بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1446
تاریخ دادنامه: 16/10/1399
شماره پرونده: 9800264
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای میثم رضایی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال موضوع 5 مصوبه شماره 90-11/9/1397 نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال موضوع 5 مصوبه شماره 90-11/9/1397 نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"ریاست محترم دیوان عدالت اداری
احتراماً هر ساله دستیاران تخصصی (دانشجویان دوره تخصص پزشکی) در انتهای دوره تحصیلی که بسته به رشته تخصصی بین 3 تا 5 سال است و قبولی در آزمون گواهینامه تخصصی، بنا بر روال جاری قادر به شرکت در آزمون بورد تخصصی هستند. کسب قبولی بورد تخصصی علاوه بر اعتبار علمی و حرفه ای، پیش شرط شرکت در آزمون فوق تخصصی و در بسیاری موارد جذب در دانشگاه ها به عنوان عضو هیات علمی است. در نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مـورخ 11/9/1397 بدون آن که بررسی علمی و شایسته ای در تغییر این رویه به عمل آید، بی مقدمه اقدام به گذراندن مصوبه ای مبنی بر تاخیر در اجازه حضور در آزمون بورد به مدت یک سال پس ازاخذ گواهینامه تخصصی شد. همچنین ارایه گواهی 9 ماه فعالیت درمانی تخصصی از شرط های شرکت متخصصین در آزمون بورد عنوان شده است. به عبارتی تنها بعد از فارغ التحصیلی متخصصین و شروع به طرح نیروی انسانی و حداقل یک سال بعد از اتمام تحصیلات، امکان اخذ مدرک بورد تخصصی فراهم می شود. دستیاران تخصصی ورودی سنوات 1394 الی 1397 پیش از تصویب این مصوبه در آزمون پذیرش دستیار تخصصی شرکت نموده اند و در حال تحصیل و ارایه خدمات در بیمارستان های آموزشی اند. این تصمیم بدون بررسی عواقب جانبی آن و پیامدهای بعدی که به واسطه وقفه در امر آموزش ایجاد می شود، گرفته شده است، لذا با عنایت به اصل مسلم عطف به ماسبق نشدن قوانین و با توجه به آثار ناشی از این گونه تصمیمات که زیان های غیر قابل جبرانی در امر آموزش های تخصصی موجب می شود و سلب حقوق مکتسبه از اشخاصی که در شرایط حاضر آمادگی لازم برای شرکت در آزمون بورد با وجود تحمل شرایط سخت در دوره های آموزشی دستیاری را دارند، موجبات یاس در جامعه علمی و اهمیت ندادن به اصل تجربه می باشد.
از آنجا که فلسفه تاسیس دیوان عدالت اداری بر مبنای جلوگیری از ورود زیان های ناخواسته به حقوق اشخاص حقیقی از سوی نهادها و سازمان ها و دستگاه های اجرایی به واسطه مصوبات خلاف اصول قانون اساسی در باب صیانت از حقوق اشخاص است، بنابراین با عنایت به اینکه تصویب چنین مصوبه ای آشکارا نقض حقوق مکتسبه متخصصینی است که با تحمل سختی های فراوان و گذر از دشواری های کاری و تحصیلی خود از هر جهت آماده شرکت در آزمون های فوق تخصصی و بورد شده اند، بوده و باتصویب این مصوبه عملاً موجبات محرومیت اقشار فرهیخته که در جهت خدمت گزاری در کسوت اعضاء هیات علمی دانشگاه ها آمادگی علمی را داشته اند، فراهم می‌گردد. با توجه به تغییرات مکرر منابع تحصیلی و بورد تخصصی، فاصله گرفتن حداقل یک ساله از دوران تحصیل و عدم امکان کسب آمادگی جهت آزمون بورد طی طرح اجباری و در شرایط ارایه خدمات فشرده به بیماران در مناطق محروم، این مصوبه سلب حقوق متقاضیانی است که با علم به امکان شرکت در آزمون بورد در انتهای تحصیل، اقدام به شروع دوره تخصص نموده اند. مطابق اصل برابری و منع تبعیض ناروا مقرر در اصول 19، 20، بند 9 و 14 اصل 3 قانون اساسی، اشخاص در استفاده از امکانات مادی و معنوی مشابه، در شرایط مساوی هستند و اعطا هرگونه امتیاز به اشخاص، منوط به حکم قانونگذار است. در غیر این صورت مصوباتی که به صورت بخشنامه و یا دستورالعمل صادر می گردد در صورت مغایرت با اصول قانونی یاد شده قابل آزمون بورد تخصصی در انتهای دوره تخصص اقدام به شرکت در آزمون کرده اند و فاصله زمانی بین اتمام تحصیل و شرکت در آزمون بورد، به دلایل متعدد مانع از قبولی متقاضی می شود. به عبارتی برای متقاضیان بورد تخصصی پیش از تصویب مصوبه امتیاز و برتری لحاظ شده است که در پذیرش دستیار فوق تخصصی، عضویت به عنوان هیات علمی و اعتبار حرفه ای مورد توجه قرار می گیرد. مصوبه مورد اعتراض علاوه بر اینکه برخلاف اصول متعدد قانون اساسی و قواعد مسلم حقوقی و قواعد موضوعه جاری کشور و خلاف عدالت آموزشی می باشد، باعث دلسردی بسیاری از پزشکان به ادامه تحصیل و بی‌اعتمادی نسبت به امر سیاست گذاری نظام آموزش پزشکی می شود که این موضوع در رشته های تخصصی پزشکی می تواند مخاطرات بسیاری برای اجتماع به وجود بیاورد. النهایه نظر به توضیحات مورد اشاره و با توجه به برنامه ریزی دانشگاه ها برای دستیاران در سال 1398، بدواً صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از تغییر شروط شرکت در آزمون بورد و در نهایت ابطال رای صادره در نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 11/9/1397 موضوع 5، که سبب اعتراض جمیع دستیاران تخصصی در حال اشتغال در دانشگاه ها می باشد مورد استدعاست. "
متن مصوبه مورد اعتراض به شرح زیر است:
"(رای صادره در نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 11/9/1397)
موضوع 5- از سی و هشتمین دوره آزمون ارتقا گواهینامه رشته های تخصصی بالینی در سال 1399 و به بعد آزمـون دانشنامه تخصصی بالینی در هر دوره یک سـال پس از اخـذ گواهینامه تخصصی برگزار خـواهد شد. ارایـه گواهی 9 ماه فعالیت درمانی تخصصی و با رعایت سایر مقررات شرط شرکت در این آزمون خواهد بود. به دبیرخانه مجوز داده شد در صورت تشخیص و بر حسب نیاز در بعضی رشته ها، آزمون دانشنامه تخصصی بالینی را دو بار در سال (یک بار در شهریور ماه، بهمن ماه یا اسفند ماه همان سال) برگزار نماید.- معاون آموزشی و دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی) "
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 2280/107-25/12/1398 توضیح داده است که:
"احتراماً در خصوص پرونده شماره بایگانی 9800264 موضوع شکایت آقای میثم رضایی به خواسته ابطال موضوع 5 نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مراتب ذیل در رد شکایت مطروحه به استحضار می‌رسد:
1- نامبرده وفق دادخواست تقدیمی مدعی می باشد دستیاران مقطع تخصصی پزشکی هر ساله در انتهای دوره و پس از پذیرش در آزمون گواهینامه تخصصی مجاز به شرکت در آزمون دانشنامه تخصصی بوده اند که کسب قبولی در آزمون دانشنامه پیش شرط شرکت در آزمون فوق تخصصی و در برخی موارد جذب به عنوان هیات علمی می‌باشد. نامبرده مدعی است شورای آموزش پزشکی و تخصصی در نودمین نشست شورای مذکور، امکان شرکت در آزمون دانشنامه تخصصی را از سال 1399 منوط به ارایه گواهی دایر بر 9 ماه فعالیت درمانی نموده است. مشارالیه با این استناد که مصوبه مذکور موجب تضییع حقوق دستیاران در حال تحصیل و دلسردی پزشکان از ادامه تحصیل در مقطع فوق تخصص می گردد، متقاضی ابطال موضوع 5- نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی گردیده است.
2- در ارتباط با شکایت مطروحـه بـدواً لازم به ذکـر است، مـوضوع 5 نـودمین نشست شـورای آموزش پزشکی و تخصصی مـورخ 11/9/1397 وفـق موضوع 3 نود و یکمین نشست شـورای آمـوزش پزشکی و تخصصی مـورخ 19/8/1398 اصلاح و به موجب مفاد آن «فارغ التحصیلان رشته های تخصصی و فوق تخصصی بالینی با رعایت مقررات آموزشی مرتبط، مجاز به شرکت در آزمون دانشنامه تخصصی و گواهینامه و دانشنامه فوق تخصصی در پایان دوره می باشند.» همچنین وفق مفاد مصوبه مذکور « دبیرخانه مجاز است علاوه بر شهریور ماه در صورت لزوم در برخی از رشته ها در بهمن یا اسفند ماه آزمون دانشنامه برگزار نماید.» لذا با توجه به مراتب فوق و اصلاح مصوبه مورد شکایت در نود و یکمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی صدور قرار رد شکایت مطروحه از آن مقام مورد تقاضا می باشد.
3- صرف نظر از مراتب فوق الذکر در ارتباط با دلایل تصویب بند 5 نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی لازم به ذکر است، همان گونه که آن مقام مستحضر می باشد، قانونگذار در سال 1352 با تصویب قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی، بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی را به همراه وظایف ذیل بر عهده شورای مذکور قرار داده است که این وظایف عبارتند از: بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی، ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روش های کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم، بررسی و تعیین احتیاجات نیروی انسانی لازم در کشور در رشته های پزشکی و علوم وابسته و تخصص های پزشکی، تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده های پزشکی و بیمارستان های وابسته به دانشگاه ها از جهات الف- برنامه و روش های آموزشی. ب- بررسی و اظهار نظر درباره ضوابط مربوط به صلاحیت آموزشی موسسات پزشکی و تصویب صلاحیت آموزشی مذکور و نحوه وابستگی آنها به دانشگاه ها بر اساس ضوابط مقرر. ج- تنظیم آیین نامه ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی، بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها، همکاری با شورای گسترش و ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی و تشکیل هیات هایی به منظور بررسی و مطالعه در هر یک از موارد مربوط به وظایف شورا و طرح گزارش آنها در شورا.
4- بـا تـوجه بـه اینکه دستیاران در سال آخر تحصیل در مقطع دستیاری به دلیل آنچه که آماده شدن جهت آزمـون دانشیاری اعلام می گردد عملاً در بخش مربوطـه حضور ندارند لذا باتوجه به درخواست هیات های ممتحنه رشته های تخصصی و فوق تخصصی از شورای آموزش پزشکی و تخصصی پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی در دبیرخانه شورا، جهت استفاده کامل از دوره آموزشی در رشته تخصصی و فوق تخصصی در نودمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 11/9/1397 مصوب می گردد. « از سی و هشتمین دوره آزمون ارتقاء/ گواهینامه رشته های تخصصی بالینی در سال 1399 و به بعد آزمون دانشنامه تخصصی بالینی در هر دوره یک سال پس از اخذ گواهینامه تخصصی برگزار گردد و ارایه گواهی 9 ماه فعالیت درمانی تخصصی با رعایت سایر مقررات شرط شرکت داوطلبان در این آزمون خواهد بود.» بنابراین همان گونه که آن مقام ملاحظه می فرمایند این تصمیم شورای آموزش پزشکی و تخصصی با توجه به اختیارات حاصله قانونی اتخاذ گردیده است و علیرغم تصویب موضوع در سال 1397 اجرای آن به سال 1399 موکول گردیده بود تا تمامی دستیاران در حال تحصیل از این شرط مطلع گردیده و خود را با شرایط وفق دهند.
5- شاکی در دادخواست تنظیمی مدعی می باشد، با توجه به اینکه دارا بودن دانشنامه شرط ورود به دوره فوق تخصص است، تصویب موضوع 5 نشست 90 شورای آموزش پزشکی و تخصصی موجب تضییع حقوق دستیارانی شده که در زمان تصویب در حال تحصیل بوده اند. در حالی که لازم به ذکر است فارغ التحصیلان دوره دستیاری پس از فراغت از تحصیل دارای تعهد خدمت بوده و لازم است بلافاصله پس از فراغت از تحصیل خود را به وزارت بهداشت معرفی و خدمات مورد تعهد خود را شروع نمایند که این تعهدات با توجه به سهمیه های پذیرش متفاوت است. لذا برابر مصوبات، مفاد سند تعهد و دفترچه های راهنمای آزمون پذیرش دستیار فوق تخصص یکی از شرایط شرکت در آزمون فوق تخصص ارایه گواهی پایان تعهدات می باشد. بر این اساس با توجه به ضرورت انجام تعهدات پس از فراغت ازتحصیل در دوره تخصص، شرکت در آزمون دانشنامه تخصصی در سال فارغ التحصیلی یا نه ماه پس از انجام خدمات مورد تعهد یکسان بوده و از این نظر دلایل شاکی مردود می باشد.
6- در ارتباط با استناد آقای رضایی دایر برپیش شرط دارا بودن دانشنامه تخصصی برای جذب هیات علمی نیز اشاره می نماید جـذب و استخدام به عنـوان عضو هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی منـوط به پایان تعـهدات دوره تخصصی می باشد لذا در این مورد نیز تفاوتی نمی کند که فارغ التحصیل مقطع تخصص در همان سال فارغ‌التحصیلی یا پس از انجام 9 ماه از خدمت مورد تعهد و ارایه گواهی فعالیت مزبور در ازمون دانشنامه شرکت نمایند.
لذا با توجه به مراتب فوق الذکر و نظر به اصلاح مصوبه مورد شکایت در نود و یکمین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی اتخاذ تصمیم شایسته از آن مقام مورد تقاضا می باشد."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16/10/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه در مصوبه نود و یکمین نشست شورای آموزشی پزشکی و تخصصی مورخ 19/8/1398 که به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس شورای آموزشی پزشکی و تخصصی رسیده، مصوبه موضوع 5 نودومین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 11/9/1397 در خصوص آزمون دانشنامه رشته های تخصصی اصلاح شده و در آن مقرر شده است: «فارغ التحصیلان رشته های تخصصی و فوق تخصصی بالینی و با رعایت مقررات آموزشی مرتبط مجاز به شرکت در آزمون دانشنامه تخصصی و گواهینامه و دانشنامه فوق تخصصی در پایان دوره می باشند.» بنابراین با اصلاح مصوبه مورد اعتراض، موجبی برای رسیدگی به درخواست ابطال آن و امعان نظر قضایی راجع به آن وجود ندارد
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
