 6/5 ماده 5 آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان جهت جلوگیری از تضییع حقوق اینجانب و اشخاص دیگر و وجود ضرورت و فوریت موضوع مورد استدعاست. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« ماده 5
بند 6/5- اعضای هر یک از اتاق ها اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که در تاریخ انتخابات حداقل یک سال سابقه عضویت در اتاق مربوط داشته باشند می توانند با ارایه اصل کارت عضویت معتبر در اتاق مربوط در محل و زمان مقرر به ترتیبی که انجمن نظارت بر انتخابات اعلام می دارد در انتخابات اتاق مربوط حضور یافته و از بین داوطلبان تایید شده فرد و یا افراد مورد نظر را انتخاب نمایند.»
در پاسخ به شکایت مذکور، دبیرخانه شورای عالی نظارت بر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به موجب لایحه شماره 90844/60-28/3/1398 توضیح داده است که:
« در خصوص دادخواست آقای رضا برادران اصفهانی با خواسته ابطال بند 6 ماده 5 آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و شهرستانها، این دلایل و مستندات جهت تشحیذ موضوع ایفاد می گردد:
1- بر اساس بند (الف) ماده 6 قانون اتاق بازرگانی، صنایع و معادن مصوب 1396 و اصلاحات بعدی آن، شورای عالی نظارت اولین رکن اتاق می باشد و مطابق بند (الف) ماده 9 همان قانون، بررسی و تصویب آیین نامه عضویت در هر یک از اتاق ها و تعیین حدود آن، به پیشنهاد هیات رییسه، به تصویب شورای مذکور خواهد رسید.
2- همچنین بر اساس تبصره 2 همان ماده، شرایط ابطال عضویت، بر اساس آیین نامه ای که به پیشنهاد هیات رییسه، به تصویب شورای عالی نظارت خواهد رسید، می باشد. به همین لحاظ، آیین نامه عضویت در اتاق ها، در تاریخ 1/7/1374 به تصویب شورای عالی نظارت رسیده و نحوه شرایط عضویت اشخاص حقیقی و حقوقی در آن پیش بینی شده است. از جمله مواردی که در آیین نامه مذکور پیش بینی شده است، مدت اعتبار کارت عضویت اشخاص حقیقی و حقوقی است و در بند 1 ماده 3 نیز، مدت اعتبار کارت عضویت را یک ساله پیش بینی کرده است.
3- بر اساس بند (هـ) ماده 6 همان قانون، مرجع تصمیم گیری برای آیین نامه های اجرایی نیز، شورای عالی نظارت است که پیشنهاد از طریق هیات نمایندگان به هیات رییسه و سپس به شورای عالی نظارت ارایه می شود. در اجرای ماده 14 قانون مارالذکر، عضویت در اتاق ها منوط به داشتن کارت عضویت معتبر از اتاق و در اجرای تبصره 2 ماده 15 همان قانون، تاریخ شروع و خاتمه آن و شرایط انتخابات را نیز انجمن نظارت به اطلاع اعضای اتاق خواهد رسانید.
بنابراین به لحاظ آن که آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق های شهرستان، مصوب شورای عالی نظارت است و در بند 6 ماده (هـ) شرایط عضویت اشخاص حقیقی و حقوقی را برای رای دادن یک سال سابقه در نظر گرفته بود. در جلسه مورخ 27/11/1397 شورای مذکور، موضوع مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته و در جهت ارتقای کیفی و پرهیز از احتمالات، مدت سابقه برای اشخاص حقیقی را هجده ماه تعیین و تصویب کرده است. از این رو نظر به اینکه قانونگذار به تجویز مفاد بند (هـ) ماده 6 و ماده 9 قانون، اختیار تصویب آیین نامه های مربوط به اتاق را به عهده شورای عالی گذارده، شورا نیز شرایط عضویت و چگونگی برگزاری انتخابات و نیز شرایط رای دهندگان و داوطلبان را پیش بینی و تصویب کرده است. همراه تشکر از دقت نظر، با عنایت به جمیع جهات و مطالب پیش گفته، رد دادخواست مطروحه را از حضور قضات هیات عمومی دیوان عدالت اداری استدعا دارد.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 23/10/1399 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
بر مبنای ماده 14 قانون اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جمهوری اسلامی ایران مصوب 15/12/1369 با اصلاحات 15/9/1373 « عضویت در هر اتاق منوط به داشتن کارت عضویت معتبر از اتاق مربوطه خواهد بود. » نظر به این که قانونگذار در خصوص شرایط رای دهندگان غیر از عضویت در اتاق بازرگانی قید دیگری نداشته و مجوز تصویب آیین نامه نیز در این مقوله اعطاء نشده است، بنابراین بند 6/5 ماده 5 آیین نامه مورد شکایت خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات وضع شده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی – هیات عمومی دیوان عدالت اداری – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
