شماره دادنامه: 2661
تاریخ دادنامه: 12/9/1398
شماره پرونده: 98/505
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- نامه شماره 744/95/2010-1395/01/29 مدیرکل امور اداری سازمان تامین اجتماعی 2- بندهای (1-3-10) و (4-10) بخشنامه شماره 787/95/2010-1395/01/29 در خصوص مصاحبه علمی آزمون استخدامی مورخ 1394/11/16 سازمان تامین اجتماعی
گردش کار: سرپـرست معاونـت حقوقـی و نظـارت همگـانی سـازمان بازرسـی کل کشـور بـه مـوجب شکایت نامه شماره 188364-26/8/1397 اعلام کرده است که :« احتراماً پیرو نامه شماره 178189-12/11/1396 پیرامون بررسی فرایند آزمون استخدامی سازمان تامین اجتماعی در سال 1394 به آگاهی می رساند:
الف- حسب نامه شماره 744/95/2010-29/1/1395 مدیرکل امور مالی سازمان تامین اجتماعی در فرایند اعلام نتیجه آزمون استخدامی علی رغم عدم پیش بینی آیتمی تحت عنوان «امتیاز فرزند همکار» 15 نمره برای افرادی که فرزندان همکاران سازمان مذکور بوده اند، لحاظ شده است. این در حالی است که : 1- امتیاز برای فرزندان کارکنان سازمان تامین اجتماعی نوعی تبعیض ناروا و خلاف قانون اساسی است. 2- امتیاز فرزند همکار محاسبه شده در نتایج نهایی آزمون موضوع بخشنامه 787/95/2010-29/1/1395 و نامه شماره 744/95/2010-29/1/1395 مدیرکل امور مالی سازمان موصوف وفق آیین نامه جدید استخدامی سازمان تامین اجتماعی (مصوب28/12/1386) غیرقانونی می باشد. 3- با توجه به اینکه بر اساس «قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی) سازمان تامین اجتماعی در عداد دستگاه های اجرایی می باشد، از این رو رعایت بخشنامه شماره 200/93/9757-19/7/1393 معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور با موضوع «دستورالعمل جدید برگزاری امتحان عمومی و تخصصی برای استخدام افراد در دستگاه اجرایی» برای آن دستگاه لازم الاجرا بوده است. از این رو ابطال نامه شماره 744/95/2010-29/1/1395 مدیرکل امور مالی سازمان تامین اجتماعی مورد درخواست می باشد. 4- بند 1-3-10 فرایند مصاحبه علمی آزمون استخدامی (امتیاز تجربه) پیوست بخشنامه شماره 787/95/2010-29/1/1395 -29/1/1395 سازمان تامین اجتماعی مقرر داشته است : «بابت هر ماه خدمت تمام وقت در سازمان در قالب قراردادهای منعقده با استناد آیین نامه استخدامی سازمان به استثناء تبصره ماده 20 آیین نامه مذکور به میزان یک دهم و حداکثر 10 امتیاز» و در بند 4-10 فرایند محاسبه علمی آزمون استخدامی سازمان تامین اجتماعی تعیین امتیاز نهایی آزمون استخدامی را با لحاظ نمودن امتیاز تجربه تجویز کرده است. این در حالی است که: اولاً: اختصاص امتیاز تجربه بابت هر ماه خدمت تمام وقت برای داوطلبان استخدام در فرایند برگزاری آزمون مذکور مغایر با بند 9 اصل سوم قانون اساسی (ایجاد تبعیض ناروا) می باشد. ثانیاً: به موجب ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری نهادهای عمومی غیر دولتی از شمول قانون مذکور خارج گردیده و سازمان تامین اجتماعی که موسسه عمومی غیر دولتی است مشمول مقررات استخدامی قانون یادشده می باشد. ثالثاً: در ماده 41 قانون مدیریت خدمات کشوری (فصل ششم، ورود به خدمت) عنوان شده است: « ورود به خـدمت و تعیین صلاحیت استخـدامی افـرادی که داوطلب استخـدام در دستگاه های اجـرایی می باشند بـر اساس مجوز های صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتها انجام می شود» بنا به مراتب و با توجه به اینکه اختصاص حداکثر 10 امتیاز به عنوان تجربه برای هر ماه خدمت تام وقت داوطلبان آزمون مورد بحث موجب ایجاد تبعیض ناروا (موضوع بند 9 اصل سوم قانون اساسی) و عدم برابری فرصتها (ماده 41 قانون مدیریت خدمات کشوری) می باشد، ابطال بند 1-3-10 و 4-10 فرآیند محاسبه علمی آزمون استخدامی سازمان تامین اجتماعی (پیوست بخشنامه 787/95/2010-29/1/1395 آن سازمان) نیز مورد تقاضا می باشد.»
متن مقرره های مورد اعتراض به قرار زیر است: الف) نامه شماره 744/95/2010-29/1/1395 مدیرکل امور اداری سازمان تامین اجتماعی:
« اداره کل تامین اجتماعی استان
مدیریت درمان تامین اجتماعی استان
موضوع: آزمون استخدامی مورخ 16/11/1394
سلام علیکم
احتراماً پیرو دستور اداری شماره 682/95/2010-26/1/1395 موضوع اعلام نتایج آزمون استخدامی مورخ 16/11/1394 به آگاهی می رساند: در نتایج اعلامی جهت فرزندان همکاران سازمان (شاغل و بازنشسته) 15 امتیاز لحاظ و محاسبه گردیده است.»
ب) بندهای (1-3-10) و (4-10) بخشنامه شماره 787/95/2010-29/1/1395 در خصوص مصاحبه علمی آزمون استخدامی مورخ 16/11/1394 سازمان تامین اجتماعی: « 3-10- عوامل موثر در آزمون:
….
1-3-10- امتیاز تجربه حداکثر به میزان 10 امتیاز به شرح ذیل:
بابت هر ماه خدمت تمام وقت در سازمان در قالب قراردادهای منعقده به استناد آیین نامه استخدامی سازمان به استثناء تبصره ماده (20) آیین نامه مذکور به میزان یک دهم و حداکثر 10 امتیاز
4-10- تعیین امتیاز نهایی آزمون استخدامی به شرح ذیل می باشد : (امتیاز تجربه+ امتیازآزمون مصاحبه+55% امتیاز نهایی آزمون کتبی)» در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 2309/97/7100-26/4/1397 توضیح داده است که:
« دفاعیات شکلی:
1- نظر به اینکه مشابه موضوع مطروحه قبلاً به پرونده کلاسه 95/1494 در خصوص شکایت سازمان بازرسی کل کشور به خواسته، ابطال بند (4-2) مصوبه جلسه شماره 1500 هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی به تاریخ 11/4/1393 و بند 9 شرایط و ضوابط عمومی و اختصاصی آزمون (منتشره در آگهی استخدام مورخ 15/5/1393 سازمان تامین اجتماعی) (امتیاز فرزندان همکار و بازنشسته) (15 امتیاز) در هیات تخصصی اداری و استخدامی دیوان عدالت اداری مطرح و در نهایت با عنایت به این که امتیاز فرزند همکار و بازنشسته، (15 امتیاز پس از کسب حد نصاب آزمون کتبی) به موجب نامه شماره 12844/96/2010-12/9/1396 اداره کل امور اداری از متن ضابطه مذکور حذف شده است و در موارد آتی نیز رعایت خواهد شد. که در تایید آن نیز، در آزمون برگزار شده در مورخ 28/7/1396 اداره کل غرب تهران بزرگ نیز مراتب مذکور در بند 8 نامه شماره 12303/96/2010-1/9/1396 اداره کل امور اداری تاکید شده است که امتیاز فرزند همکار و بازنشسته در آزمونهای استخدامی سازمان حذف گردیده است. که با بررسی موضوع مطروحه و مدارک و مستندات ارایه شده پرونده مزبور مختومه شده است. بنابراین موضوع از قضییه محکوم بها برخوردار بوده و مطابق ماده 85 قانون دیوان عدالت اداری موجبی جهت رسیدگی مجدد وجود ندارد، لذا از این حیث خواسته شاکی قابل رد است.
2- نظر به اینکه موضوع مطروحه در خصوص امتیاز فرزندان همکار شاغل و بازنشسته (15 امتیاز) قبلاً در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح و در نهایت هیات تخصصی بیمه، کار و تامین اجتماعی طی دادنامه شماره 31-31/2/1396 اقدامات سازمان تامین اجتماعی را در خصوص امتیاز فرزندان بازنشسته همکار شاغل و بازنشسته (15 امتیاز) انطباق آن را با موازین قانونی مورد تایید قرار داده است. بنابراین موضوع از قضیه محکوم بها برخوردار بوده و مطابق ماده 85 قانون دیوان عدالت اداری موجبی جهت رسیدگی مجدد وجود ندارد، لذا از این حیث خواسته شاکی قابل رد می باشد.
ب) دفاعیات:
1- سازمان تامین اجتماعی به موجب قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی مصوب 1373 سازمان عمومی و غیردولتی است وکارمندان، مطابق ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری تابع مقررات عمومی دولت نبوده و دارای اساسنامه و آیین نامه استخدامی خاص خود می باشد. آیین نامه استخدامی سازمان ابتدایاً در اجرای بند (ج) ماده 2 قانون استخدام کشوری مصوب 1345 مورد تصویب کمیسیون استخدامی مجلس سنا در سال 1348 قرار گرفته و در ماده 3 اساسنامه سازمان تامین اجتماعی مصوب 1358 هیات وزیران پیش بینی شده که آیین نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیات مدیره و تایید شورای عالی سازمان و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی تهیه و تنظیم گردد. آیین نامه استخدامی سازمان مجدداً مطابق جواز حاصله از ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری در سال 1386 مورد بازنگری و تصویب مجدد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست (سازمان برنامه ریزی کشور) قرار گرفته است.
2- وفق ماده 14 آیین نامه استخدامی جدید سازمان مصوب 28/12/1386 مقرر گردیده، ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبی و مصاحبه یا گزینش و بر اساس اصل شایستگی صورت می گیرد ضوابط و برگزاری آزمون و گزینش به تصویب هیات مدیره خواهد رسید.
تبصره: ورود به خدمت افراد در مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره از طریق مصاحبه و گزینش صورت خواهد پذیرفت. با عنایت به مفاد ماده یاد شده سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیر دولتی می تواند با تصویب هیات مدیره و یا برگزاری آزمون استخدامی مبادرت به تامین نیازهای خود وفق قانون و مقررات اقدام نماید.
3- علیرغم مفاد رای وحدت رویه شماره 474-17/5/1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری که وفق مفاد آن تصریح شده است سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیر دولتی از شمول این قانون مستثنی شده و آیین نامه استخدامی سازمان در خصوص موضوع حاکمیت دارد. در راستای شکایت مشابه سازمان بازرسی کل کشور در خصوص امتیاز تخصیصی به فرزندان همکار سازمان در آزمون استخدامی مورخ 4/7/1393، شرایط و ضوابط عمومی و اختصاصی آزمون به موجب نامه شماره 12844/96/2010-12/9/1396 اداره کل امور اداری از متن ضابطه مذکور حذف شده است و در موارد آتی نیز رعایت خواهد شد. که در تایید آن نیز در آزمون برگزار شده در مورخ 28/7/1396 اداره کل غرب تهران بزرگ نیز مراتب مذکور در بند 8 نامه شماره 12303/96/2010-1/9/1396 اداره کل امور اداری تاکید شده که امتیاز فرزند همکار و بازنشسته در آزمونهای استخدامی حذف شده است. بنابراین با عنایت به مراتب فوق و اینکه موجبی جهت رسیدگی به مصوبه منسوخه وجود ندارد، لذا رد شکایت مطروحه در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد استدعاست.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12/9/1398 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: مطابق ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی از شمول قانون مذکور مستثنی شده است لیکن این امر دلالتی بر عدم رعایت اصول حقوقی ناشی از قانون اساسی و سایر قوانین و مقررات حاکم بر سازمان مذکور نیست و حتی در صورت وجود صلاحیت و اختیار هیات مدیره در وضع مقررات گذاری، نباید قواعد و قوانین بالادستی نقض شود. به موجب ماده 3 اساسنامه سازمان تامین اجتماعی، آیین نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیات مدیره و تایید شورای عالی تامین اجتماعی و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور قابل اجراء خواهد بود و برابر ماده 14 آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی : «ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبى و مصاحبـه، گزینـش و بـر اساس اصـل شایستگى صورت مى‌گیرد. ضوابط برگزارى آزمون و گزینش به تصویب هیات مدیره خواهد رسید». هرچند به موجب تبصره ماده 14 آیین نامه مذکور امکان ورود به خدمت افراد در مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره از طریق مصاحبه و گزینش نیز پیش بینی شده لیکن با توجه به ماده 15 این آیین نامه شرایط ورود به خدمت براى افراد در سازمان تعیین شده و در هیچ کدام امکان اعطای امتیاز خاص برای فرزندان کارکنان یا نیروهای قراردادی وجود ندارد. ثانیاً: در آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری، برقراری امتیازات استخدامی برای برخی افراد به غیر از آنچه در قانون مقرر شـده در دستگاه هـای اجـرایی از جمله دستگاه هـای اجرایی خارج از شمول قانون مدیریت از جمله دانشگاه هـا، شهرداری‌ها و همچنیـن سازمـان تامین اجتماعـی به علت مغایرت بـا بند 9 اصل 3 قانون اساسی (رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی) و اصل 28 قانون اساس(تکلیف دولت به اینکه برای همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید) ابطال شـده است. با عنـایت بـه مـراتب فـوق، مقرره های مـورد شکایت نیز به جهت برقراری 15 امتیاز برای استخدام فرزندان کارکنان تامین اجتماعی و 10 امتیاز برای کارکنان قراردادی سازمان مذکور به علت خروج مرجع وضع از حدود اختیارات و مغایرت با قانون مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
