بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 633 تاریخ دادنامه: 14/5/1399 شماره پرونده: 9802929
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها
گردش‌کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 168896/300-14/7/1398 اعلام کرده است که:
"حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای بهرامی-رییس محترم دیوان عدالت اداری-سلام علیکم: احتراماً به استحضار می‌رساند: بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها با تبصره 4 ماده 1 قانون مزبور انطباق داده شد که به دلایل زیر مغایر با قانون موصوف تشخیص گردید:
1- بر اساس تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، مواردی که بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی تلقی شده و به عنوان تغییر کاربری محسوب نمی گردد، احصاء و گستره اجرای این تبصره «در روستاها» تعیین گردیده است. همچنین در تبصره 5 ماده قانونی فوق الذکر اراضی داخل محدوده قانونی روستاهای دارای طرح هادی مصوب را کلاً از شمول قانون مذکور خارج دانسته و مشمول ضوابط طرح هادی اعلام نموده و در بند (ب) ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون مارالذکر نیز تعیین محدوده روستاها را بر اساس «قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب 1384» مقرر نموده است. از طرفی در ماده 3 قانون اخیر نیز تصریح شده است «محدوده روستا عبارتست از محدوده ای شامل بافت موجود روستا و گسترش آتی آن در دوره طرح هادی روستایی…» و در تبصره 3 همان ماده بیان شده است: « محدوده روستاهای فاقد طرح هادی با هماهنگی …».
2- از مطالب فوق چنین مستفاد می شود:
اولاً: قانونگذار در تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری، صرفاً اراضی داخل محدوده روستاها را مد نظر قرار داده است.
ثانیاً: در تبصره 5 ماده 1 قانون حفظ کاربری و در تکمیل تبصره 4 روستاها را نیز به دو دسته دارای طرح هادی مصوب و فاقد طرح هادی مصوب تقسیم نموده که می توان نتیجه گرفت تبصره 4 صرفاً بر محدوده روستاهای فاقد طرح هادی مصوب حاکم است که این مهم (منظور شمول تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری صرفاً بر اراضی داخل محدوده روستاهاست)، لیکن در بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها قلمرو اجرای فعالیتهای مذکور در تبصره 4 الحاقی به ماده 1 قانون حفظ کاربری را به اراضی زراعی و باغ‌های خارج از محدوده شهر، شهرک و محدوده روستاهای دارای طرح هادی توسعه داده است. از این رو ابطال بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها (به صورت فوق العاده وخارج از نوبت) در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد درخواست می باشد. مزید امتنان است دستور فرمایید از نتیجه اقدام و تصمیم متخذه این سازمان را مطلع نمایند."
متن مقرر مورد اعتراض به قرار زیر است:
"«ب: قلمرو اجرای فعالیتهای مذکور در تبصره 4 الحاقی به ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها: اراضی زراعی و باغ‌ها که خارج از محدوده شهرها، شهرک ها و محدوده روستاهای دارای طرح هادی مصوب واقع است، می باشد.»"
علی رغم ارسال نسخه دوم شکایت برای طرف شکایت، تا زمان رسیدگی به پرونده در هیات عمومی پاسخی واصل نشد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 14/5/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه مطابق تبصره های 5 و4 ماده 1 قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی در روستاهای فاقد طرح هادی تغییر کاربری محسوب نمی‌شود و قلمرو تبصره مرقوم صرفاً محدود به روستاهای فاقد طرح هادی است ولی در بند (ب) ماده 10 آیین نامه مورد شکایت قلمرو تبصره فوق به اراضی خارج از محدوده شهر، شهرک و روستاهای دارای طرح هادی توسعه داده شده است، بنابراین بند (ب) ماده 10 آیین نامه مورد اعتراض مغایر قانون وضع شده و مستند به بند1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
