بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 2465
تاریخ دادنامه: 28؍8؍1398
شماره پرونده: 98؍2132
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: اعمال ماده 91 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نسبت به رای 1889 الی 1891-4؍10؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
متقاضی: رییس دیوان عدالت اداری
گردش کار: 1- معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب نامه شماره 109؍20000-23؍2؍1398 به رییس دیوان عدالت اداری اعلام کرده است که:
«احتراماً در خصوص صدور رای وحدت رویه شماره 1889 الی 1891 هیات عمومی دیوان عدالت اداری راجع به ماهیت حقوقی صندوق بازنشستگی کارکنان صنایع فولاد موارد ذیل را به استحضار می رساند:
1- وفق بند (پ) ماده 12 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد با کلیه وظایف، اختیارات، تعهدات و داراییها از جمله اموال منقول و غیرمنقول، سهام، امتیازات، موجودی، اسناد و اوراق با حفظ هویت مستقل به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتقال می یابد.
2- با عنایت به تاکید بند مزبور مبنی بر انتقال وظایف و اختیارات و سهام و امتیازات و موجودی و اموال منقول و غیرمنقول و داراییهای صندوق به وزارتخانه مذکور با قید «حفظ هویت مستقل» مربوط ماهیت حقوقی صندوق مزبور دولتی ارزیابی می گردد.
بنا به مراتب پیش گفته و از آنجا که آخرین اراده قانونگذار به شرح ماخذ قانونی اخیرالذکر تعیین کننده وضعیت اموال منقول و غیرمنقول، سهام، امتیازات، موجودی، اسناد و اوراق صندوق می باشد که طی آن به وزارت تعاون، کار ور فاه اجتماعی منتقل شده و با این انتقال، ماهیت حقوقی دستگاه منتقل الیه به آن تعمیم می یابد لذا مستند به ماده 91 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 و به منظور اعمال نظارت موثر سازمان متبوع، اصلاح دادنامه صدرالذکر مورد استدعاست. »
2- رییس دیوان عدالت اداری پس از ملاحظه گزارش نامه شماره 39039-11؍3؍1398 معاونت نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری موضوع را برای بررسی به هیات تخصصی مربوطه ارجاع می کند و پس از ملاحظه نظر اکثریت هیات تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری در هامش گزارش 9802132-17؍7؍1398 مدیرکل هیات عمومی و هیاتهای تخصصی دیوان عدالت اداری در اجرای ماده 91 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری موضوع را به هیات عمومی ارجاع می کند.
3- متن رای 1889 الی 1891- 4؍10؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری به قرار زیر است:
« به موجب قرارداد قطعی شماره 33691؍43-28؍12؍1392 سازمان خصوصی سازی، 55 درصد سهام شرکت دخانیات ایران به صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد واگذار شده است. صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد بر اساس قانون تاسیس نشده و تعلق بیش از 50 درصد سهام اولیه آن به دولت یا شرکتهای دولتی نیز احراز نشده است و بنابراین تعریف شرکت دولتی (موضوع مـاده 4 قانون محاسبات عمومی و مـواد 2 و 4 قانون مدیریت خدمات کشوری) شامل این صندوق نمی شود. ضمن آن که این صندوق با شماره 9511 و در تاریخ 18؍3؍1376 بر اساس مصوبه هیات مدیره شرکت ملی فولاد ایران به عنوان یک موسسه غیر دولتی در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری تهران به ثبت رسیده است. در عین حال واگذاری این صندوق به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که بر اساس تصویب نامه شماره 141598؍ت45352هـ-22؍7؍1391 هیات وزیران صورت گرفته تغییری در ماهیت حقوقی آن ایجاد نمی کند، زیرا این انتقال در راستای اجرای حکم مقرر در ماده 113 قانون مدیریت خدمات کشوری و به منظور اعمال نظارت بر صندوقهای بیمه ای انجام شده و وضعیت حقوقی سابق آن قابل استصحاب است. احکام قانونگذار در بند (د) ماده7 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی مصوب سال 1383، بند (د) ماده 113 قانون مدیریت خدمات کشوری اصلاحی 1388، مـاده 29 قـانون الحاق بـرخی مـواد به قانون تنظیم بـخشی از مـقررات مالی دولت 2 مصوب سال1393، بند (پ) ماده 12 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1395 و بند (هـ) تبصره 7 قانون بودجه سال 1396 کل کشور به ترتیب بر منع دولت از دخل و تصرف در اموال صندوقهای بازنشستگی، عدم تغییر نظام حقوقی صندوقهای بازنشستگی پس از واگذاری آنها، کاهش وابستگی این صندوقها به بودجه عمومی دولت، حفظ هویت مستقل آنها پس از واگذاری و رد دیون دولت به صندوق بازنشستگی فولاد تاکید کرده است که موارد فوق همگی دلالت بر حفظ ماهیت غیر دولتی این صندوق از نظر قانونگذار دارند. همچنین با توجه به عدم پیش بینی ردیف بودجه دولتی برای صندوق بازنشستگی فولاد در قوانین بودجه سالیانه کل کشور و تصریح مفاد نامه شماره 147367؍23952-24؍11؍1395معاونت حقوقی رییس جمهور، نامه شماره 786؍30100-15؍11؍1393 مدیرکل حقوقی و بررسی های فنی دیوان محاسبات کشور و نامه شماره 13252؍21-9؍6؍1393 سازمان خصوصی سازی بر غیر دولتی بودن این صندوق، ماهیت آن غیر دولتی است. بنابراین با توجه به ماهیت غیر دولتی صندوق یاد شده، شرکت دخانیات ایران نیز که 55 درصد سهام آن به این صندوق واگذار شده، بالتبع ماهیت غیر دولتی دارد و آرایی که بر مبنای غیر دولتی بودن شرکت دخانیات و صندوق بازنشستگی فولاد صادر شده و شعب دیوان را صالح به رسیدگی به دعاوی مطروحه علیه آنها ندانسته اند، صحیح و موافق مقررات قانونی است. این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری در موارد مشابه لازم الاتباع است »
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 28؍8؍1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
مطابق بند (پ) ماده 12 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1395 مقرر شده است موسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد با کلیه وظایف، اختیارات، تعهدات و داراییها از جمله اموال منقول و غیرمنقول، سهام، امتیازات، موجودی، اسناد و اوراق با حفظ هویت مستقل به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتقال می یابد. نظر به اینکه رای وحدت رویه شماره 1889 الی 1891-4؍10؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری پس از لازم الاجرا شدن قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران صادر شده و از طرفی منظور از حفظ هویت در بند (پ) ماده 12 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، هویت مستقل آن بوده و در صدد بیان ماهیت حقوقی آن از حیث دولتی یا غیردولتی بودن نبوده است، مضاف اینکه در بند 59 قانون بودجه سال 1391 نیز مفاد بند (پ) ماده 12 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ذکر شده بود، بنابراین با لحاظ حکم بند 59 قانون بودجـه سـال 1391 کل کشـور و بند (پ) مـاده 12 قانون برنامه پنجساله ششم تـوسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران صندوق بازنشستگی کارکنان صنایع فولاد به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مستقل شده و ماهیت حقوقی آن دولتی است. از این جهت رای وحدت رویه شماره 1889 الی 1891-4؍10؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون صادر شده و در اجرای ماده 91 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 رای مذکور نقض می شود و با توجه به اینکه رای هیات عمومی وحدت رویه بوده، در اجرای بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری آرایی که در مقام دولتی بودن صندوق بازنشستگی فولاد صادر شده صحیح و موافق مقررات است. این رای برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
مرتضی علی اشراقی-معاون قضایی دیوان عدالت اداری
