بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 964 الی 966
تاریخ دادنامه: 29/7/1399
شماره پرونده: 9900870، 9803888، 9803714
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقایان: اکبر زیاد، طالب قاسمیان (به همراه علی قدرت نجفی، غلام لک، محمد کشوری، حاجی رضا فرخی، حمیدرضا پیریایی) و خانم معصومه کامرانی با وکالت آقای پژمان محمدی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری
2- بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری
3- تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری
4- مصوبه شماره 1657363-4/11/1396 سازمان اداری و استخدامی کشور
گردش کار: الف- آقای اکبر زیاد به موجب دادخواستی ابطال بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری، همچنین ابطال تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 و تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" بنـده در تـاریخ 21/12/1378 بـا مـدرک لیسانس مهندسی کامپیوتـر از دانشگاه صنعتـی شریف، بـه عنـوان کارشناس آمار به استخدام اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان آذربایجان غربی درآمده و در حال حاضر با مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دولتی و 21 سال سابقه خدمت رسمی و 49 سال سن، با گذراندن حدود 1200 ساعت آموزش عمومی و تخصصی به عنوان کارشناس مسیول آمار و اطلاعات در دستگاه فوق خدمت می نمایم. در مورخ 26/9/1398 اینجانب به همراه چند نفر از همکاران طی نامه شماره 6376/102/ص دستگاه متبوع برای شرکت در آزمون «شایستگی های عمومی مدیریت در سطح پایه» به کانون ارزیابی « موسسه سبابهین گمارپویا» معرفی شدم تا در صورت موفقیت در آزمون فوق، امکان ارتقاء به پستهای مدیریت پایه را داشته باشم، متاسفانه شرکت مذکور از پذیرش اینجانب و دو نفر دیگر از همکاران به دلیل داشتن سن بیش از 45 سال خودداری نموده و در توجیح آن به متن بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری در خصوص شرط داشتن « حداکثر 45 سال سن» برای ورود و انتخاب داوطلبان برای شرکت در برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی و همچنین متن تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری در خصوص اصلاح متن بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری و جایگزینی متن « داشتن حداکثر 45 سال سن برای سطوح مدیریت عملیاتی و مدیریت پایه، حداکثر 47 سال سن برای سطوح مدیریت میانی وحداکثر 50 سال برای سطوح مدیریت ارشد» با متن قبلی آن استناد شده است.
تصویب مصوبات فوق توسط شورای عالی اداری در حالی است که خود شورا در تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 امکان ارتقاء شغلی را تا سن 55 سالگی و 25 سال خدمت برای مدیریت سطح پایه میسر دانسته است، پس چرا طبق بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206-5/9/1393 کارکنان را از سن 4 سالگی از شرکت در آزمون و کسب گواهینامه شایستگی عمومی و در نتیجه ارتقاء شغلی محروم کرده اند؟ آیا این یک تناقض آشکار نیست؟ "
ب- آقای طالب قاسمیان به همراه سایر شاکیان ذکر شده در متن دادخواست ابطال تصویب نامه های شماره 1657363-4/11/1396 سازمان اداری و استخدامی کشور و 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:
" احتراماً به استحضار می رساند اینجانبان 1- طالب قاسمیان 2- علی قدرت نجفی 3- غلام لک 4- محمد کشوری 5- حاجی رضا فرخی 6- حمیدرضا پیریایی به نمایندگی از کارمندان اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان لرستان به دلیل ایجاد محدودیت در حقوق اشخاص و عدم رعایت عدالت درخواست ابطال تصویب نامه های شماره 1657363-4/11/1396 و 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری که شرط سنی را برای کسب پست های مدیریتی (حداکثر سن برای مدیران پایه 45 سال، مدیران میانی 47 سال و برای مدیران ارشد 50 سال) تعیین نموده است داریم، لازم به یادآوری است بر اساس بند (الف) ماده 42 قانون مدیریت خدمات کشوری حداکثر سن جهت استخدام 40 سال و برای افراد با مدرک تحصیلی دکتری 45 سال تعیین شده است. لذا خواهشمند است با توجه به مغایرت تصویب نامه های شورای عالی اداری فوق الذکر با بند (الف) ماده 42، ماده 53 و تبصره 3 بند (ج) ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری با طرح دعاوی اینجانبان نسبت به ابطال تصویب نامه‌های صدرالذکر اقدام و از اجرای آن جلوگیری شود تا موجب نارضایتی شغلی، عدم بهره وری و کارایی کارکنان نشود."
ج- آقای پژمان محمدی به وکالت از خانم معصومه کامرانی به موجب دادخواستی ابطال تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" 1- برابر اصل 19، 20 و 21 قانون اساسی تمامی آحاد ملت اعم از زن و مرد برابرند و از همه حقوق انسانی – سیاسی اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند علی الخصوص در بند اول اصل 21 قانون اساسی کشورمان دولت موظف است زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او را ایجاد نماید.
2- از سوی دیگر بر اساس تبصره 3 ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری دستگاه های اجرایی موظفند امکان ارتقای مسیر شغلی را با توجه به امتیازات مربوطه در فضای رقابتی برای کلیه کارمندان فراهم سازند و در این ماده هیچ کارمندی مستثنی نشده است.
3- در ماده 57 قانون یاد شده ذکر شده است که دستورالعمل اجرایی و شرایط تخصصی و عمومی پست های مدیریت حرفه ای و نحوه ارتقای مسیر شغلی با پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به تصویب شورای عالی اداری می رسد.
4- شورای عالی اداری برخلاف نص صریح قانون اساسی در یکصد و هشتاد و سومین جلسه خود در مورخ 17/4/1398 بنا به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور طی تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 متن ذیل را جایگزین بند 3 ماده 3 مصوبه شماره 206/93/11852-5/9/1393 به شرح ذیل نموده است: «داشتن حداکثر 45 سال سن برای سطوح مدیریت میانی و مدیریت پایه – حداکثر 47 سال سن برای سطوح مدیریت میانی و حداکثر 50 سال سن برای سطوح مدیریت ارشد.» حالیه از آنجا که تصویب نامه فوق مغایر با تبصره 3 ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 و همچنین به صورتی واضح و آشکار در تعارض با اصول 19، 20 و 21 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده و عملاً با اجرای این دستورالعمل موکل اینجانب که دارای قابلیت مدیریت می باشد به مدت 16 سال هرگونه فرصت ارتقای شغلی را از دست خواهد داد در راستای احقاق حق موکل و عده کثیری از کارمندان دستگاه های اجرایی کشور علی الخصـوص زنان نسبت به ابطال تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری ( متن ذیل را جایگزین بند 3 ماده 3 مصوبه شماره 206/93/11852-5/9/1393 به شرح ذیل نموده است:
« داشتن حداکثر 45 سال سن برای سطوح مدیریت میانی و مدیریت پایه – حداکثر 47 سال سن برای سطوح مدیریت میانی و حداکثر 50 سال سن برای سطوح مدیریت ارشد.»
حالیه از آنجا که تصویب نامه فوق مغایر با تبصره 3 ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 و همچنین به صورتی واضح و آشکار در تعارض با اصول 19 و 20 و 21 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده و عملاً با اجرای این دستورالعمل موکل اینجانب که دارای قابلیت مدیریت می باشد به مدت 16 سال هرگونه فرصت ارتقای شغلی را از دست خواهد داد در راستای احقاق حق موکل و عده کثیری از کارمندان دستگاه های اجرایی کشور علی الخصوص زنان نسبت به ابطال تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری (متن جایگزین بند 3 ماده 3 مصوبه شماره 11851/93/206-5/9/1393) که مغایر با قانون می باشد اقدام فرمایید."
متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است:
" الف) تصویب نامه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری:
شورای عالی اداری در یکصد و هشتاد و سومین جلسه مورخ 17/4/1398 بنا به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور و به منظور فراهم نمودن زمینه مناسب برای استقرار دانش گرایی و شایسته سالاری مبتنی بر اخلاق اسلامی در
نصب و ارتقاء مدیران ، به استناد بند 11 ماده 115 قانون مدیریت خدمات کشوری، مصوبه «برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی» را اصلاح و تصویب نمود:
متن ذیل جایگزین بند 3 ماده 3 مصوبه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورا می شود:
– داشتن حداکثر 45 سال سن برای سطوح «مدیریت عملیاتی و مدیریت پایه»، حداکثر 47 سال سن برای سطوح «مدیریت میانی» و حداکثر 50 سال سن برای سطوح «مدیریت ارشد». – رییس جمهور و رییس شورای عالی اداری
ب) تبصره 3 بند 2 تصویب نامه شماره 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری:
2- چهار تبصره به شرح زیر به ماده 5 الحاق می شود: …..
تبصره 3: به منظور جوان گرایی و بهره گیری از نیروهای جوان و مستعد در اداره امور کشور، دستگاه های اجرایی ضمن فراهم کردن تمهیدات لازم، می بایست در خصوص کاهش متوسط سوابق خدمت به گونه ای اقدام نمایند که از انتصاب افراد جدید با داشتن بیش از 25 سال سابقه خدمت و یا دارای سن بیشتر از 55 سال به پست های مدیریت پایه خودداری نمایند.
در خصوص تصویب نامه های 11851/93/206-5/9/1393 و 1657363- 4/11/1393 چون به صدور قرار ماده 85 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری منتهی شده اند از ذکر آنها خودداری می شود.
در پاسخ به شکایات مذکور، رییس امور حقوقی و مجلس سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره 262323-24/5/1399 و همچنین به موجب لایحه شماره 684147-26/11/1398، نامه شماره 680184-23/11/1398 معاون نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:
" بازگشت به شکواییه آقای اکبر زیاد و خانم معصومه کامرانی به استحضار می رساند: 1- با توجه به هماهنگی به عمل آمده با معاونت نوسازی اداری این سازمان این نتیجه حاصل شد که وفق مواد 114 و 115 قانون مدیریت خدمات کشوری، شورای عالی اداری وظیفه اصلاح نظام اداری کشور به مفهوم عام آن در ابعاد ساختار، مدیریت منابع انسانی، نیل به نظام اداری و مدیریت کارا و … را بر عهده دارد. همچنین بر اساس مفاد ردیف 11 ماده 115 قانون مذکور « تصویب طرح های لازم برای ارتقای بهره وری و کارایی نیروی انسانی و مدیریت دستگاه های اجرایی» بـه شـورای مـذکور محـول شده است. در این راستـا بند 3 مـاده 3 مصوبـه شمـاره 11851/93/206- 5/9/1393 و اصلاحیه این مصوبه به شماره 226725-31/4/1398 (که شرط سنی برای سطوح مدیریت میانی را تا 47 سال و برای سطوح مدیریت ارشد تا 50 سال افزایش داد) و همچنین تبصره 2 بند 2 مصوبه 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری، که در شکواییه مذکور به آنها اشاره شده است برگرفته از اختیارات فوق و در حیطه وظایف و ماموریت های شورای عالی است.
2- شایان ذکر است بر اساس بازخوردهای حاصله و با هدف تسهیل شرکت کارمندان و مدیران در کانون های ارزیابی شایستگی عمومی مدیریتی، سقف سنی 45 سال اصلاح و طی مصوبه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری ابلاغ گردید. در این مصوبه شرط سنی ورود به کانون های ارزیابی به حداکثر 45 سال برای مدیران عملیاتی و پایه، حداکثر 47 سال برای مدیران میانی و حداکثر 50 سال برای مدیران ارشد تغییر داده شد تا شرایط ورود افراد به کانون های ارزیابی، بیشتر هموار گردد.
3- از آنجا که یکی از اهداف اصلی مصوبه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری، استعدادیابی و برنامه ریزی برای آموزش و تربیت مدیران آینده با هدف جانشین پروری و کادرسازی است، لذا لحاظ کردن گروه های سنی مورد نظر دارای استعدادهای مدیریتی و تعیین دامنه سنی مذکور برای تربیت این قبیل مدیران و سرمایه گذاری روی ایشان منطقی بوده نتایج مطالعات تطبیقی نیز موید این موضوع است.
4- همچنین محدودیتی به لحاظ سنی برای انتصاب افراد در سمت های مدیریت حرفه ای در صورت برخورداری افراد از شرایط عمومی از جمله داشتن «گواهینامه شایستگی عمومی مدیریت حرفه ای» و اختصاصی و نیز فراهم بودن دیگر شرایط لازم در دستگاه های اجرایی به استثنای سطح مدیریت پایه ( موضوع مصوبه شماره 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری) در صورت داشتن بیش از 25 سال سابقه خدمت و یا سن بیشتر از 55 سال، وجود ندارد با توجه به مراتب فوق رد شکایت ایشان مورد استدعاست."
همچنین رییس امـور تنظیم لـوایح و تصویب نامـه ها و دفـاع از مصوبات دولـت (معاونت حقوقی ریاست جمهوری) در پاسخ به شکایات مذکور، به موجب لایحه شماره 12981/42309-15/2/1399 توضیح داده است که:
" جناب آقای دربین
مدیرکل محترم هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام
بازگشت به ابلاغیه مورخ 7/11/1398 موضوع ارسال نسخه دوم دادخواست آقای اکبر زیاد به خواسته «ابطال مصوبات شورای عالی اداری شامل بند 3 ذیل ماده 3 مصوبه شماره 11851/93/206-5/9/1393، تبصره 3 بند2 مصوبه شماره 1351824-30/5/1396 و مصوبه اصلاحی 226725-31/4/1398 در خصوص (برنامه آموزش و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی) اعلام می دارد:
1- از جمله مواد قانونی که شاکی قصد دارد که با تمسک به آن مغایرت مصوبه را با قانون به اثبات برساند عبارتند از ماده 53 و بند (الف) ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری. با بررسی این مواد مشخص می شود قانونگذار در مقام بیان ضرورت وجود شرایط تخصصی وتجربی لازم برای احراز شایستگی و انتصاب پست های مدیریتی است و نه محصور نمودن این انتصاب به صرف وجود تخصص و تجربه.
2- به موجب ماده 114 قانون مدیریت خدمات کشوری ایجاد تحول در نظام اداری کشور در ابعاد مختلف از جمله مدیریت منابع انسانی در زمره اهداف تشکیل شورای عالی اداری بوده و بنا بر اجزاء 11 و 12 ماده 115 قانون فوق، تصویب طرح های لازم برای ارتقاء بهره وری و کارایی نیروی انسانی و مدیریت دستگاه های اجرایی و تصویب مقررات لازم در جهت بهینه سازی ساختار، ترکیب و توزیع نیروی انسانی بخش دولتی، از وظایف و اختیارات برای شورای عالی تعیین شده است.
3- آنچه در مصوبات مورد شکایت مورد حکم واقع شده به هیچ وجه در بردارنده منع و محدودیت انتـصاب افراد در پست های مدیریتی در صورت برخورداری از شرایط عمومی و اختصاصی نیست بلکه صرفاً متضمن شرایطی (از جمله شرط سنی) برای داوطلبان شرکت در برنامه های آموزشی و تربیت مدیران آینده دستگاه های اجرایی است."
قابل ذکر است رییس امور حقوقی و مجلس (سازمان اداری و استخدامی کشور) در پاسخ به شکایات مذکور به موجب لایحه شماره 678079-23/11/1398، نامه شماره 674504-21/11/1398 رییس امور مدیریت عملکرد و ارتقای فرهنگی سازمانی (سازمان اداری و استخدامی کشور) را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:
" بازگشت به نامه شماره 636684-5/11/1398 موضوع شکواییه آقای طالب قاسمیان در خصوص بخشنامه شماره 1657363-4/11/1396، در ارتباط با مصوبه شماره 226725-31/4/1398 شورای عالی اداری و با توجه به مفاد نامه شماره 644693-7/11/1398 امور آموزش و بهسازی نیروی انسانی، اعلام می دارد:
3- منظور فراهم نمودن بستر مناسب برای بهره مندی بیشتر متقاضیان و رفع مضایق احتمالی موجود، شورای عالی اداری طی مصوبه شماره 26725-31/4/1398 مبنای سن برای سطوح مدیریت میانی را تا 47 سال و برای سطوح مدیریت ارشد تا 50 سال تعیین نمود. ضمن اینکه بر اساس تبصره ماده 15 مصوبه شماره 11851/93/206-5/9/1393 شورای عالی اداری، افرادی که تا قبل از ابلاغ این مصوبه در یکی از پست های مدیریتی منصوب شده‌اند، برای انتصاب در سطوح پایین تر از آن مشمول مفاد این ماده نمی باشند."
در خصوص تقاضای ابطال بند 3 ماده 3 تصویب نامه شماره 11851/93/206- 5/9/1393 شورای عالی اداری و مصوبه شماره 1657363–4/11/1393 سازمان اداری و استخدامی کشور، معاون قضایی دیوان عدالت اداری قرار رد شکایت در اجرای ماده 85 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 827 الی 829–9/7/1399 را صادر کرده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 29/7/1398 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- با توجه به اینکه اولاً: به موجب فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری ( مواد 53 الی 57 ) معیارهای نحوه انتصاب و ارتقاء شغلی در دستگاه های اجرایی مشخص شده است، لذا اعمال صلاحیت شورای عالی اداری بر اساس ماده 57 فصل مذکور که مقرر داشته: « دستور العمل اجرایی این فصل و شرایط تخصصی و عمومی پستهای مدیریت حرفه ای و نحوه ارتقاء مسیر شغلی با پیشنهاد سازمان به تصویب شورای عالی اداری می‌رسد.» مقید به رعایت معیارها و موازین مذکور در این فصل از قانون می باشد. ثانیاً: برابر ماده 53 قانون مذکور شرایط انتصاب و ارتقاء شغلی کارمندان شامل تحصیلات، تجربیات و احراز شایستگی و عملکرد موفق در مشاغل قبلی تعیین شده است و ماده 54 قانون نیز با تاکید بر لزوم استقرار نظام شایستگی در انتخاب و انتصاب افراد به پستهای مدیریت حرفه ای، دستگاه های اجرایی را مکلف نموده برای ارتقاء مسیر شغلی و انتصاب افراد به سمت های مدیریتی « شرایط تخصصی » را تعیین نمایند. ثالثا:ً شرط سنی برای انتصاب کارکنان و مدیران حرفه ای در قانون پیش بینی نشده و ایجاد محدودیت سنی مغایر شرایط و معیارهای مندرج در قانون از جمله نظام شایسته سالاری می باشد و ایجاد محرومیت برای بخشی از کارکنـان دولت از امـکان طی مسیر ارتقـاء شغلی مستلزم اذن قانـونگذار است، مضافاً در مـاده 42 قانون مـذکور امکان استخـدام با مدرک دکتری تا 45 سال نیز پیش بینی شده است و در چنین فرضی به موجب دستورالعمل مورد شکایت هیچ گاه شخصی امکان انتصاب به سمت های مدیریت حرفه ای را نخواهد داشت. بنابراین تصویب نامه شماره 226725- 31/4/1398 شورای عالی اداری مبنی بر تعیین حداکثر 45 سال سن برای سطوح «مدیریت عملیاتی و مدیریت پایه»، حداکثر 47 سال سن برای سطوح «مدیریت میانی» و حداکثر 50 سال سن را برای سطوح «مدیریت ارشد» ، به علت مغایرت با موازین قانونی فوق الذکر مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
ب- با توجه به اینکه به موجب دادنامه شماره 936-29/7/1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، رای بر ابطال مصوبه شماره 1351824-30/5/1396 شورای عالی اداری صادر شده است، رسیدگی به خواسته ابطال تبصره 3 بند 2 مصوبه مذکور در پرونده حاضر، تابع رسیدگی قبلی است و موجبی برای رسیدگی دوباره وجود ندارد.
محمدکاظم بهرامی-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
