بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 2398
تاریخ دادنامه: 14؍8؍1398
شماره پرونده: 97؍2890
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای امیرحسین قایم پناه
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راهنمای آزمون استخدامی محلی سال 1397 سازمان تامین اجتماعی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راهنمای آزمون استخدامی محلی سال 1397 سازمان تامین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« سلام علیکم
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب در آزمون برگزاری توسط سازمان تامین اجتماعی تازه تاسیس شهر بانه به تاریخ 15؍4؍1397 شرکت نمودم و با اختلاف زیاد از سایر داوطلبین نفر اول بخش متصدی خدمات دارویی شدم (نمره 82 از 100) در دفترچه منتشره شده در موضوع شرایط و ویژگی های داوطلبین در بند 7 صفحه 4 تبصره های مربوط در خصوص بومی بودن قید شده است که سهمیه استخدامی صد در صد به داوطلبین بومی شهرستان تعلق دارد و در صورت نرسیدن نمره داوطلبین بومی شهرستان به حد نصاب آزمون از داوطلبین بومی استان جذب نیرو صورت خواهد گرفت ( حد نصاب نمره آزمون 25 از 100 بوده که نمره پایینی است و هر داوطلبی به راحتی به آن دست خواهد یافت). داوطلب بومی شهرستان علاوه بر اولویت ذکر شده در صفحه اول دادخواست حاضر از 25 امتیاز سهمیه بومی استفاده کرده است در حالی که سازمان تامین اجتماعی یک نهاد عمومی و ملی است و اعمال تبعیض در استخدام و جذب نیروی انسانی و محدود و منحصر نمودن آن به اقشار و افراد خاص یک شهر فاقد توجیه قانونی است و این امر برخلاف اصل 3 قانون اساسی در خصوص منع از تبعیض می باشد، که بدین وسیله خواستار نقض و ابطال این تذکر و تبصره های مربوطه از شرایط داوطلبین می باشم و بدواً تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر عدم اجرای این تذکر و تبصره های مربوطه از شرایط در خصوص صد در صد بودن سهمیه بومی را تا تعیین تکلیف نهایی از سوی دیوان عدالت اداری را دارم. متن قسمتهای مورد اعتراض به صورت ذیل است: به دلیل نگهداشت نیروی انسانی و با لحاظ بومی گرایی متقاضیانی که طبق این آگهی بومی تلقی نمی گردند مجاز به ثبت نام نمی باشند. ضمناً اولویت تکمیل ظرفیت با متقاضیان بومی شهرستان بر اساس اولویت نمره مکتسبه بوده و در صورت عدم تکمیل ظرفیت از متقاضیان بومی استان جهت انجام سایر مراحل استخدامی دعوت به عمل خواهد آمد. لذا با توجه به رای وحدت رویه شماره هـ؍92؍353-6؍1؍1397 تقاضای ابطال قسمتی از مجوز آزمون مورخ 15؍4؍1397 سازمان تامین اجتماعی تازه تاسیس بانه را دارم.»
متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:
« ……
7- بـه دلیل نگهداشت نیـروی انسانی و بـا لحاظ اصل بـومی گرایی متقاضیانی کـه طبق این آگهی بومی تلقی نمی گردند مجاز به ثبت نام نمی باشند. ضمناً اولویت تکمیل ظرفیت با متقاضیان بومی شهرستان بر اساس اولویت امتیاز مکتسبه بوده و در صورت عدم تکمیل ظرفیت از متقاضیان بومی استان جهت انجام سایر مراحل استخدامی دعوت به عمل خواهد آمد. »
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 1387؍98؍7100-12؍3؍1398 توضیح داده است که:
« سلام علیکم
احتراماً بازگشت به اخطاریه صادره در تاریخ 4؍10؍1397 در پرونده کلاسه 9702890 موضوع دادخواست آقای امیرحسین قایم پناه مبنی بر ابطال قسمتی از مجوز استخدامی این سازمان، نظر به اینکه بنا به دلایل مشروحه ذیل دادخواست مطروحه بلاوجه و فاقد دلیل و مستند قانونی می باشد لذا صدور رای بر رد دادخواست مطروحه مورد استدعاست.
شرح ایرادات شکلی: 1- با توجه به اینکه شاکی در آزمون استخدامی این سازمان شرکت کرده است و به دلیل اینکه در آزمون موفقیت حاصل نکرده است اقدام به طرح دعوا مبنی بر ابطال قسمتی از مجوز استخدام را مطرح کرده است بنابراین در واقع شکایت نامبرده اعتراض به نتیجه آزمون و شکایت موردی است که رسیدگی به آن در صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری قرار دارد.
2- شاکی در قسمت خواسته ابطال قسمتی از مجوز استخدامی آزمون را خواسته ولی دفترچه آزمون را ضم دادخواست خود کرده است ولی در متن دادخواست به بخشی از متن دفترچه آزمون اشاره و تقاضای حذف آن را خواسته است. بنابراین خواسته وی دارای ابهام است و مشخص نیست بالاخره متقاضی ابطال دفترچه آزمون یا مجوز آن می باشد. به این سبب با استناد به ماده 80 قانون تشکیلات و ایین دادرسی دیوان عدالت اداری رد دادخواست مورد استدعاست.
3- مضاف بر آن شاکی در انتهای دادخواست با استناد به رای وحدت رویه شماره هـ؍92؍353-6؍1؍1397 تقاضای ابطال قسمتی از مجوز آزمون مورخ 15؍4؍1397 سازمان تازه تاسیس بانه را نموده است در صورتی که بر خلاف ماده 80 قانون فوق الذکر تصویر رای را ضمیمه دادخواست نکرده است، ضمن اینکه چنین رایی در میان
آراء صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری به چشم نمی خورد. هر چند ایرادات وارده به تنهایی برای رد دادخواست مطروحه کفایت می نماید با وجود این در ماهیت دعوا نیز وارد شده و دلایل ذیل را در دفاع از اقدام این سازمان در خصوص موضوع اعلام می دارد.
مشروح دفاعیات ماهوی: 1- نوع وظایف سازمان تامین اجتماعی و صلاحیتهای خاصی که دارد، اقتضایات اداری و اجرایی مجزا از بخش دولتی دارد که ایجاب می نماید از نظر استخدامی و اداری از ضوابط خاصی مجزا از ضوابط حاکم بر بخش دولتی تبعیت نماید. با توجه به استقلال حقوقی و شخصیت مستقلی که قانون برای سازمان تامین اجتماعی قایل شده است و با اجازه حاصله از ماده اول قانون تامین اجتماعی و ماده 12 اساسنامه سازمان تامین اجتماعی، آیین نامه استخدامی این سازمان به تصویب رسیده است که به موجب ماده 14 آن مقرر شده که ضوابط برگزاری آزمون استخدامی را هیات مدیره سازمان تعیین نماید. مضاف بر اینکه تبصره این ماده حتی پیش بینی کرده است که در مناطق یا مشاغل خاص بدون برگزاری و از طریق مصاحبه و گزینش نیرو به کار گرفته شود.
2- همان گونه که در ابتدای متنی که شاکی تقاضای ابطال آن را مطرح کرده آمده است هدف از در نظر گرفتن اولـویت برای داطلبان بـومی نگهداشت نیـروی انسانی و بـه این دلیل بـوده است کـه نیروهای غیر بـومی در محل نمی مانند و معمولاً پس از گذشت مدت تقاضای انتقال ارایه یا حتی ترک خدمت می نمایند. ضمن اینکه همان گونه که خود شاکی نیز اذعان داشته آزمون مورد بحث برای استخدام در سازمان تازه تاسیس تامین اجتماعی بانه بوده است از این رو واقعاً شرایط تازه تاسیس بودن سازمان در محل اقتضاء می کرده است که برای داوطلبان بومی اولویت قایل شود.
3- استخدام نیرو برای کار در سطوح محلی به خصوص در سطوح محلی مانند شهرستانها از میان داوطلبان محلی که در موارد نادر تا هنگام اتمام خدمت و نیل به بازنشستگی در همان محل باقی می مانند به تشکیل سرمایه انسانی در بخشهای عمومی منجر می شود، مضاف بر اینکه موجبات تسریع در امر ارایه خدمات و بهبود کیفیت آن را فراهم می سازد از این رو هزینه کمتری نیز به سازمان تحمیل می نماید که مهمترین مبنع آن حق بیمه هایی است که از بیمه شدگان دریافت می دارد. در صورتی که نیروی کار غیر محلی ضمن اینکه استقرار وی در محل مدتی به طول می انجامد، پس از مدتی نیز تقاضای انتقال را مطرح یا حتی ترک خدمت می نماید در نتیجه هزینه زیادی را به خود سازمان و حتی مردم محل تحمیل می نماید.
4- با توجه به اینکه در بند 7 دفترچه آزمون مورد بحث آمده است که به دلیل نگهداشت نیروی انسانی داوطلبانی که طبق این آگهی بومی تلقی نمی گردند مجاز به ثبت نام نمی باشند با وجود این شاکی با علم و آگاهی کامل از این موضوع اقدام به ثبت نام در آزمون کرده است و با التفات به اینکه مطابق با بند 4 از قسمت تذکرات آگهی مذکور اشاره شده که مسیولیت ناشی از عدم رعایت دقیق ضوابط و شرایط اعلام شده در متن آگهی با داوطلب می باشد، از این بابت نیز دعوای مطروحه قابلیت استماع ندارد. موضوعی که دادنامه شماره 474- 17؍5؍1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری که در مقام رفع تعارض آراء شعب دیوان اصدار یافته نیز بر آن صحه گذارده است ضمن اینکه بر این اساس آگهی استخدامی این سازمان را که مطابق با آیین نامه استخدامی سازمان تهیه و تنظیم شده است مورد تایید قرار می دهد. بنابراین با توجه به شرح معروضه و دلایل عنوان شده از جمله ابهام در دادخواست و خواسته مطروحه همچنین انطباق اقدامات این سازمان با اختیارات واگذار شده موضوع ماده 1 قانون تامین اجتماعی، ماده 12 اساسنامه و آیین نامه استخدامی سازمان که به موجب دادنامه شماره 474 هیات عمومی دیوان نیز تایید شده است دلیلی بر ابطال دفترچه برگزاری آزمون استخدامی مورخ 15؍4؍1397 این سازمان وجود ندارد. لذا رد دادخواست و شکایت مورد استدعاست.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 14؍8؍1398 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: مطابق ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیر دولتی از شمول مقررات این قانون مستثنی شده است و با اجازه حاصله از ماده 1 قانون تامین اجتماعی مصوب سال 1354 و به موجب ماده 12 اساسنامه سازمان تامین اجتماعی، آیین نامه استخدامی آن سازمان به تصویب رسیده است و به موجب ماده 14 آیین نامه مذکور مقرر شده ضوابط برگزاری آزمون استخدامی توسط هیات مدیره سازمان تعیین خواهد شد که ضوابط مذکور تعیین نشده است. ثانیاً: بومی گزینی و برتری نمره کتبی بومی های شهرستان بر استان، مطابق آنچه در آگهی مزبور قید شده در آیین نامه استخدامی مذکور پیش بینی نشده است و ثالثاً: به موجب بند 9 اصل 3 قانون اساسی، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت باید برای تحقق آن همه امکانات خود را به کار برد و اصل 28 قانون اساسی نیز دولت را مکلف کرده برای همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد کند. با توجه به مراتب فوق، نظر به اینکه آگهی استخدامی مورد شکایت بدون تعیین ضوابط برگزاری آزمون از سوی هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی تهیه و منتشر شده و بومی گزینی در آیین نامه استخدامی آن سازمان پیش بینی نشده است و با توجه به اینکه امتیاز بومی استخدام و جذب نیرو را منحصر به یک شهرستان یا استان خواهد کرد و این محدودیتی برای سایر شهرها و استانها خواهد بود و بومی گزینی را به صورت مطلق و بدون تفکیک مناطق محروم مقرر کرده است و با عنایت به اینکه هیات عمومی دیوان عدالت اداری پیشتر به موجب آرای متعدد بـومی گـزینی را در آگهی آزمـونهای دستـگاه های اجرایی ابطال کرده است، بنابراین تصویب مقرره مـورد شکایت بـه علت خـارج بودن از حدود اختیارات سازمان تامین اجتماعی و مغایرت با قوانین یاد شده مستند بـه بند 1 مـاده 12 و مـاده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عدالت اداری مصوب سـال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
